Crkva Uspenja Presvete Bogorodice u Vaganešu
| Crkva Uspenja Presvete Bogorodice | |
|---|---|
 Crkva Uspenja Presvete Bogorodice | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Vaganeš |
| Opština | Opština Kosovska Kamenica |
| Država |  Srbija |
| Vreme nastanka | 14. vek |
| Tip kulturnog dobra | Spomenik kulture od izuzetnog značaja |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Centar za očuvanje kulturne baštine na Kosovu i Metohiji Leposavić |
Crkva Uspenja Presvete Bogorodice u selu Vaganešu, 15 kilometara istočno od Novog Brda, potiče iz srednjeg veka i zadužbina je vlastelina Dabiživa. On ju je podigao 1354/1355. godine sa braćom Haranom i Bogojem i roditeljima- ocem Kalugerom i majkom Višnjom, o čemu svedoče i tri ktitorska natpisa, dva isklesana u kamenu i jedan ispisan fresko – tehnikom. Popravke živopisa su urađene u XVI veku, ali je crkva razrušena sredinom XIX veka. Radovi na konzervaciji arhitekture su urađeni 1963. godine i njima je crkvi delimično vraćen prvobitan izgled.
Bogorodičina crkva se danas nalazi pod zaštitom Republike Srbije, kao spomenik kulture od izuzetnog značaja,[1] ali njeno trenutno stanje, usled situacije u južnoj srpskoj pokrajini, nije poznato.
Arhitektura i živopis[uredi | uredi izvor]
Crkva je jednobrodna zasvođena građevina sa polukružnom oltarskom apsidom i naknadno dozidanom pripratom. Obnova crkve za vreme Turaka i odsustvo krovnog pokrivača tokom dugog perioda uzrokovali su nestanak najvećeg dela živopisa, a do danas sačuvani ostaci veoma su oštećeni.
Slikarstvo u oltarskom prostoru je svedeno gotovo na fragmente. Danas su u apsidi vidljivi samo ostaci jedne figure iz Službe arhijereja, delovi Bogorodičinog prestola, poprsje sv. arhiđakona u niši đakonikona i deo slikane dekoracije sokla apside. U zapadnom delu južnog zida naosa sačuvan je deo scene Hristos pred Anom i Kajafom, a na zapadnom zidu samo figura jednog od svetih meloda. Najveći deo zidnog slikarstva crkve u Vaganešu sačuvan je u priprati. U donjoj zoni južnog zida naslikane su stojeće figure arhanđela, jednog svetog ratnika, jednog svetitelja – moguće Sv. Save Srpskog i predstava Sv. Marine kako ubija demona. Takođe na južnom zidu priprate, u srednjoj zoni, nalazi se isprana i prilično oštećena ktitorska kompozicija koju čine tri figure. Kako natpisi nisu sačuvani, možemo pretpostaviti da su na njoj predstavljeni članovi vlasteoske porodice – Dabiživ i najverovatnije njegova supruga i dete. Do ove prestave, na zapadnom delu južnog zida nalazi se predstava Sv. Đorđe spasava carevu kćer. Na južnom delu svoda priprate delimično su sačuvane tri kompozicije iz Bogorodičinog života – Blagovesti Ani, Blagovesti Joakimu i Susret Joakima i Ane.
Konzervatorski radovi preduzeti 1963. godine samo su delimično povratili nekadašnji izgled crkve u Vaganešu.
-
Crkva (pre rekonstrukcije) -
Živopis nepoznati sveci -
Živopis natpis -
Živopis Arhanđel i Sv Marina -
Živopis sretenje Joakima i Ane
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Crkva Vavedenja Bogorodičinog — Spomenici kulture u Srbiji”. SANU.
(iz knjige Pejić, Svetlana; Milić, Mileta, ur. (1998). „Vaganeš, Bogorodičina crkva”. Spomeničko nasleđe Srbije: nepokretna kulturna dobra od izuzetnog i od velikog značaja (na jeziku: srpski). Beograd: Republički zavod za zaštitu spomenika kulture. str. 459. ISBN 8680879126.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- „Crkva Vavedenja Bogorodičinog — Spomenici kulture u Srbiji”. SANU.
(iz knjige Pejić, Svetlana; Milić, Mileta, ur. (1998). „Vaganeš, Bogorodičina crkva”. Spomeničko nasleđe Srbije: nepokretna kulturna dobra od izuzetnog i od velikog značaja (na jeziku: srpski). Beograd: Republički zavod za zaštitu spomenika kulture. str. 459. ISBN 8680879126.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
Mediji vezani za članak Crkva Uspenja Presvete Bogorodice u Vaganešu na Vikimedijinoj ostavi
- Vaganeš, Crkva presvete Bogorodice (jezik: engleski) (jezik: srpski)
