Tališi

Tališ ljudi u Iranu

Tališi-Muganski okrug

Tališi (Tališ, Taleši) iranska su etnička grupa nastanjena u regionu između Azerbejdžana i Irana, koji obuhvata Južni Kavkaz i jugozapadnu obalu Kaspijskog jezera. Antropološki pripadaju iranskom narodu indoevropske porodice. Oni govore tališki jezik, jedan od severozapadnih iranskih jezika. Ovaj jezik se govori u severnim delovima iranskih pokrajina Gilan i Ardabil i južnih delova Azerbejdžanske Republike. U Iranu postoji Taleski okrug u Gilanu.

Tališi je pretežno ruralan narod koji govori severozapadnim iranskim jezikom. U popisu iz 1999. godine u Azerbejdžanu je zabeleženo 76.800 Tališa (1 procenat ukupne populacije), iako nezvanične procene stavljaju njihov broj na između 200.000 i 300.000. Tališ je kulturno blizak Azerisima koji su još poznati kao Toliš ili Taluš. Oni su koncentrisani u južnom Azerbejdžanu i područjima koja su u susedstvu sa Iranom.

Demografija

Tališi grupe
Azerbejdžan: 600.000 (2009 ) Iran: 430,000 Rusija: 2,548 Ukrajina: 133 Estonija: 6

Prema ruskom popisu iz 1897. godine bilo je 34.994 Tališa u guverneratu Baku.

Prema popisu iz 1926. godine, u Azerbejdžanu je bilo 77.039 Tališa. Od 1959. do 1989. godine, Tališ nije bio uključen kao posebna etnička grupa u bilo koji popis, već su bili uključeni u grupu ljudi koji govore turski u Azerbejdžanu, iako Tališ govori iranskim jezikom. 1999. godine, azerbejdžanska vlada je tvrdila da u Azerbajdžanu ima samo 76.800 Tališa, ali se smatra da je to podzastupljenost zbog problema sa registracijom kao Tališ. Neki tvrde da 600.000 Tališa naseljuje južne pokrajine Azerbejdžana. Dobijanje tačnih statističkih podataka je teško, zbog nedostupnosti pouzdanih izvora, braka i pada tališkog jezika.

Tališovi nacionalisti su uvek tvrdili da je broj Tališa u Azerbejdžanu znatno viši od zvanične statistike. Radio Slobodna Evropa izrazio je zabrinutost zbog hapšenja Novruzalija Mamedova, predsednika kulturnog centra Tališ i glavnog urednika lista Toliši Sado.

Prema intervjuu američke vlade sa Kilalom Mamedovim, aktivistom za prava Tališa, g. Mamedov: "Optužio je azerbejdžansko rukovodstvo da su turskgi nacionalisti i da su pokušali da suzbiju etničke manjine" .... On je rekao da rukovodstvo azerbejdžana pokušava da minimizira kontakte između taliških zajednica u Azerbejdžanu i Iranu.

Jezik

Jezik tališ je severozapadozapadni iranski jezik koji se govori u severnim oblastima iranskih pokrajina Gilan i Ardabil i južnih regija Azerbejdžanske Republike. Tališ jezik je usko povezan sa jezikom Tati. Istorijski gledano, jezik i njegovi ljudi mogu se pratiti kroz srednji iranski period do drevnih Medesa. Uključuje mnoge dijalekte obično podeljene u tri glavne grupe: severni (u Azerbejdžanu i Iranu), centralni (Iran) i južni (Iran).

Postoji širok spektar procena broja taliških govornika sa pouzdanim procenama koje se kreću od 500.000 do 1 milion. Tališi je delimično, ali ne i potpuno razumljiv u pogledu perzijskog jezika. Tališ je klasifikovan kao "ranjiv" od UNESKO-ovog Atlasa svetskih jezika u opasnosti.

Nema statističkih podataka o broju govornika Tališa u Iranu, ali procene pokazuju da njihov broj iznosi oko milion. Tališ nacionalisti tvrde da je broj Tališa u Azerbajdžanu oko 835.000. Broj taliških govornika u 2003. godini procijenjen je na najmanje 400.000 u Azerbejdžanskoj Republici. Prema nekim izvorima, azerbejdžanska vlada je takođe sprovela politiku snažne integracije svih manjina, uključujući Tališ, Tat i Lezgins.

Religija

Religija Tališa je islam, sa manjinama sunitskih, hrišćanskih i zoroastriskih pristalica.

Literatura

1.  [1]Talysh , Ethnologue (18th ed., 2015)
2. Grupa manjinska prava, World Directory of Minorities and Indigenous Peoples
3. Etničke grupe , Complete list of officially recognised indigenous peoples of the Russian Federation