Fej Sjaotung

Fej Sjaotung
Lični podaci
Datum rođenja	(1910-11-02)2. novembar 1910.
Mesto rođenja	Đangsu, Kina
Datum smrti	24. april 2005.(2005-04-24) (94 god.)
Mesto smrti	Peking, Kina
Obrazovanje	Univerzitet Cinhua, Univerzitet u Londonu
Naučni rad
Polje	sociologija, antropologija

Fej Sjaotung (kin: 费孝通, pinjin Fei Xiaotong; 2. novembar 1910 – 24. april 2005) bio je kineski sociolog i antropolog i pionir u razvoju socioloških misli u Kini; takođe je priznat za svoje učešće u istraživanjima kineskih etničkih grupa i kao društveni aktivista. Bio je jedan od najznačajnijih kineskih sociologa i antropologa, a njegovi radovi na ove teme se smatraju ključnim u postavljanju osnova za razvoj društvenih i antropoloških istraživanja u Kini, kao i u približavanju društvenih i antropološkoh fenomena Kine ostatku sveta. Umro je kao profesor Univerziteta u Pekingu 2005. godine.

Detinjstvo i mladost

Fej Sjaotung je rođen 2. novembra 1910. godine u okrugu Vužang kineske provincije Đangsu. Živeo je u svetu zatrovanom političkom korupcijom i apsolutnim siromaštvom. Odrastao je u ne tako bogatoj vlastelinskoj porodici. Njegov otac, Fei Puan, studirao je kinesku klasičnu književnost u Japanu, stekao diplomu šangajske državne službe i osnovao je srednju školu. Feijeva majka, Jang Niulan, ćerka državnog službenika takođe veoma obrazovana za svoje vreme, otvorila je obdanište u Vužangu koje je Fei pohađao.

Karijera u akademskoj sociologiji

Studirao je na Jenčing Univerzitetu u Peipingu, koji je imao najbolji program iz sociologije u Kini. Poseta Roberta E. Parka, sociologa Univerziteta u Čikagu, dala mu je inspiraciju za dalji tok njegove karijere. Za svoje masters studije u antropologiji, Fei je otišao na Univerzitet Cinhua, gde je studirao sa Pan Guanfdanom i učio metode za rad na terenu sa Rusom, S. M. Širokogorovim. Feijevo prvo iskustvo na terenu, na neravnim planinama Guangsi pokrajine u samom jugu Kine, završilo se tragično nakon što je Fei zgazio u zamku za medevede koja mu je slomila nogu, a njegoa mlada nevesta, Vang Tonghui, je poginula tražeći pomoć.

Fei Kiaotong na Jenčing Univerzitetu

Funkcionalna antropologija

U periodu između 1936. i 1938. godine Fei je sturdirao u Londonskoj Školi Ekonomije kao učenik antropologa Bronislava Malinovskog. Od Malinovskog i A. R. Radklif – Brauna, Fei je naučio da se fokusira na funkcionalne veze raznih delova jedne zajednice kao i na značaj kulture u očima njenih pripadnika. Izmislio je metode istraživanja u koja se uključuje funkcionalni pristup. Fei je napisao svoju doktorsku disertaciju 1938. na osnovu svog pređašnjeg rada na terenu u selu Kiakianˈgong u Kini, nedaleko od koga je rođen, i ovu disertaciju je objavio pod imenom „Život seljaka u Kini“. Među najvažnijim Feijevim doprinosima antropologiji i sociologiji je koncept gde kineski društveni odnos predstavlja preko društvenih mreža ličnih odnosa, sa sobom u centru, i sa smanjenjem bliskosti kako se udaljavamo od centra. Među kritikama na njegov rad se navodi da on ima tendenciju da ignoriše regionalne i društvene razlike u ponašanju Kineza. Ipak, kao pionir i pedagog, njegova namera je bila da istakne opšte trendove, iako je možda doprinela pristrasnosti u istraživanjima kineskog društva i kulture. Značajan rad ovog perioda, „Kineska vlastela“, je sastavljen na osnovu Feijevih intervjua sa terena. Rad je takođe objavljen u SAD – u 1953. godine i postao je obeležje kurseva o Kini na američkim univerzitetima. Sastavljanje i objavljivanje knjige „Kineska vlastela“ na američkom kontinentu je prozašlo iz odnosa koji je Fei razvio na Cinhua univerzitetu sa Robertom Redfildom, antropologom sa Univerziteta u Čikagu, i njegovom suprugom, Margaret Park Redfild.

