Stevan Radovanović

Stevan M. Radovanović
Stevan M. Radovanović
	Divizijski general Stevan Radovanović
Lični podaci
Datum rođenja	21. februar 1879.
Mesto rođenja	Beograd, Kneževina Srbija
Datum smrti	15. oktobar 1960. (71 god.)
Mesto smrti	Sidnej, Australija
Obrazovanje	Niža i Viša škola Vojne akademije u Beogradu
Vojna karijera
Služba	Kraljevina Srbija; Kraljevina Jugoslavija; Vlada narodnog spasa; Vlade Kraljevine Jugoslavije u egzilu; 1899—1933, 1941—1945
Vojska	Vojska Kraljevine Srbije; Jugoslovenska vojska; Srpska državna straža; Jugoslovenska vojska u Otadžbini
Rod	pešadija; žandarmerija
Čin	Divizijski general
Jedinica	Žandarmerija Vlade narodnog spasa; Srpski udarni korpus
Učešće u ratovima	Prvi balkanski rat; Drugi balkanski rat; Prvi svetski rat; Drugi svetski rat

Stevan M. Radovanović (Beograd, 8/21. februar 1879 — Sidnej, 15. oktobar 1960) bio je srpski i jugoslovenski oficir i vojni publicista, divizijski general Jugoslovenske vojske reaktiviran tokom Aprilskog rata, komandant žandarmerije pod komandom Vlade narodnog spasa, potom prvi komandant Srpske državne straže, a od oktobra 1944. godine i komandant Srpskog udarnog korpusa Jugoslovenske vojske u Otadžbini.

Biografija[uredi | uredi izvor]

Obrazovanje i rana karijera[uredi | uredi izvor]

Stevan Radovanović je rođen 21. februara 1879. godine u Beogradu, kao sin kafedžije Milenka Radovanovića i majke Draginje Ilić iz Novog Sada. Završio je 29. klasu Niže škole Vojne akademije u Beogradu 1899. godine i raspoređen u Prvi pešadijski puk. Potom je 1905. godine završio i 13. klasu Više škole Vojne akademije u Beogradu. Boravio je u Liježu kao član državne Komisije za prijem pešadijske municije od 1908. do 1910. godine.^[1]

Ratovi za oslobođenje i ujedinjenje[uredi | uredi izvor]

Učestvovao je u Prvom balkanskom ratu 1912. godine i unapređen je u čin majora. U Drugom balkanskom ratu 1913. godine je bio komandant prvog bataljona Trećeg prekobrojnog puka i zastupnik komandanta Javorske brigade. Prvi svetski rat je proveo na raznim dužnostima, između ostalih komandanta centra za obuku mitraljezima u Zejtinliku, komandanta Prilepskog odreda i komandanta Šestog pešadijskog puka pri proboju Solunskog fronta. Lakše je ranjen 1. oktobra 1915. godine u velikoj neprijateljskoj ofanzivi na Kraljevinu Srbiju.^[2]

Međuratni period[uredi | uredi izvor]

U međuratnom periodu je obavljao brojne dužnosti - komandanta 30. pešadijskog puka (1919) i 26. pešadijskog puka (1919—1922), Kosovske pešadijske brigade (1922—1923), pomoćnika komandanta Vardarske divizijske oblasti (1923—1925), komandanta mesta u Zagrebu (1925-1928), pomoćnika komandanta Jadranske divizijske oblasti (1928—1929), pomoćnika komandanta Vrbaske divizijske oblasti (1929), komandanta Bregalničke divizijske oblasti (1929—1932) i komandanta Šumadijske divizijske oblasti (1932—1933). Penzionisan je 11. maja 1933. godine u činu divizijskog generala.^[1]

Drugi svetski rat[uredi | uredi izvor]

General Radovanović je reaktiviran pred Aprilski rat 1941. godine, kako bi preuzeo komandu nad pozadinom Šeste armije Jugoslovenske vojske.

Po formiranju Vlade narodnog spasa na čelu sa generalom Milanom Nedićem, general Radovanović je 6. septembra 1941. godine postavljen za komandanta žandarmerije, gde je nasledio pukovnika Jovana Trišića, koji je tada imenovan za njegovog pomoćnika. General Radovanović je odmah pokrenuo akcije protiv komunista, odnosno partizana.

Kada je marta 1942. godine u Beograd došao SS general August Majsner, dotadašnja žandarmerija je prerasla u Srpsku državnu stražu, a general Radovanović je postao njen komandant. Na mestu komandanta SDS-a je ostao do 7. juna 1942. godine, da bi ga zamenio pukovnik Borivoje Jonić (brat Velibora Jonića). Radovanović je penzionisan 13. juna. Mada je u obrazloženju kao razlog za penzionisanje navedeno narušeno zdravlje, general Nedić je na saslušanju nakon rata izjavio da je smena usledila na izričit nemački zahtev.^[1] Ostao je da sarađuje u Glasniku Srpske državne straže.

Nakon ulaska Crvene armije na teritoriju okupirane Srbije, rasformirana je Vlada narodnog spasa. Odlukom generala Jonića, Srpska državna straža je stavljena pod komandu generala Dragoljuba Draže Mihailovića, odnosno uvrštena u sastav Jugoslovenske vojske u Otadžbini pod imenom Srpski udarni korpus, za čijeg komandanta je određen ponovo reaktivirani general Radovanović. U januaru 1945. godine je raspoređen na dužnog pomoćnika komandanta korpusa, a za komandanta je došao Jonić. Njih dvojica su uspeli da 5. januara vozom stignu u Slavonski Brod i uz pomoć Hermana Nojbahera dobiju propusnice za Beč, u koji stižu 18. januara.

Emigracija[uredi | uredi izvor]

General Radovanović je prvih nekoliko meseci u emigraciji boravio na američkoj okupacionoj zoni u Nemačkoj, odakle je potom prebegao u logor Verde u britanskoj zoni. Jugoslovenske komunističke vlasti su tražile njegovo izručenje u dva navrata i ono je odobreno, ali nije izvršeno usled neuspešnog hapšenja. Prvi pokušaj isporučivanja je bio 15. februara 1946. godine, kada je propao pokušaj hapšenja usled obaveštenja da je Radovanović otputovao za Minhen. Ponovo su pokušali da ga uhapse 21. februara, međutim on tada više nije bio u logoru. Veruje se da je preko Belgije otišao u Francusku.

Umro je 1960. godine u Sidneju.