Pređi na sadržaj

Tomas Brus, sedmi grof od Elgina

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Tomas Brus, sedmi grof od Elgina i jedanaesti grof od Kinkardina
Datum rođenja(1766-07-20)20. jul 1766.
Mesto rođenjaBrumhol, Fife, Škotska, Ujedinjeno Kraljevstvo
Datum smrti14. novembar 1841.(1841-11-14) (75 god.)
Mesto smrtiPariz, Francuska


Tomas Brus, sedmi grof od Elgina i jedanaesti grof od Kinkardina (engl. Thomas Bruce, 7th Earl of Elgin and 11th Earl of Kincardine; Brumhol, Fife, Škotska, 20. jul 1766 — Pariz, 14. novembar 1841) bio je škotski plemić i britanski diplomata najpoznatiji po tome što je niz starogrčkih mermernih statua (poznatih kao Elginove statue) preneo sa Partenona u Atini u London.[1]

Poreklo i diplomatska karijera

[uredi | uredi izvor]

Elgin je bio rođen u Brumholu u Škotskoj kao drugi sin Čarlsa, petog grofa od Elgina, i njegove supruge Marte Vajt. Kada je imao svega pet godina 1771. Tomas je nasledio svog starijeg brata Vilijama Brusa, šestog grofa od Elgina[1]. U periodu između 1790. i 1807. bio je jedan od škotskih perova u Gornjem domu parlamenta (Domu lordova).

Diplomatsku karijeru započeo je 1791. godine kada je poslat u Austriju kao izvanredni poslanik u vreme kada je ambasador ser Robert Kit bio bolesta. Zatim je upućen u Brisel kao izvanredni poslanik i tu je ostao sve dok Francuzi nisu zauzeli Habzburšku Nizozemsku. U Velikoj Britaniji je boravio sve dok 1795. nije poslat u Prusku kao izvanredni izaslanik [2].

Elgin je zatim imenovan za britanskog ambasadora u osmanskoj prestonici Carigardu. Pre odlaska u Istanbul, Elgin se 11. marta 1799. oženio Meri Nisbet, ćerkom i naslednicom Vilijama Hamiltona Nisbeta iz Dirletona[3].

Vršio je službu ambasadora u Carigradu između 1799. i 1803. godine. Pokazao je veštinu i energiju u izvršavanju teške diplomatske misije širenja britanskog uticaja u vreme sukoba Osmanskog carstva i Napoleonove Francuske[4].

Elginove mermerne statue

[uredi | uredi izvor]

Elgin je, rukovodeći se savetom diplomate ser Vilijama Hamiltona, o svom trošku najmio usluge napuljskog slikara Lusijerija i nekolicine veštih crtača i modelara. Ovi umetnici su poslati u Atinu u leto 1800. godine sa zadatkom da načine skice antičkih spomenika, iako su im osmanske vlasti dozvolile pristup malobrojnim lokalitetima. Sredinom leta 1801. godine Elgin je dobio Portin ferman koji je omogućio njegovim izaslanicima „ne samo da poprave skele oko drevnog Hrama idola (Partenon), izradi odlivke ukrasnih skulptura i figura u gipsu“, već i da „da odnese sve komade kamena sa starim natpisima ili skulpture[2]."

Elgin prvobitno nije planirao odnošenje antičkih mermernih statua iz Atine, ali ga je stalno oštećivanje skulptura na Partenonu i drugih spomenika navelo na takvu zamisao. Elginova kolekcija, poznata danas kao Elginove mermene statue, stvorena je ne samo u Atini, već i zahvaljujući istraživanjima u drugim delovima Grčke. Sastoji se od friza, metopa i statua sa zabata Partenona, i kamenih reljefa iz atinskog hrama Nike Apteros, kao i starina prikupljenih po Atici i drugim oblastima u Grčkoj[2].

Deo Elginove kolekcije pripremljen je za transoprt u Englesku 1803, pri čemu je svaka faza prenosa bila praćena velikim teškoćama. Elginov brod, Mentor, doživeo je brodolom u blizini Ceriga sa čitavim tovarom mermernih statua. Trebalo je tri godine, praćene ogromnim novčanim troškovima, da ronioci izvuku mermerne statue i druge spomenike.

Elgin je napustio Osmansko carstvo 1803. i odveo je svoje umetnike sa sobom, osim Lusijerija koji je ostao da rukovodi daljim iskopavanjima, koja su vođena skromnijim obimom nego ranije. Elginova zbirka je dopunjavana sve do 1812. godine do kada je ukupno osamdeset novih antikviteta stiglo u Englesku.[2]

Odnošenje oko polovine friza, metopa i skuptura sa zabata je bila odluka koju je na licu mesta doneo Elginov kapelan Filip Hant, koji je privremeno bio i Elginov sekretar tj. zastupnik u Atini. Hant je ubedio osmanskog namesnika Atine da veoma fleksibilno tumači odredbe fermana. Elgin je podmitio osmanske vlasti da dozvole odnošenje oko polovine friza sa Partenona, petnaest metopa i sedamnaest delova reljefa, zatim jednu od karijatida i stubova iz Erehtejona. Ovi antički artefakti prvobitno su korišćeni za ulepšavanje Elginove vile u Škotskoj, ali ih je kasnije prodao Britanskom muzeju da bi otplatio ogromne dugove.

Po preporuci komiteta Britanskog parlamenta, koji je takođe pohvalio Elginov poduhvat, „Mermer“ je otkupila Velika Britanija 1816. godine za 35.000 britanskih funti. Bila je to suma znatno niža od Elginove procene troškova od 75.000 britanskih funti. Elginova zbirka je prebačena u Britanski muzej gde se nalazi do danas[1].

