Harpag
Harpag (grč. Ἅρπαγος) je bio medijski velikaš i vojskovođa Kira Velikog.
U periodu spatanja Međana i Persijanaca, oko 553. godine p. n. e. napustio je Astijaga, kralja Medije i prešao na stranu persijskog kralja Kira Velikog. Kao Kirov vojskovođa, posle sloma Lidije, veštom primenom nadmoćne persijske opsadne tehnike, pokorio je karijske, likijske i grčke (jonske) gradove na zapadnoj obali Male Azije i ovladao Jonskim ostrvima. Tada su Grci prvi put u svojoj istoriji došli u podređeni vojnički položaj.Ovaj vojskovođa je prema navodima Herodota u bici kod Pasargada prešao na stranu Kira velikog i pomogao mu da uspostavi Ahemenidsko carstvo.[1] Harpag je kasnije bio postavljen za satrapa Lidije.
Biografija
[uredi | uredi izvor]Prema Herodotovom delu Istorija, Harpag je pripadao međanskoj kraljevskoj porodici i služio je kralja Astijaga, poslednjeg vladara Medije.
Kada je Astijag saznao da njegov persijski vazal Kir Veliki okuplja svoju vojsku, naredio je Harpagu kao svom glavnom generalu da krene u pohod protiv Kira. Nakon tri dana borbi u polju pokraj Pasargada, Harpag se odlučio da osveti Astijagu za smrt svoga sina pa je prešao na stranu Kira II Velikog, koji je kasnije porazio i samog Astijaga i time uspostavio Ahemenidsko Persijsko carstvo.
Legenda
[uredi | uredi izvor]Herodotova priča o Harpagu danas se uglavnom smatra legendom temeljenoj na grčkoj mitologiji o Tiestu.[2] Legenda kaže da je Astijag sanjao da će njegova ćerka Mandana roditi sina koji će ga svrgnuti sa prestola, pa je naredio Harpagu da ubije diete neposredno nakon porođaja. Ipak, Harpagu moral nije dopustio da ubije novorođenče, pa je pozvao kraljevskog pastira Mitradata[3] iz planinske oblasti pored granice sa Saspirom, ra mu je naredio da ostavi dete da umre u planinama. Srećom, pastir i njegova žena su se sažalili nad detetom pa su ga prisvojili i odgajili kao svoje dete, dok su svoje mrtvorođenče pokazali Harpagu kao Kira.
Deset godina kasnije, kada je otkriveno da je Kir II živ, Astijag je kaznio Harpaga na taj način što mu je ubio vlastitog sina i poslužio ga kao jelo prilikom gozbe. Harpagu je na kraju obeda rečeno da je poslužen njegov sin, nakon čega je skupio njegove ostatke i pokopao ga. Astijag je tada zatražio savet od zaratustrijanskih sveštenika kako bi znao šta da uradi sa Kirom, a oni su mu savetovali da on više ne predstavlja opasnost po njega pa ga je Astijag vratio njegovim biološkim roditeljima; Kambizu I. i Mandani koji su živeli u Anšanu (pored Širaza u Iranu).
Harpag je pokušavao da pridobije Kirovu naklonost pridajući mu veliku pažnju i šaljući mu darove, dok je istovremeno uveravao međanske plemiće da se okrenu protiv Astijaga. Kada je sve bilo spremno za pobunu, Harpag je Kiru poslao poruku skrivenu u utrobi jednog zeca, nakon čega je Kir pokrenuo ustanak protiv svog dede.
