Fridrih III, car Svetog rimskog carstva

Fridrih III Habzburški
Hans Burkmejer Stariji Portret cara Fridriha III sa kraja 15. ili početka 16. veka, po izgubljenom originalu iz 1468. godine
Lični podaci
Datum rođenja	(1415-09-21)21. septembar 1415.
Mesto rođenja	Inzbruk,
Datum smrti	19. avgust 1493.(1493-08-19) (77 god.)
Mesto smrti	Linc,
Grob	Katedrala svetog Stefana
Porodica
Supružnik	Eleonora od Portugalije
Potomstvo	Maksimilijan I Habzburški, Kunigunde of Austria
Roditelji	Ernest Gvozdeni Cimbarka od Mazovije
Dinastija	Habzburzi
Sveti rimski car, nemački kralj i austrijski nadvojvoda
Period	1452 — 1493, sveti rimski car 1440 — 1493, nemački kralj 1457 — 1493, austrijski nadvojvoda
Prethodnik	Žigmund Luksemburški (u Svetom rimskom carstvu) Albert II (u Nemačkoj) Vladislav (u Austriji)]]
Naslednik	Maksimilijan I Habzburški

Fridrih III Habzburški (nem. Friedrich III.; Inzbruk, 21. septembar 1415 — Linc, 19. avgust 1493) je bio car Svetog rimskog carstva (1452—1493), austrijski nadvojvoda (kao Fridrih V, 1424 — 1493) i kralj Nemačke (kao Fridrih IV, 1440 — 1493).

Život i vladavina

Fridrih je rođen 21. septembar 1415. godine u Inzbruku, kao sin austrijskog nadvojvode Ernesta Gvozdenog (1406—1424) iz Leopoldske grane Habzburga i princeze Cimbarke od Mazovije. Posle očeve smrti 1424. godine, živeo je u Tirolu, kod svog strica grofa Fridriha IV (1402—1439), da bi 1435. godine, zajedno sa bratom Albertom (1424—1463), preuzeo upravu nad Štajerskom i Karantanijom. Sukobi između njih dvojice trajali su sve do Albertove smrti, 1463. godine.

Nakon smrti kralja Alberta II (1438—1439) i Fridriha IV postao je najstariji član porodice Habzburga i zaštitnih mladih Ladislava Posmrčeta (1440—1457) i Žigmunda (1446—1490). Izabran je 02.02. 1440. godine za novog kralja Nemačke, ali je zbog svoje odsutnosti iz Nemačke krunisan tek 17.06. 1442. godine. Fridrih je pregovarao sa predstavnicima rimokatoličke crkve i sklopio je 1448. godine Bečki konkordat kojim je priznao primat Papstva, dok mu je zauzvrat, uz novčanu nagradu, obećana titula cara Svetog rimskog carstva. Bez obzira na sukobe u Austriji i Ugarskoj, Fridrih se 1451. godine uputio u Rim, u kome se 16.03. 1452. godine oženio portugalskom princezom Eleonorom, ćerkom kralja Duartea I (1433—1438).

Ofanzivna politika novog osmanskog sultana Mehmeda II (1451—1481) i podizanje novog utvrđenja na Bosforu, Rumelijskog Hisara, najavili su njegov skori napad na vizantijski Carigrad. Posle potapanja tri mletačka broda, u novembru 1452. godine, Fridrih je, u stilu salonskog krstaša, uputio Mehmedu II preteće pismo u kome ga je upozorio da će ga ujedinjene hrišćanske snage napasti, ako ne prekine blokadu grada, iako u tadašnjoj Evropi nije bilo mogućnosti za tako nešto.

Njegova politika je stvorila jaku opoziciju njegovoj vladavini, ali je usled nesloge kneževa izbornika oko toga ko bi postao novi vladar, uspeo da se održi na vlasti. Posle smrti Vladislava Posmrčeta 1457. godine, Fridrih nije uspeo da preuzme vlast u Češkoj i Ugarskoj, dok ga je sa poseda u Austriji potisnuo njegov brat Albert, koji je zauzeo i sam Beč. Albertova smrt 1463. godine je vratila pod njegovu upravu posede u Austriji, ali su oni bili stalno ugroženi napadima češkog kralja Jiržija Podjebrada (1458—1471) iz Češke i ugarskog kralja Matije Korvina (1458—1490) iz Ugarske.

Tokom 1468. godine je posetio Rim i pokušao da se sa papom Pavlom II (1464—1471) dogovori oko akcije protiv Osmanlija, ali bez uspeha. Pregovore o ženidbi svog sina Maksimilijana (1493—1519) sa Marijom Valoa, ćerkom i naslednicom burgundijskog vojvode Karla Smelog (1467—1477) započeo je 1470. godine, ali je brak realizovan tek nakon Karlove smrti 1477. godine.

U ratu sa Matijom Korvinom tokom devete decenije XV veka, Fridrih je izgubio deo poseda u Austriji, uključujući i sam Beč, u koji je Matija svečano ušao 01.06. 1485. godine i pretvorio ga u svoju prestonicu. Neposredno posle toga, Fridrih je vlast praktično predao svom sinu i savladaru Maksimilijanu, koji je 1486. godine izabran za novog nemačkog kralja, posle čega se Fridrih povukao u Linc.

Preminuo je 19.08. 1493. godine, prilikom neuspešnog pokušaja da mu se amputira leva noga, a sahranjen je u bečkoj katedrali svetog Stefana, u velelepnoj grobnici koju je napravio vajar Nikolas Gerhart.

Porodično stablo

16. Albreht I Habzburški

8. Albert II, vojvoda Austrije

17. Elisabeth of Tirol

4. Leopold III Austrijski

18. Ulrich III, Count of Pfirt

9. Johana od Firta

19. Žana Burgundijska

2. Ernest Gvozdeni

20. Stefano Viskonti

10. Bernabo Viskonti

21. Valentina Doria

5. Viridis Viskonti

22. Mastino II della Scala

11. Beatrice della Scala

23. Taddea de Carrara

1. Fridrih III, car Svetog rimskog carstva

24. Trojden I of Masovia

12. Sjemovit III od Mazovije

25. Maria of Galicia

6. Sjemovit IV od Mazovije

26. Nicholas II, Duke of Troppau

13. Euphemia of Troppau

27. Anna of Racibórz

3. Cimbarka od Mazovije

28. Gedimin

14. Algirdas

29. Jevna

7. Alexandra of Lithuania

30. Aleksandr Mikhailovich of Tver

15. Ulijana Aleksandrovna Tverska

31. Anastasia of Halych

Spoljašnje veze

• „„Frederick III of Rome“ (www.1911encyclopedia.org)”. Arhivirano iz originala 12. 08. 2011. g. CS1 održavanje: Nepodoban URL (veza) (jezik: engleski)

Prethodnik: Žigmund Luksemburški

Sveti rimski car (1452—1493)

Naslednik: Maksimilijan I Habzburški