Užički grad
| Užički grad | |
|---|---|
 Pogled na Užički grad | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Užice |
| Opština | Grad Užice |
| Država |  Srbija |
| Vrsta spomenika | tvrđava |
| Vreme nastanka | XIV vek |
| Tip kulturnog dobra | Spomenik kulture od velikog značaja |
| Vlasnik | Republika Srbija |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Zavod za zaštitu spomenika kulture Kraljevo |
| uzice | |
Užički grad je srednjovekovna tvrđava podignuta najverovatnije u drugoj polovini XIV veka od velmoža Vojislava i Altomana Vojinovića kao glavno sedište ove vlastelinske porodice da bi štitila Užice i karavanski put koji je dolinom Đetinje povezivao Moravsku dolinu sa Bosnom, Humom i obalom Jadranskog mora, prvenstveno Dubrovačkom republikom. Smeštena je na visokoj oštroj steni koja se strmo spušta u Đetinju koja je sa tri strane okružuje i onemogućava prilaz. Najpoznatija epizoda u njenoj istoriji odigrala se novembra 1373. godine kada su udružene snage kneza Lazara (1371—1389) i bana Tvrtka (1353—1391) potpomognute odredima kralja Mađarske Lajoša I (1342—1382) koje je predvodio mačvanski ban Nikola Gorjanski Stariji u njoj opsele velikog župana Nikolu Altomanovića (1366—1373). Posle kraće opsade, uz pomoć topova i opsadnih sprava, Nikola se predao i tu je po naredbi Stefana Musića (uz Lazarevu prećutnu saglasnost) oslepljen, a njegove zemlje su među sobom razdelili pobednici. Tvrđava je konačno napuštena krajem 1862. godine sa još 6 drugih kada ju je prema sporazumu sa knezom Mihailom (1839—1842, 1860—1868) napustila osmanlijska vojna posada, posle čega je, shodno odredbama tog ugovora, krajem zime 1863. godine dignuta u vazduh i onesposobljena za dalju vojnu upotrebu. Danas su od utvrde ostali ostaci bedema, kula i zgrada u visini od oko jedan metar (poput Sokola) na koliko su svedeni razaranjem 1863. godine, ali se i pored toga može naslutiti nekadašnji izgled utvrde. Ona je danas jedna od turističkih atrakcija Užica.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Popović, Marko (2004). Užički grad. Istorijski arhiv Užice. str. 222. ISBN 86-82445-12-3.
- Deroko, Aleksandar (1950). Srednjevekovni gradovi u Srbiji, Crnoj Gori i Makedoniji (na jeziku: srpski). Beograd: Prosveta. Pristupljeno 10. 10. 2023.
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Spoljašnje veze
[uredi | uredi izvor]- „Sekcija tvrđava: Užička tvrđava”.
- „Užički grad — Spomenici kulture u Srbiji”. SANU.
- Vebsajt posvećen istoriji i očuvanju užičkog starog grada.
- Otimanje užičke tvrđave od korova („Politika“, 14. maj 2014)
- Zidinama užičke tvrđave stiže prva pomoć („Politika”, 20. jul 2016)
- Krađa arheološkog blaga (RTS Kulturno-umetnički program - Zvanični jutjub kanal)
- Zapis o Užičkoj tvrđavi iz 1664. godine („Kolektiv Užice”, 2. maj 2019) (jezik: srpski)
- Srednjovekovni grad
- Značaj užičkog grada u 17, 18 i 19 veku ("Politika", 3. feb. 1935)
