Pređi na sadržaj

Tartarija

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Mapa iz 1806. godine koja prikazuje Nezavisnu Tartariju (istaknuto žutom bojom) i Kinesku Tartariju (markirano ljubičastom bojom).

Tartarija (lat. Tartaria) ili Velika Tartarija (lat. Tartaria Magna) je istorijska regija u Aziji koja se protezala od Kaspijskog mora i Urala do Tihog okeana. Tartarija je hiperonim koji su koristili Evropljani za područja srednje, severne i istočne Azije koje su bile nepoznate evropskim geografima.

Geografija i istorija

[uredi | uredi izvor]
Karta i opis Tartarija u Relationi universali Giovannija Botera (Breša, 1599).

Znanje o Mandžuriji, Mongoliji i srednjoj Aziji bilo je ograničeno do 18. veka. Čitavo područje nazvano je „Tartari”, a njegovi stanovnici „Tatari”[1] U ranom modernom periodu, kada se povećavalo znanje o geografiji Azije, Evropljani počinju da dele Tartar na nekoliko delova: Sibir je postao Ujedinjeni Tartar ili Ruski Tartar, Krimski kanat Mala Tartarija, Mandžurija Kineska Tartarija i zapadna srednja Azija (pre postojanja Ruskog Turkestana) Nezavisna Tartarija.[2][3][4]

Mišljenja Evropljana o ovom području često su bila negativna i često su se odražavala na nasleđe mongolskih osvajanja. Termin je nastao nakon širokog razaranja koje se proširilo sa Mongolskim carstvom. Dodavanje dodatnog „r” u „tatarski” sugeriše Tartar, pakao u grčkoj mitologiji.[5] U 18. veku pisci koji su radili tokom prosvetiteljstva opisivali su Sibir ili Tartariju i njene stanovnike kao „varvare”. Oni su ove opise povezivali sa idejama civilizacije, divljaštva i rasizma.[6]

Opadanje u upotrebi

[uredi | uredi izvor]

Upotreba izraza „Tartarija” doživljava pad sve većeg znanja o regionu. Ipak, ovaj izraz se još dugo koristio u 19. veku.[7] Etnografski podaci koje su prikupljali isusovci u Kini doveli su do zamene pojma „Kineska Tartarija” sa Mandžurijom u evropskoj geografiji početkom 18. veka.[5] Istraživanje ovih područja koje su vodili Jegor Kazimirovič Mejendorf i Aleksandar fon Humbolt dovelo je do povećanja upotrebe izraza „srednja Azija” početkom 19. veka i dodatnih pojmova kao što su „unutrašnja Azija” [8] i „Sibir” za azijski deo Ruske Imperije. Izraz „Sibir” za ovo područje nastao je zahvaljujući ruskim osvajanjima.[9]

Do 20. veka termin „Tartarija” za Sibir i centralnu Aziju više nije bio u upotrebi. Ipak, pojam se nalazi u naslovu knjige „Vesti iz Tartarija” Petera Fleminga, starijeg brata Ijana Fleminga. U knjizi opisuje svoja putovanja po centralnoj Aziji.

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ Elliott, "The Limits of Tartary", 625
  2. ^ Ibid., 626
  3. ^ Vermeulen, "Before Boas", 88
  4. ^ Sela, "L'invention", 542
  5. ^ a b Elliott, Op. Cit., 626
  6. ^ Wolff, "Global Perspective", 448
  7. ^ Seal, Op. Cit.
  8. ^ Sela, Op. Cit, 543
  9. ^ Vermeulen, Op. Cit., 89

Literatura

[uredi | uredi izvor]
  • Elliott, Mark C. (2000). „The Limits of Tartary: Manchuria in Imperial and National Geographies”. The Journal of Asian Studies. 59 (3): 603—646. JSTOR 2658945. doi:10.2307/2658945. 
  • Matochkina, Anna (2015). „L'Invention de l'Asie centrale. Histoire du concept de la Tartarie à l'Eurasie [Rayon historire de la librarie DROZ] by Svetlana Gorshenina (Review)”. Ab Imperio: 580—585. doi:10.1353/imp.2015.0005. .
  • Wolff, Larry (2006). „The Global Perspective of Enlightened Travelers: Philosophic Geography from Siberia to the Pacific Ocean”. European Review of History: Revue Europeenne d'Histoire. 13 (3): 437—453. doi:10.1080/13507480600893148. 
  • Vermeulen, Han F. Before Boas: The Genesis of Ethnography and Ethnology in the German Enlightenment. Albany, NY: University of Nebraska, 2018.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Тартарија&oldid=28931493”