„Tužilac za kineskog seljaka“

Svojom analizom seoske ekonomije utvrdio je da ruralna industrija treba da dopuni poljoprivrednu zaradu. Po povratku iz Engleske u ratom razorenu i delom okupiranu Kinu 1938. godine, Fei je otišao u ratni intelektualni centar Kuenming u oblasti Junan na jugozapadu Kine u kome je, sa svojim studentima, istraživao situacju u tri sela. U SAD – u, za godinu dana (1943 – 1944), Margaret Park Redfild mu je pomogla da prevede ovo istraživanje u knjigu „Kina vezana za zemlju“ koja je ponovo razjasnila probleme kineske ruralne industrije. Međutim, u Kini, ovo nije bilo delo po kome je Fei bio poznat („Život seljaka u Kini“ se sa kineskim prevodom pojavio tek 1986. godine!). Fei se proslavio u Kini kao majstor živopisnih i privlačnih članaka u kojima je komentarisao društvo i aktuelna dešavanja. Sa njegovom slavom, rasla je i količina njegovih dela – u proseku pet do osam članaka mesečno, od kojih su mnogi preštampani u knjige, od kojih je Fei obajvio čak šesnaest 1940. godine.

Uloga kao vodeći intelektualac u Narodnoj Republici Kini

Pedesete i šezdesete: Politika u komandi

Nakon osnivanja Narodne Republike Kine, 1949. godine, Fei je imao važnu ulogu u nacionalnom intelektualnom i ideološkom životu i ubrzo je počeo da dobija sve veći broj političkoh pozicija. Postavljen je za potpredsednika Centralnog instituta nacionalnosti u Pekingu 1951. godine a 1954. je prisustvovao Prvom narodnog kongresa kao član Komisije za nacionalna pitanja. Ubrzo nakon toga, međutim, odeljenja sociologije su eliminisana (kao „buržoaska pseudo – nauka“). Fei je prestao da predaje i objavljivao je sve manje knjiga. Tokom kampanje „Sto Cvetova“, Fei je ponovo počeo da govori, suptilno predlažući obnovu sociologije. Ali, onda se politička klima iznenada promenila sa „Anti – desničarskim pokretom“. 1957. godine, Fei je optužen i primoran da prizna svoje „zločine prema narodu“. Stotine tekstova ga je napalo, od čega veliki broj napisanih od strane njegovih kolega, neki veoma nepošteni. Fei je postao otpadnik, ponižen, onemogućen da predaje, istražuje ili objavljuje radove. Dvadeset tri godine njegovog života, kako je kasnije napisao, godine koje je trebalo da budu njegove najproduktivnije godine, jednostavno su bile izgubljene, protraćene. Na vrhuncu Kulturne revolucije, nakon napada Crvene garde bio je zatočen i primoran da čisti toalete. Čak je pokušao i da se ubije.

Sedamdesete i osamdesete: Drugi život

U sedamdesetim godinama dvadesetog veka, Fei, sada već mećunarodno poznat, poreo je da prima strane posetioce, a posle Maove smrti bio je pozvan da predvodi obnovu kineske sociologije. Ponovo je posetio SAD. Kasnije je mu je omogućeno da organizuje posete američkih sociologa Kini, kako bi mu pomogli u ovom gigantsok poduhvatu obuke novog kadra kineskh sociologa. 1980. godine je formalno rehabilitovan, a bio je i jedan od suduja u dugotrajnom, televizijskom suđenju „Gangu četvorice“ i ostalima optuženim za zločine tokom Kulturne revolucije. Njegov drugi život je bio, više nego ikada život javnog intelektualca, sa ključnim političkim položajima i kontaktima sa kreatorima politike. Njegov uticaj se smatra važnim u ubeđivanju vlade da promoviše ruralnu industriju, čiji je ubrzani rast osamdesetih godina podigao prihode stotinama miliona poljoprivrednika širom Kine. Gotovo svake nedelje u devedesetim, njegovo ime je bilo u novinam, a lice na televiziji. Putovao je širom Kine, ali i u inostranstvo, SAD, Kanadu, Evropu, Japan, Australiju i drugde. Takođe je bio zasut međunarodnim počastima: Malinovski nagrada društva za primenjenu antropologiju; Haksli spomen medalju Kraljevskog antropološkog univerziteta; počasni doktorat sa Univerziteta u Hong Kongu i drugih priznanja u Japanu, Filipinima, Kanadi. Igrao je ulogu u promovisanju i vođenju ponovnog uspostavljanja sociologije i antropologije u Kini, obuci naučnika i razvoju nastavnih materijala nakon trideset godina zabrane. Fei Kiaotong je takođe poznat po svojoj uticajnoj teoriji o etničkim grupama u kineskoj istoriji koja prati tradiciju evolucionalizma Lujisa H. Morgana. Primer njegovog rada je Feijevo predavanje u Hong Kongu iz 1988. godine – „Prularizam i jedinstvo u konfiguraciji kineske nacionalnosti“. Prema Feiju, Huakia je postala prava etnička grupa, odnosno Han, tokom dinastije Ćin. Nakon toga, Han postaje „jezgro sa centripetalnom silom“ sa svojim stabilnim poljoprivrednim društvom koje privlači i asimiluje nomade iz severne oblasti Kine, kao što je Kiang.