Istorijski izvori
[uredi | uredi izvor]Herodotova Istorija
[uredi | uredi izvor]Citati iz Herodotove Istorije:
- „Astijag, nakon što se rodio Kir Veliki|Kir, poslao je Harpaga, čoveka iz kraljevske porodice i od velikog poverenja među Međanima...“
- „Kada je Kir opazio Lidijce koji su na polju skupljali svoje snage, zabrinuo se zbog snage njihove konjice, pa je prihvatio savet Harpaga, jednog Međanina, koji mu je dao fantastičan savet. Okupio je sve kamile koje su služile za prenos vojnog tereta, skinuo im teret, i na njih postavio konjanike. Nakon toga stavio ih je na čelo vojske i naredio napad na lidijsku konjicu...“
- „Astijag je u međuvremenu oteo Harpagovog sina, pogubio ga pa raskomadao, nakon čega ga je spremio kao obed ostalima...“
- „Kada je Kir odrastao i postao poznat po hrabrosti u svom okruženju, Harpag je poželeo da osveti Astijagu pa je zasipao Kira poklonima i porukama...“
- „Nakon Mazarove smrti, Harpag je poslat na obalu da preuzme njegovo zapovedništvo. On je takođe bio Međanin, kome je Astijag pripremio nečasni banket, nakon čega je pomogao Kir Veliki|Kiru da dođe na carski tron...“
- „Nakon što je pokorio Jonjane, Harpag je nastavio pohod protiv Karije i Likije. Jonjani i Jonjani su bili prisiljeni da služe u njegovoj vojsci...“
Nabonidove hronike
[uredi | uredi izvor]Citat iz Nabonidovih hronika:
- „Kralj Astijag okupio je svoju vojsku i krenuo u pohod protiv Kira, kralja Anšana (jugozapadni Iran). Astijagova vojska se pobunila i prešla na Kirovu stranu. Kir je tada krenuo u pohod protiv grada Ekbatane; kraljevska prestonica je osvojena, a srebro, zlato i ostale dragocijenosti iz Ekbatane premeštene su u Anšan.“[4]
Vojna karijera
[uredi | uredi izvor]Nakon što je 550. p. n. e.. svrgnut Astijag, Harpag je služio kao jedan od zapovednika persijske vojske pod novim vladarem Kirom Velikim. Harpagova hronološka vojna karijera prema Herodotu je:
- Neposredno pre konačnog obračuna u bici kod Timbre između Kira i lidijskog kralja Kreza, Harpag je savetovao Kiru da postavi svoje kamile ispred vojnika, što je trebalo da uplaši lidijsku konjicu budući da konji nisu navikli na miris kamila. Strategija je uspela i lidijska konjica se razbežala, a Kir je porazio i zarobio Kreza.
- Nakon što je u pobuni Lidije ubijen Kir Veliki|Kirov general Mazar, Kir Veliki zadužio je svog najuspešnijeg zapovednika Harpaga da uguši ustanak na zapadu Male Azije.
- Međanski general Harpag ponovo je pokorio Lidiju, kao i susedne pokrajine Joniju, Fenikiju, Kariju, Kilikiju i Likiju, izuzevši grad Milet koji je prethodno stekao Kirovo povjerenje zbog odbijanja saveza sa Krezom protiv Persijskog carstva jer je navodno Tales predvideo da će Kir Veliki poraziti Kreza.[5].
- Uprkos tome što je Harpag izazivao strahopoštovanje na bojištu, sledio je Kirovu politiku tolerancije i slobode prema osvojenim područjima.
- Harpag je bio poznat po brojnim inovacijama na području vojne inženjerije, npr. po korišćenju zemljanih rampi prilikom opsada koje su kasnije koristili i Aleksandar Makedonski pri opsadi Tira, ili pak Rimljani tokom opsade Masade. Rampe su korišćene da bi se premostile neprijateljske zidine.
- Uprkos tome što je bio popularan kao milostiv, pojedini stanovnici grada Ksantosa u Liciji nisu želeli da se predaju pa su počinili masovno samoubistvo.
- Feničani se takođe nisu pomirili sa pokoravanjem pod vodstvom Harpaga, pa su otplovili brodovima u svoju koloniju Kartaginu.
Kasniji život
[uredi | uredi izvor]Nakon što je završio svoje vojne pohode, Harpag je postavljen na mjesto satrapa (pokrajinskog namesnika) Lidije u Maloj Aziji. Njegovi potomci su pripadali kraljevskoj porodici Likije (današnja jugozapadna Turska).
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Refernce
[uredi | uredi izvor]- ^ „Harpag (Harpagus), Livius.org, Jona Lendering”. Arhivirano iz originala 03. 11. 2005. g. Pristupljeno 15. 11. 2017.
- ^ Walter Burkert: Homo Necans, 1983.
- ^ Mitradat ili Mitradeates je helenistička izvedenica iranskog naziva „dobiven od Mitre“
- ^ „Nabonidove kronike: Kirovo osvajanje Babilona (Livius.org, Jona Lendering)”. Arhivirano iz originala 08. 12. 2016. g. Pristupljeno 15. 11. 2017.
- ^ Diogen Laertije, I, 25
Spoljašnje veze
[uredi | uredi izvor]1.
- Harpag (Harpagus), Livius.org, Jona Lendering
- Walter Burkert: Homo Necans, 1983.
- Mitradat ili Mitradeates je helenistička izvedenica iranskog naziva „dobijven od Mitre“
- Nabonidove hronike: Kirovo osvajanje Vavilona (Livius.org, Jona Lendering)
5. * Diogen Laertije, I, 25
Spoljašnje veze
[uredi | uredi izvor]- Harpag (Harpagus), Livius.org, Jona Lendering
- Nabonidove hronike, Livius.org The Chronicle of Nabonidus
- Herodotova „Istorija“ (Piney.com)
- Harpag (Harpagus), AnceintLibrary.com
- Kir Veliki (enciklopedija Iranica, Muhammad A. Dandamayev)
- Popis lidijskih satrapa (Livius.org, Jona Lendering)
Izvori
[uredi | uredi izvor]- Vojna enciklopedija, tom 3 (395)