Kasnija karijera

[uredi | uredi izvor]

Elgin se vratio u Veliku Britaniju 1806. nakon što je neko vreme bio zadržan u Francuskoj nakon prekida Amijenskog mira[2]. Po povratku kući saznao je da mu Britanski muzej neće isplatiti traženu cenu za antičke statue, pa je podneo tužbu protiv ženinog ljubavnika tražeći visoku odštetu. Razveo se od Meri zbog njene preljube pred engleskim i škotskim sudovima 1807. i 1808, čak i odlukom parlamenta, što je izazvalo priličan skandal u javnosti. Zatim se 21. septembra 1810. oženio Elizabetom, najmlađom ćerkom Džejmsa Taunsenda Osvalda iz Danikira. Elgin se na kraju preselio u kontinentalnu Evropu.

Porodica

[uredi | uredi izvor]

Elgin se ženio dva puta. Prvi brak sa Meri (1778—1855), jedinom ćerkom i detetom Vilijama Hamiltona Nisbeta, sklopio je 11. marta 1799. godine[5]. Imali su sina i tri ćerke: [5][3][6].

  • Džordža Čarlsa Konstantina (1800–1840), koji se nije ženio i koji je bio poznat kao Lord Brus[7].
  • Meri, udatu 1828. za Roberta Nisbeta-Hamiltona
  • Matildu-Harij, udatu 1839 za sr Džona Maksvela, osmog baroneta
  • Lusi, udatu 1828. za Džona Granta iz Kilgrastona;

Posle razvoda Meri se udala za Roberta Fergusona od Rajta (1777–1846), koji je pomenut u brakorazvodnoj presudi. Elgin se pak oženio 1810. Elizabetom ((1790–1860)), najmlađom ćerkom Džejmsa Taunsenda Osvalda iz Danikira. Imali su četiri sina i tri ćerke[5]:

  • Džejmsa Brusa, osmog grofa od Elgina, koji je bio guverner Britanske Severne Amerike i vecekralj Indije;
  • Roberta Brusa (1813–1862), potpukovnika u gardi grenadira [8];
  • ser Frederika Rajta-Brusa (1814), koji je postao diplomata
  • Tomasa Čarlsa Brusa, koji je postao narodni poslanik koji je u pasrlamentu predstavljao Portsmut;
  • Šarlotu-Kristijan, udatu 1850. za Frederika Lokera, unuka kontra admirala ser Edvarda Lokera
  • Avgustu-Frederiku-Elizabetu, dvorsku damu kraljice Viktorije, udatu za sveštenika Artura Stenlija koji je postao dekan Vestminsterske opatije
  • Franses-Anu

Elgin je umro 14. novembra 1841, u svojoj sedamdeset i petoj godini, u Parizu.[9]

Vidi još

[uredi | uredi izvor]

Napomene

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ a b v Encyclopædia Britannica, "Thomas Bruce, 7th earl of Elgin", O.Ed, 2008
  2. ^ a b v g d Wroth 1886.
  3. ^ a b Burke's Peerage (1939 edition) [potrebna strana]
  4. ^ Christopher Hitchens, The Elgin Marbles: Should They Be Returned to Greece?, 1998, pp. 10-11
  5. ^ a b v Burke 1852, str. 364.
  6. ^ "Lord Bruce died, after a lengthened illness, ... at Talaton, Devon, where he had been residing for the benefit of his health. The deceased, George Charles Constantine Lord Bruce, who was eldest son of the Earl of Elgin, by his first marriage with Miss Nisbet, which marriage was dissolved by act of Parliament in 1808, was born the 5th of April, 1800, and was brother of Lady Mary Chichester, the lady of Mr. R. A. Chichester, M.P, Lady Matilda Maxwell, and Lady Lucy Grant. The Hon. James Bruce, the noble earl's eldest son' by his second marriage, born July 20, 1810, is now heir to the family honours.Courier staff 1841, str. 4"
  7. ^ "Dec, 1. 1840 At Talaton, where he had been residing for the benefit of his health, aged 40, George Charles Constantine, Lord Bruce, eldest son of the Earl of Elgin. He was of Christ Church, Oxford. He died unmarried, and his half brother, born in 1816, is now heir apparent to the EarldomUrban 1841"
  8. ^ Lang 1987, p. 350 footnote 1.
  9. ^ St Clair 2004.

Literatura

[uredi | uredi izvor]
  • Burke, John Bernard (1852). A genealogical and heraldic dictionary of the peerage and baronetage of the British Empire (14 izd.). Colburn. str. 364. 
  • Courier staff (14. 5. 1841). „NECROLOGY.”. The Courier (Hobart, Tas. : 1840 - 1859). Hobart, Tas.: National Library of Australia. str. 4. Pristupljeno 05. 11. 2011. 
  • Lang, Cecil Y. (1987). Lang, Cecil Y.; Shannon, Jr., Edgar F., ur. The Letters of Alfred Lord Tennyson: 1851-1870. 2. Harvard University Press. str. 350. ISBN 978-0-674-52584-9. 
  • Urban, Sylvanus, ur. (1841). „Obituary: Lord Bruce”. The Gentleman's magazine. 170. J.B. Nicolas and Son. str. 106. 
  • St Clair, William (2004; online edn, Jan 2008). „Bruce, Thomas, seventh earl of Elgin and eleventh earl of Kincardine (1766–1841)”. Oxford Dictionary of National Biography. Oxford University Press.  Proverite vrednost paramet(a)ra za datum: |date= (pomoć)

Spoljašnje veze

[uredi | uredi izvor]
Tomas Brus, sedmi grof od Elgina na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Томас_Брус,_седми_гроф_од_Елгина&oldid=28793064”