Crkva Engleske

Kenterberijska katedrala u Kenterberiju, sedište Crkve Engleske

Crkva Engleske (engl. Church of England) je državna hrišćanska crkva u Engleskoj i „majka crkva“ Anglikanske zajednice.

Crkva Engleske odvojila se od Rimokatoličke crkve (1534) nakon donošenja Akta o suprematiji, i danas se određuje istovremeno kao rimokatolička i protestantska.

Istorija

Pošto je kralj Henri VIII tražio od pape Klimenta VII razvod od svoje prve supruge Katarine Aragonske i nakon što je papa odbio da mu da razvod, Henri VIII se proglasio poglavarom crkve u Engleskoj. Time je potvrdio svoju apsolutnu prevlast u crkvenim i svetovnim pitanjima u Engleskoj. Novoustanovljena crkva je preuzela neke od doktrina protestantske reformacije, a manastiri su raspušteni. Anglikanska crkva je za vreme kratke vladavine Henrijevog sina Edvarda VI, reformisana radikalnije. Kada je 1555. godine na presto Engleske došla njegova sestra Meri I, ona je pokušala da vrati zemlju nazad u katoličku veru. Verski progoni i spaljivanje verskih otpadnika bili su uobičajeni za vreme njene vladavine, pa je dobila ime Krvava Meri. Naredni suveren Engleske je 1558. godine postala njena sestra, kraljica Elizabeta I; pod njenom upravom Engleska se ponovo vraća protestantizmu (ili kako se često naziva reformaciji), a Anglikanska crkva dobija svoju konačnu formu.

Engleska crkva je januara 2023. objavila koliku je finansijsku korist imala od međunarodne trgovine robljem. Marta 2024. Crkva Engleske je pristala da plati milijardu funti odštete. Crkva će u partnerstvu sa drugim organizacijama da osnuje fond za globalno investiranje u privredne subjekte kojima upravljaju crnci i takođe će davati grantove.

Učenje

Zvanična liturgijska knjiga Crkve Engleske se naziva Knjiga opštih molitvi (engl. Book of Common Prayer (BCP)), ali postoji i mnogo lokalnih primjesa širom crkava Anglikanske zajednice. Uz ovu knjigu, Generalni sinod je 2000. godine odobrio modernu liturgijsku knjigu, Common Worship, koja se može koristiti kao alternativa Knjizi opštih molitvi.

Žensko sveštenstvo

Žene su bile imenovane za đakone još od 1861, ali nisu mogle da rade u potpunosti kao đakoni jer nisu smatrane za zaređeno sveštenstvo. Žene su bile čitači molitava (engl. Lay readers) dugo vremena. Za vrijeme Prvog svjetskog rata, neke žene su bile imenovane za čitače molitava poznate pod nazivom biskupovi glasnici (engl. Bishop's Messengers). Nakon toga, nijedan više čitač molitava nije bio imenovan sve do 1969. godine.

Zakonodavna odluka da se dozvoli zaređenje žena za đakone je usvojena 1986, i prva ženska zaređenja su se dogodila 1987. godine. Odluka o dozvoli zaređenja žena za sveštenike je usvojena 1992. od strane Generalnog sinoda i počela se sprovoditi 1994. godine. Jula 2005, sinod je glasao da se omogući proces dozvoljavanja rukopolaganja žena za biskupe. Februara 2006, sinod je glasao za „dalja istraživanja“ u nalaženju mogućih rješenja za one parohije koje nisu željele da budu pod neposrednim autoritetom ženskog biskupa. Dana 7. jula 2008, crkveno vladajuće tijelo je odobrilo rukopolaganje žena za biskupe i odbilo predloge za uspostavljanje alternativnih biskupskih jurisdikcija za one koji ne prihvataju ženske biskupe. Aktuelna zaređenja žena za biskupe zahtijevaju dalje zakonodavne odluke za koje se očekuju da će biti donesene prije 2014. godine.

Organizacija

Britanski monarh, kralj Čarls III, nosi ustavnu titulu „vrhovnog guvernera Crkve Engleske“. Kanonski zakon Crkve Engleske kaže: „Mi potvrđujemo da kraljevsko najviše veličanstvo, ponašajući se u skladu sa zakonima kraljevstva, ima najvišu vlast ispod Boga u ovom kraljevstvu, i ima vrhovni autoritet nad svim osobama u svim oblicima, kako u crkvenim tako i u građanskim.“ U stvarnosti, ova formalna odredba se često sprovodi preko Parlamenta na predlog premijera.

Sjedište Crkve Engleske je u gradu Kenterberiju na jugoistoku Engleske. Na čelu Crkve, kao njen primat, nalazi se nadbiskup kenterberijski Džastin Velbi (od 2013). Pored njegovog nadbiskupskog zvanja, postoji još i nadbiskup Jorka, ali on nije ravan po vlasti nadbiskupu kenterberijskom.

Crkva Engleske ima zakonodavno tijelo — Generalni sinod, čije odluke moraju bite odobrene od strane Parlamenta Ujedinjenog Kraljevstva, ali ne i izmijenjene ili odbijene.

Vjernici

Vjernikom, odnosno članom Crkve Engleske se postaje krštenjem. Međutim, zahvaljujući državnom statusu Crkve Engleske, uopšteno govoreći, svako se može vjenčavati, krstiti ili sahranjivati djecu u lokalnim parohijskim crkvama, bez obzira da li su kršteni ili su redovni vjernici.

Broj vjernika u Ujedinjenom Kraljevstvu, uključujući i vjernike Crkve Engleske, znatno je počeo opadati još od 1890. godine. Godina 1968. i 1999, prisustvo u anglikanskim crkvama se skoro prepolovilo, od 3,5 procenata populacije do samo 1,9 procenata. Jedna studija, objavljena 2008, tvrdi da ukoliko se sadašnji trend nastavi, da bi nedjeljno prisustvo na molitvama moglo opasti do 350.000 vjernika u 2030. i na samo 87.000 vjernika u 2050. godini. Crkva Engleske tvrdi da su ovi pokazatelji zasnovani na previđenim procentima prisustva na molitvama sredinom sedmice i da 1,7 miliona ljudi odlazi u parohije i na službe Crkve Engleske svakog mjeseca, i da je ovakvo stanje nepromjenljivo još od 2000. godine.

Jedan od glavnih razloga opadanja broja pripadnika Crkve Engleske je taj što je prisutna sve izraženija sekularizacija društva i opšta nezainteresovanost populacije. Takođe, broj imigranata u Engleskoj je u stalnom porastu, tako da je procenat Anglikanaca sve manji.

Vidi još

• Anglikanska zajednica

Spoljašnje veze

• Zvanična stranica Crkve Engleske (jezik: engleski)