Devedesete i dvehiljadite: Reminiscencija i oprez

Iznad svega, Fei se proslavio kao pisac u svom „drugom životu“. Gotovo sve njegove stare knnjige su ponovo objavljivane tokom ovog perioda, a obajvljivao je nove knjige i članke u još većem broju. Od petnaest tomova njegovog dela „Rad“ (1999-2001), nova književna dela iz osamdesetih i devedesetih čine više od polovine. Mnoge teme bile su poznate. On je nasilno i u više navrata opominjao na stanje sociologije i antropologije u slučaju modernizacije. Sećao se svog rada na terenu, svojih studija i svojih učitelja. Bilo je knjiga i članaka na temu ruralne industrijalizacije, malih gradova, nacionalnih manjina i pokrainama u razvoju. On je zagovarao stavove intelektualaca, opisivao je ono šta je naučio na svojim putovanjima u inostranstvo i objavio neke nove prevode sa engleskog. Postojala je čak i jedna mala knjiga njegove poezije. Jedina stvar koja se razlikovala u njegovom pisanju bila je politička opreznost; Fei je imao previše toga da uradi, a premalo vremena da bi se igrao vatrom u poslednjim decenijama svog života. Bio je profesor sociologije na Univerzitetu u Pekingu u vreme njegove smrti, 24. aprila 2005. sa 94 godine. Spomen je podignut u njegovu čast na Katedri za sociologiju na univerzitetu gde je predavao od osamdesetih godina dvadesetog veka.

Dostignuća tokom karijere

Veća dela

• Peasant Life in China: A Field Study of Country Life in the Yangtze Valley. Preface by Bronislaw Malinowski. London: G. Routledge and New York: Dutton, 1939, and various reprints and a Japanese translation.
• Fei and Chang Chih-yi [Zhang Ziyi 《张子毅》], Earthbound China: A Study of Rural Economy in Yunnan.University of Chicago Press, 1945.
• China's Gentry: Essays in Rural-Urban Relations. Chicago: University of Chicago Press, 1953.
• Neidi de nongcun 《內地的農村》(Villages of the interior). Shanghai: Shenghuo, 1946.
• Shengyu zhidu 《生育制度》 (The institutions for reproduction). Shanghai: Shangwu, 1947.
• From the Soil (Xiangtu Zhongguo, 《鄉土中國》). Shanghai: Guancha, 1948. (Translated as From the Soil: The Foundations of Chinese Society, U. of California Press, 1992)
• Xiangtu chongjian 《鄉土重建》 (Rural recovery). Shanghai: Guancha, 1948.
• Fei Xiaotong et al. Small Towns in China: Functions, Problems & Prospects. Beijing: New World Press, 1986.
• Xingxing chong xingxing 《行行重行行》 (Travel, travel, and more travel). Ningxia Renmin Chubanshe, 1992.
• Fei Xiaotong wenji 《费孝通文集》 (Collected works of Fei Xiaotong), 15 vols. Beijing: Qunyan

Nagrade

• 1980: Bronislaw Malinowski Award of the International Applied Anthropology Association
• 1981: Huxley Memorial Medal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland
• 1988: Encyclopædia Britannica Prize in New York
• 1993: USA and Asian Cultural Prize in Fukuoka, Japan
• Doctor of Letters degree, honoris causa by the University of Hong Kong
• Doctor of Social Science degree, honoris causa, University of Macau
• 1994: Ramon Magsaysay Award for Community Leadership in the Philippines.

Političke pozicije

Fei je doprineo i razvoju kineske ruralne ekonomije.

Pre njegove smrti, Fei je imao veliki broj političkoh titula, iako većina počasnih. Smatrali su ga „politički aktivnim“.

• Potpredsednik šeste Kineske narodne političke konferencije
• Potpredsedavajući na sedmom i osmom Komitetu narodnog kongresa
• Potpredsedavajući Izbornog odbora osnovnog zakona za Hong Kong, posebnu administrativnu oblast Narodne Republike Kine
• Počasni predsednik Centralnog odbira za Kinesku demokratsku ligu
• Zamenik direktora Stručnog zavoda za Državna veća
• Zamenik direktora Odbora za nacionalno – etničke odnose
• Predsedavajući na Centralnom odboru Demokratske unije

Literatura

• R. David Arkush, Fei Xiaotong and Sociology in Revolutionary China. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1981.
• Pasternak, Burton, "A Conversation with Fei Xiaotong," Current Anthropology 29:637-62 (1988).
• "Fei Xiaotong [Hsiao-tung Fei]," American Anthropologist, 108.2:452–461 (2006).