Toma Jovanović (knjižar)
Toma Jovanović | |
|---|---|
| Datum rođenja | 19. oktobar 1858. |
| Mesto rođenja | Bobetino Brdo, Osmansko carstvo |
| Datum smrti | 30. avgust 1934. (75 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, Kraljevina Jugoslavija |
| Zanimanje | knjižar |
Toma Jovanović (Bobetino brdo, 19. oktobar 1858 — Beograd, 30. avgust 1934) bio je srpski knjižar i izdavač.[1]
Biografija
[uredi | uredi izvor]Toma Jovanović rođen je 1858. godine u Bobetinom Brdu, bosanskom delu Osmanskog carstva, gde je završio tri razreda osnovne škole. Nakon ustanka Nevesinjska puška seli u Beograd kod tetke, gde završava školovanje. Posle toga postaje šegrt u jednoj beogradskoj knjižari.
Knjižarnica Tome Jovanovića i Vujića
[uredi | uredi izvor]Svoju samostalnu knjižaru otvara 1885. godine na Zelenom vencu. U knjižari su se prodavale antikvarne knjige, a zahvaljujući svojoj vrednoći i poštenju, postaje cenjen u krugu knjižara. Vremenom postaje i izdavač, a njegovo prvo štampano izdanje bila je knjiga Smrt Smail-Age Čengića. 1898. godine osniva izdavačku kuću i knjižaru sa Lazarom Vujićem.[2] Jovanović je dobro poznavao ukus čitalačke publike i štampao je dela koja je smatrao da će prodreti u narod. Knjižarnica Tome Jovanovića i Vujića je izadavala knjige za široke narodne mase. U početku su to bile zbirke narodnih pesama, a kasnije izdaje kalendare, koji su bili popularni u narodu. Pored zbirki pesama i kalendara, izdavali su romane, pripovetke, priče, litografije, udžbenike i knjige za decu. Pored dela značajnih srpskih pisaca, kao što su Vuk Karadžić, Janko Veselinović, Milovan Vidaković, bila su zastupljena i dela Žila Verna, Gogolja, Tolstoja, Turgenjeva. Jovanović je doprineo razvoju dečije književnosti zahvaljujući velikom broju knjiga namenjenim deci i omladini, koje je knjižara izdavala. Knjige su bile podeljene u nekoliko biblioteka: Dečija književnost, Osvit, Dečija pozorišna biblioteka, Dečija knjižica i Zabavna biblioteka. Knjižarnica je, takođe, objavila pesme kosovskog ciklusa. Posebno su se izdvajali po izdavanju slika pravoslavnih svetaca za koje su imali ekskluzivno pravo.
Tokom Prvog svetskog rata knjižara je uništena, ali je Toma Jovanović obnovio posle oslobođenja. opet je počeo da izdaje narodu književnost, koja se širila u svim pokrajinama jer je bila pristupačna. Knjižarnica Tome Jovanovića i Vujića radila je sve do 1948. godine[2], kada su nacionalizovana privatna preduzeća.
Bio je blag, uvek ljubazan i uslužan, zbog čega je uživao sveopšte poštovanje, naročito među knjižarima.[1]
Knjižarsko udruženje
[uredi | uredi izvor]Položaj knjižara nije bio jasno definisan nakon stvaranja Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca 1918. godine. Istaknuti knjižari nisu mogli da se pomire sa ovim, pa je Toma Jovanović 1920. pokrenuo ideju o obnovi Knjižarskog udruženja. Knjižarsko udruženje osnovano je 6. marta 1921. godine u Beogradu. Na taj način su se izborili za bolji položaj u društvu.[3]
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ a b Jonović, Petar (1997). Srpsko knjižarstvo: zbornik radova iz istorije srpskog knjižarstva. Novi Sad: Prometej, Biblioteka Matice srpske. ISBN 978-86-7639-287-2.
- ^ a b Biggins, Michael; Crayne, Janet (2000). Publishing in Yugoslavia's Successor States (na jeziku: engleski). Psychology Press. ISBN 9780789010469.
- ^ Durković Jakšić, Ljubomir (1979). Jugoslovensko knjižarstvo. Beograd: Narodna knjiga.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- „Jugoslovensko knjižarstvo: 1918 – 1941“, Durković – Jakšić Ljubomir, Narodna knjiga, Beograd, 1979.
- „Srpsko knjižarstvo: zbornik radova iz istorije srpskog knjižarstva“, prir. Petar Jonović, Novi Sad, Prometej, Biblioteka Matice srpske. 1997. ISBN 978-86-7639-287-2.