Hristologija

Hristologija (grč. Χριστολογία) je teološka disciplina koja se bavi proučavanjem Isusa Hrista, odnosno Boga Sina. Pojam je nastao od grčkih reči χριστός (pomazanik) i λόγος (učenje, nauka). Jedna je od tri osnovne discipline u okviru hrišćanske trijadologije, koja se bavi proučavanjem Svete Trojice, odnosno Oca (paterologija), Sina (hristologija) i Svetog duha (pneumatologija).

Istorija

Hristologija se temelji na svedočenju Novog zaveta o Isusu Hristu, odnosno Bogu Sinu. Prva hristološka tumačenja pojavila su se već u doba ranog hrišćanstva. Počevši od najranijih vremena, među hrišćanskim teolozima su se pojavljivala različita mišljenja o pojedinim pitanjima koja se odnose na Isusa Hrista, što je dovelo do nastanka brojnih hristoloških rasprava i sporova.

Isus Hristos, Sin i Logos Božiji, drugo je lice Svete trojice za kojeg Nikejski simbol vere (čl. 2-7) tvrdi da je rođen pre vekova od Oca („Svetlost od svetlosti, Boga istinitog od Boga istinitog, rođenog a ne stvorenog, Jedinosuštnoga Ocu...“). Ovo ispovedanje vere Prvog vaseljenskog sabora, održanog 325. godine u Nikeji, koje nasuprot arijanskoj jeresi, svedoči o jednosušnosti Sina s Ocem, razvijeno je i pojašnjeno na Trećem, Četvrtom i Petom vaseljenskom saboru na kojima su opovrgnuta različita jeretička učenja nastala posle Nikejskog sabora a koja su poricala bilo jednu od dve prirode, božansku ili čovečansku, bilo stvarnost ljudske volje i dejstva u ipostasi Sina. Četvrti vaseljenski sabor (Halkidon, 451. godine) usvojio je dogmu po kojoj je Isus Hristos ovaploćeni Sin Božji (Jn. 1, 14), istini Bog i istiniti čovek, jednosuštan Bogu i nevidljiv po božanskoj, a jednosuštan nama po ljudskoj prirodi, pri čemu su ove dve prirode savršeno i tajanstveno sjedinjene u božanskoj ipostasi Logosa Božjeg: nesliveno, nepromenljivo, nerazdeljivo i nerazlučno. A Šesti vaseljenski sabor (Carigrad, 680-681. godine) potvrdio je da Sin Božji ima dve prirodne volje i energije - stvorenu i nestvorenu - sjedinjene nerazdeljivo u jedinstvenom subjektu Logosa.

Hristološki dogmat temelji se na otkrivenim novozavetnim istinama koje potvrđuju ujedno božanstvo i istorijsku egzistenciju „Čoveka Hrista Isusa“ (1. Tim. 2,5). Ta svedočenja priznaju ne samo istorijsku stvarnost zemaljske egzistencije i aktivnosti „Isusa Nazarećanina“ (Dela ap. 2,22) nego i identičnost Sina Božijeg i Isusa iz Nazareta, jer „On je Sin Božiji“ (Dela ap. 9,20).

Vidi još

• Monofizitizam
• Diofizitizam
• Monotelitizam
• Diotelitizam
• Monoenergizam
• Dioenergizam

Literatura

• Batrelos, Dimitrios (2008). Vizantijski Hristos: Ličnost, priroda i volja u hristologiji svetog Maksima Ispovednika. Kragujevac: Kalenić. 
• Janjić, Dragana (2012). Dohalkidonske crkve. Leposavić: Institut za srpsku kulturu. 
• Jevtić, Atanasije (2011). „Hristologija Sevira Antiohijskog nije pravoslavna” (PDF). Teološki pogledi. 44 (2): 47—54. Arhivirano iz originala (PDF) 19. 10. 2020. g. Pristupljeno 23. 03. 2018. 
• Lurje, Vadim (2010). Istorija vizantijske filozofije: Formativni period. Sremski Karlovci-Novi Sad: Izdavačka knjižarnica Zorana Stojanovića. 
• Meyendorff, John (1989). Imperial unity and Christian divisions: The Church 450-680 A.D. The Church in history. 2. Crestwood, NY: St. Vladimir's Seminary Press. 
• Majendorf, Džon (1997). Imperijalno jedinstvo i hrišćanske deobe: Crkva od 450. do 680. godine. Kragujevac: Kalenić. 
• Nikolić, Sanja (2013). Za mir svega sveta i sjedinjenje svih: Bogoslovski dijalog Pravoslavne crkve sa Drevnoistočnim (nehalkidonskim) crkvama. Požarevac: Eparhija braničevska. 
• Ostrogorski, Georgije (1969). Istorija Vizantije. Beograd: Prosveta. 
• Perović, David (2001). „Dijalog sa antihalkidoncima: Hristologija Svetoga Maksima Ispovednika u Pismima XII-XV” (PDF). Bogoslovlje: Časopis Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta u Beogradu. 45 (1-2): 153—161. Arhivirano iz originala (PDF) 24. 09. 2020. g. Pristupljeno 25. 03. 2018. 
• Popović, Radomir V. (2015). „Za i protiv Halkidona - Sevir Antiohijski (+538)” (PDF). Bogoslovlje: Časopis Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta u Beogradu. 74 (2): 56—65. Arhivirano iz originala (PDF) 25. 09. 2020. g. Pristupljeno 06. 02. 2018.