Hotel „Staro zdanje” (Beograd)
| Hotel „Staro zdanje” | |
.jpg) | |
Informacije
| |
|---|---|
| Lokacija | Između ulica: Kralja Petra, Gračanička, Ivan Begova i Čubrina Beograd,  Srbija
|
| Status | zatvorena |
| Otvaranje | 1843. godine |
| Zatvaranje | 1938. godine |
| Broj spratova | 2 prizemlje i podrum |
| Broj soba | 100 |
| Vlasnik | Knez Mihailo Obrenović |
Hotel „Staro zdanje” koji se najpre zvao „Kod Jelena” a potom „Grand-hotel”, bio je smešten između ulica: kralja Petra , Gračaničke, Ivan Begove i Čubrine. Nosio je ulični broj 10, današnje ulice kralja Petra . Smešten u tadašnjem najstrožem centru grada, ubrzo postaje središte mnogih kulturnih, umetničkih, zabavnih i političkih događanja. Hotel je sagrađen na mestu starog Cincar hana. Gradnja je počela u jesen 1841. godine a završena 1843. godine, kada je hotel i počeo sa radom. Projektant zgrade nije poznat.[1]
Istorijat[uredi | uredi izvor]
Hotel „Staro zdanje” bio je najveća građevina u Beogradu sve do 1863. godine, do izgradnje Kapetan-Mišinog zdanja. Zidao ga je Knez Mihailo Obrenović za vreme svoje prve vladavine (1839-1842). Svrgnut je sa vlasti 1842. godine i nije dočekao završetak gradnje hotela. Na presto Srbije dolazi knez Aleksandar Karađorđević. Iako je bio van Srbije, knez Mihailo je vodio računa o hotelu i imao svoje zastupnike koji su u njegovo ime izdavali hotel. Zgrada je bila u vlasništvu kneza Mihaila do njegove smrti a onda je hotel nasledio kralj Milan. Do 1903. godine vlasnik hotela bio je Aleksandar Obrenović a posle njegovog ubistva, hotel prelazi u svojinu njegove majke kraljice Natalije.[1]
Prvi zakupci, na šest godina, bili su braća Grigorije i Teodor Hariš, trgovci iz Zemuna koji u parcijalno davali u pazakup stanove i kafane. Posle velikog požara 1849. godine sve do 1859. godine, nema podataka ko je bio zakupac hotela.
Sledeći zakupac bio je Ferdinand Nekamti(Nekam) od 1859-1880. godine. Početkom osamdesetih godina „Staro zdanje” u zakup uzimaju otac i sin, Đoka i Dušan Milićević. Vrlo brzo i zgrada menja naziv u „Grand-hotel” sve dok Železnička direkcija nije zauzela celu zgradu.
Posle uvođenja železničkog saobraćaja 1884. godine, u jednom delu „Grand-hotela”, bila je smeštena Direkcija Srpskih državnih železnica. Država je 1903. godine otkupila hotel od kraljice Natalije, pa je Železnička direkcija dobila celu zgradu za svoje potrebe. Nakon prvog svetskog rata u zgradi je smeštena Generalna direkcija Jugoslovenskih državnih železnica i tu je ostala do rušenja zgrade.
Novi „Grand-hotel” sagradio je i otvorio 1900. godine, u Čika Ljubinoj br. 20,poslednji zakupac starog, Đ. Milićević. [2]
Izgled zgrade[uredi | uredi izvor]
„Staro zdanje” kao najmodernija i najveća građevina tog vremena, sa kapacitetom od preko 100 soba, nije bio samo hotel već kombinacija današnjeg Doma kulture i tržnog centra sa ugostiteljskim, smeštajnim i drugim delatnostima.
Sama zgrada je imala, podrum, prizemlje i dva sprata. Na fasadi zgrade, na uglu ulice kralja Petra i Gračaničke, nalazila se figura jelena od bronze. Ovo figura bila je na samom ulazu u hotelsku kafanu,pa su je zato dugi niz godina zvali „Kod Jelena”. [3]Prema Čubrinoj ulici bila je odvojena druga kafana „Repata zvezda"” koju su nazivali i mehana i gostionica i trahter i likerdžinica, a koja nije pripadala hotelu.
Zgrada se nalazila na terenu u padu, tako da je najviša tačka bila na uglu ulica Kralja Petra i Gračaničke. Odatle je teren padao obema ulicama, ali mnogo više pravcem ulice Kralja Petra. Zbog toga je podrum prema Gračaničkoj ulici bio prizemlje prema Čubrinoj. Zgrada hotela je imala unutrašnje dvorište, a u njega se ulazilo iz Gračaničke i iz Ivan Begove ulice. Dvorište je bilo popločano velikim belim uglačanim kamenom a bilo je i ukrasnog drveća. Ovde je bila smeštena i manja zgrada koja je služila kao magacin. U dvorište se ulazilo iz Ivan Begove ulice, kroz visoku kapiju široku 3 metara. Glavni ulaz u zgradu bio je iz Gračanike ulice i on je bio širok 3 metara. Iz ovog ulaza dolazilo se na stepenište koje je vodilo na spratove i prema podrumu.
U prizemlju zgrade nalazila se velika kafana „Kod Jelena” na uglu ulica kralja Petra i Gračaničke, sporedne prostorije kafane , hotelske sobe i stanovi.
Na prvom spratu pored hotelskih soba i stanova nalazile su se i veće zajedničke prostorije koje su se koristile kao trpezarije ili saloni. Drugi sprat je bio imao isti raspored kao i prvi.
„Staro zdanje” je srušeno maja 1938. godine i tek 1957. godine izgrađena je stambena zgrada. [4]
Zanimljivosti[uredi | uredi izvor]
Iako je velika kafana „Kod Jelena” imala sve karakteristike hotelskog restorana, u njoj su se često održavali koncerti, balovi, svečani prijemi, svadbe. U velikoj sali počinje sa radom i pozorište, plesna škola a nekoliko puta ovde su održane i cirkuske predstave. Održavani su i politički skupovi i razne sednice i sastanci.[5]
U hotelu „Staro zdanje” odsedale su strane misije, putopisci ali i naše poznate ličnosti i trgovci.[2]
-
Današnja zgrada na uglu ulice kralja Petra i Gračaničke(2021.g). -
Ugao Grčaničke i Ivan Begove ulice (2021. g.) -
Zgrada i lokali na uglu Čubrine i Ivan Begove ulice (2021.g.) -
-
_01.jpg)
_04.jpg)
_06.jpg)
_07.jpg)
_02.jpg)
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Đurić-Zamolo, Divna (1988). Hoteli i kafane 19. veka u Beogradu. Beograd: Muzej grada Beograda. str. 97—99.
- ^ a b Belingar, Boris; Belingar, Boris (2015). Ilustrovana istorija beogradskih kafana : od Turskog hana do Aero kluba. Boško Mijatović, Boško Mijatović. Beograd. ISBN 978-86-523-0174-4. OCLC 1005925055.
- ^ Janković, Nebojša (2016). Beogradski spomenar : iz života starog Beograda. Beograd. ISBN 978-86-7182-576-4. OCLC 1079411085.
- ^ Đurić-Zamolo, Divna (1988). Hoteli i kafane 19. veka u Beogradu. Beograd: Muzej grada Beograda. str. 102—105.
- ^ „Prvi hoteli u Beogradu: Od kneza Miloša do drvenih advokata | Upoznaj Beograd”. 011info - najbolji vodič kroz Beograd (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2021-09-27.