Hampi

Hampi
Svetska baština Uneska
Zvanično ime	Grupa spomenika u Hampiju
Mesto	Vijayanagara district, Ballari district, Indija
Koordinate	15° 20′ 04″ S; 76° 27′ 44″ I
Površina	418.724, 1.945.362 ha (4,50711×1010, 2,093970×1011 sq ft)
Uključuje	Hazara Rama temple Vijaya Vithala temple Vijayanagara Virupaksha Temple
Kriterijum	Kulturno dobro: i, iii, iv
Upis	1986. (10. sednica)
Ugroženost	1999 –2006
Veb-sajt	http://whc.unesco.org/en/list/241

Hampi (kanada: ಹಂಪೆ) je naselje unutar ruševina stare indijske prestonice Vijayanagare, na severu današnje indijske države Karnataka. Hampi se nalazi na obalama reke Tungabadre, oko 74 km od grada Belaryja i 353 km od Bangalorea. Ime mu potiče od anglizma starog naziva reke Tungabadre, Pampa, koji je kanada jeziku: Hampa.

Hampi je u 15. i 16. veku bio prestonicom Vijayanagara Carstva (1336—1565), središte trgovine, vere i kulture, i najveći grad u Indiji s velikim brojem znamenitih građevina. Zbog toga su Spomenici Hampija upisani na UNESKO-v Spisak mesta Svetske baštine u Aziji i Australaziji 1986. godine.

Poljoprivredni predeo Hampija s brda Anjayana

Istorija

Hampi iz vazduha

Hampi je u prvom veku bio mesto gde se razvilo staro kraljevstvo Kiškinda, koje se u epu Ramajana spominje kao Kraljevstvo (majmuna) Vanara, mesto gde je bog Rama susreo Hanumana i ubio Vali u zamenu za pomoć od Sugreeva.

Hampi je u 14. veku postao središtem moćnog Vijayanagara Carstva (1336—1565), zbog lako odbranjivog položaja okruženog s tri planine i velike reke s četvrte strane. Pod upravom gurua Vidyaranya, Hampi, tada poznat kao Vijayanagara, postao je najveći indijski grad i središte trgovaca iz celoga sveta koji su kupovali lokalne začine i pamuk. Rubini, dijamanti i drugo drago kamenje su naveliko prodavali ulični trgovci, a zlato i srebro su bili važeća valuta. Pretpostavlja se da je u 15. veku grad Hampi bio drugi po veličini na svetu s oko pola miliona stanovnika. Grad je bio i važno versko i kulturno središte sa stotinama hramova i javnim festivalima i proslavama na ulicama i velikom broju pesnika, kao što su Šri Purandara Dasa i Tenali Rama.

Tokom ovog razdoblja Hampi se često sukobljavao s muslimanskim kraljevstvima u severnom Dekanu (Bidar, Bijapur, Golkonda, Ahmednagar i Berar). Islamska konfederacija Dekana osvojila grad 1565. godine i pustošila ga sledećih 6 meseci. Hramovi su uništeni, pijace opljačkane opljačkane i zlatno doba Hampija je okončano. Uprkos pokušajima da se sačuva Carstvo, Hampi nije obnovljen i nikada više nije bio naseljen.

Njegove građevine se smatraju izvrsnom hinduističkom arhitekturom južne Indije, ali sa snažnim uticajima islamske arhitekture sa severa. Arheološko društvo Indije još uvek vrši iskopavanja u ovom području, redovno otrkivajući nove arheološke predmete i hramove. Danas pojačano iskopavanje gvozdene rude preti arheološkim lokalitetima, kao i planirana izgradnja brane na reci Tungabadra.

• 
  Lotus Mahal u kompleksu Zenana
• 
  Stepenasta cisterna pored Podzemnog hrama
• 
  Štale slonova
• 
  Starac ispred ulaza u hram Vitala
• 
  Kamena kola
• 
  Lakšmi Narasima
• 
• 
• 

Literatura

• Doniger, Wendy (2010). The Hindus, An Alternative History. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-995334-7. .

Spoljašnje veze

• Vijayanagara arhitektura Hampija
• Karnataka.com - Hampi
• 3D virtualni obiilazak Hampija na stranicama UNESCO-a
• Vekovima zbunjivao ljude: Hram koji proizvodi zvukove zvona i udaraljki (B92, 24. decembar 2022)