Herman Pris
 |
| Herman Pris | |
|---|---|
 Herman Pris | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 24. maj 1901. |
| Mesto rođenja | Marnic, Nemačko carstvo |
| Datum smrti | 2. februar 1985. (83 god.) |
| Mesto smrti | Arensburg, Zapadna Nemačka |
Herman Pris (nem. Hermann Priess; Marnic, 24. maj 1901 — Arensburg, 2. februar 1985) je bio SS-Gruppenführer, nosilac mačeva za Hrastovo lišće Viteškog krsta, komandovao 3. SS oklopnom divizijom „Mrtvačka glava“ kao i 1. SS oklopnom i 13. SS armijskim korpusom.
Rani period
[uredi | uredi izvor]Herman Oto Pris je rođen 24. maja 1901. godine u seoskoj porodici u Marnicu, Meklenburg. Nakon završena škole bavi se poljoprivredom na svom imanju, da bi 22. januara 1919. godine pristupio vojsci kao dobrovoljac. Za oslobođenje Baltika borio se kao član Dobrovoljačkog korpusa „Fon Brandis“ i biva ranjen u gradu Riga, za šta je odlikovan Gvozdenim krstom II stepena.
Nakon višegodišnje službe u Rajhsveru, 1934. godine pristupa NSDAP-u i SS-u gde postaje komandir 13. lovačke čete SS puka „Germanija“ u Vizmaru, odakle odlazi u artiljeriju.
Drugi svetski rat
[uredi | uredi izvor]Posle stvaranja artiljerijskog puka u Vafen-SS-u, Pris obučava jedan bataljon i sa njim od 1. septembra 1939. godine učestvuje u borbi kao sastavni deo tenkovske formacije „Istočna Pruska“. Za pokazana dejstva odlikovan je Gvozdenim krstom I stepena. Po formiranju SS divizije „Mrtvačka glava“ od Teodora Ajkea, SS-Sturmbannführer Pris je sa bataljonom uključen u njen sastav i čine jezgro novoformiranog artiljerijskog SS puka, gde je on komandovao 2. bataljonom. Nakon završene zapadne kampanje postaje komandant puka, sa kojim se vraća u Nemačku gde se naoružava nemačkim oružjem umesto dotadašnjeg Češkog trofejnog oružja.
U kampanji protiv Sovjetskog Saveza, artiljerijski puk SS-a se našao zajedno sa nekoliko drugih jedinica opkoljen kod Demjanska. Kasnije će Teodor Ajke da izjavi "Da ne beše Prisa, ne bi bilo nas". Posle smrti Ajkea, Pris preuzima komandu nad SS divizijom „Mrtvačka glava“ i samo nekoliko dana kasnije postiži prvi veliki uspeh, uništivši mnogobrojne jedinice ruske 3. oklopne armije. Za istrajnu borbu koju je vodio SS-Oberführer Pris je 28. aprila 1943. godine nagrađen Viteškim krstom. U borbi za Harkov divizija odlučno deluje, blokira izlaz ka Čugalovu i tako sprečava povlačenje sovjetske vojske. Od 5. jula 1943. godine divizija u sastavu SS korpusa učestvuje u napadu na Kursku izbočinu (vidi: Kurska bitka), i uzima učešće između ostalog i u žestokoj tenkovskoj bitki kod Prohorovke.
Nakon početka sovjetskog nastupanja kod Miusa, ofanziva na Kursk je zaustavljena, i divizija je prebačena na jug gde od 30. jula vodi odbrambene borbe. Tokom avgusta 1943. godine divizija je ponovo u rejonu Harkova, gde nakratko probija odbranu protivnika. Za borbe divizije kod Kolontaeva i Olejnikova, u kojima je izdržala pritiske mnogo nadmoćnijeg neprijatelja i povukla se tek nakon dobijanja specijalnog naređenja, 9. septembra njen komandant (Pris) je odlikovan Hrastovim lišćem. Divizija se povlači ka Kremenčugu i vodi teške borbe kod Krivog Roga i Peštanskih močvara, izvršava proboj u pravcu Balta, razbija blokadu kod Giderima, bori se za Bursulu i Lizavetkovu i kod Dubosaria prelazi Dnjepar. Za te teške i krvave borbe, 24. aprila 1944. godine, Pris je kao 65. vojnik u Nemačkoj armiji (Vermaht i SS) nagrađen mačevima za Hrastovo lišće Viteškog krsta.
Dana, 21. juna 1944. godine Pris predaje komandu divizije Helmutu Bekeru i po odluci Glavne operativne uprave SS-a postavljen je za komandanta 13. SS armijskog korpusa, koji se nalazio u procesu formiranja. Nakon završenog formiranja u Breslavu (sada Vroclav) on preuzima korpus i od 7. septembra 1944. godine je u sastavu 1. armije na zapadnom frontu, gde brani rejon Tionvil-Ari (Mozel) protiv nastupanja 3. američke armije (vide:Lorenska operacija). Glavni zadatak korpusa je održavanje fronta duž reke Mozel uključujući mostobran kod Meca. Dana, 16. oktobra 1944. godine direktno na bojnom polju kod Falkenberga, Pris predaje komandu korpusa SS-Gruppenführer-u Maksu Zimonu. Već 24. oktobra 1944. godine Pris je postavljen za komandanta 1. SS oklopnog korpusa sa kojim od 16. decembra 1944. godine učestvuje u Ardenskoj ofanzivi. Nakon njenog neuspeha korpus je prebačen u Mađarsku gde učestvuje u odbrambenim borbama protiv sovjetske vojske, a 18. februara 1945. godine je prethodnica nemačkog napada istočno od jezera Balaton.
Nakon rata
[uredi | uredi izvor]Nakon rata, 16. jula 1946. godine na „Melmedi procesu“, Pris je osuđen na 20 godina zatvora, ali je oslobođen oktobra 1954. godine. To vreme proveo je u američkom zatvoru za vojne prestupe u Landsbergu.
Herman Pris umire 2. februara 1985. godine u Arensburgu.
