Crna reka (oblast)

Crna reka
Crna reka;
	Pogled na Rtanj iz Crne reke
Najveći gradovi	Zaječar, Bor, Boljevac
Država	Srbija
Region	Istočna Srbija
Administrativna jedinica	Gradovi Bor i Zaječar i opština Boljevac

Crna reka ili Crnorečje je oblast u istočnoj Srbiji koja obuhvata teritoriju nekadašnje Crnorečke nahije.^[1] Omeđena je planinama Samanjac i Kučaj na zapadu i severozapadu, Crnim vrhom, Velikim kršom, Stolom i Deli Jovanom na severu, Starom planinom na istoku i Tupižnicom i Rtnjom na jugu. Danas se toponim Crnorečje češće koristi za gornji i srednji tok Crnog Timoka.^[2]

Najveći deo oblasti Crne reke pripada slivu Crne reke, odnosno Crnog Timoka koji izvire kod sela Krivi Vir, a nakon 84 kilometara na istok, spaja se sa Belim Timokom kod Zaječara formirajući Timok. U svome toku prolazi kroz tri kotline i dve klisure.^[2]

Crna reka je danas administrativno podeljena tako da zapadni deo koji obuhvata srednji i gornji tok Crnog Timoka pripada opštini Boljevac, severni predeli pripadaju gradu Boru, a istočni delovi pripadaju teritoriji grada Zaječara.^[2] Najveća i najznačajnija naselja u oblasti su Zaječar, Bor i Boljevac koji su i centri administrativnih jedinica.

Postanak i poreklo naziva

U turskim izvorima, sredinom 15. veka, pominje se oblast Crna reka u kojoj su najveća naselja bila Slatina, Bučje, Ržana, Kobilje, Crkvište, Zlaće, Srmlan, Banjica, Crni Dol, Kuzmino, Drmnik, Oblak, Stopanja, Jablanovik, Porodim, Savinac, Gornja Lubnica, Gornja Grabovnica, Relov Dol, Cerovnica, Snetina, Potpegalce, Zaječar, Grlište i dr. Sudeći prema danas postojećim naseljima, može se zaključiti da se oblast Crne reke nalazila usko uz dolinu Zlotske reke, Crnog Timoka i delom Bele reke, što je manje od teritorije današnje regije. Do 1530. godine Crna reka je pripadala Vidinskoj nahiji, kada je obrazovana samostalna Crnorečka nahija koju su zapravo činile tri manje oblasti — Crna reka, Klivje i Vinišnica. Tačno čitanje naziva oblasti Klivje i Vinišnica nije moguće jer su vremenom izašli iz upotrebe, a sela po kojima su oblasti dobile naziv više ne postoje.^[1]

Pretpostavlja se da se prvobitno naziv Crna reka odnosio na gornji tok Rgotske reke, iliti tačnije područje između Slatine i Bele Reke, pa je potom prešao na čitavu oblast kao i reku Crni Timok, koja se pre nazivala Krivovirski Timok.^[1]

Stanovništvo

Poreklo stanovništvo Crne reke je različito i etnički heterogeno s obzirom da su većina stanovništva doseljenici iz raznih krajeva Balkanskog poluostrva. U Crnoj reci zastupljene su sve poznatije migracione struje: dinarska, kosovsko-metohijska, moravsko-vardarska i timočko-braničevska migraciona struja. Posebnu specifičnost za ovaj kraj Srbije predstavljaju migracije vlaškog doseljeničkog stanovništva. Jedini pravi starosedeoci su meštani sela iz doline Grliške reke (Grlište, Gornja Bela Reka i Leskovac).^[3]

Najveća naselja

Galerija

Vidi još

Reference

^ ^a ^b ^v Bojanić-Lukač, Dušanka (1978). Zaječar i Crna Reka od XV do XVIII veka. Glasnik Etnografskog muzeja u Beogradu (42 izd.). Beograd: Etnografski muzej.
^ ^a ^b ^v Dinić, Jakša. „Toponimi Crnorečja” (PDF). DAIS SANU. Onomatološki prilozi XXVI. Srpska akademija nauka i umetnosti. Pristupljeno 03. 09. 2024. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
^ Kostić, Mihajlo (1974). Poreklo i kompozicija stanovništva u selima istočne Srbije (PDF). Zbornik radova Geografskog instituta „Jovan Cvijić” (25 izd.). Beograd.
^ „Uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, 2011. i 2022. godine”. Popis stanovništva, domaćinstava i stanova 2022. godine. Beograd: Republički zavod za statistiku. Pristupljeno 02. 09. 2024. CS1 održavanje: Format datuma (veza)

Spoljašnje veze

[ГЕМ-1] v Bojanić-Lukač, Dušanka (1978). Zaječar i Crna Reka od XV do XVIII veka. Glasnik Etnografskog muzeja u Beogradu (42 izd.). Beograd: Etnografski muzej.

[САНУ-2] v Dinić, Jakša. „Toponimi Crnorečja” (PDF). DAIS SANU. Onomatološki prilozi XXVI. Srpska akademija nauka i umetnosti. Pristupljeno 03. 09. 2024. CS1 održavanje: Format datuma (veza)

[0-3] Kostić, Mihajlo (1974). Poreklo i kompozicija stanovništva u selima istočne Srbije (PDF). Zbornik radova Geografskog instituta „Jovan Cvijić” (25 izd.). Beograd.

[4] „Uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, 2011. i 2022. godine”. Popis stanovništva, domaćinstava i stanova 2022. godine. Beograd: Republički zavod za statistiku. Pristupljeno 02. 09. 2024. CS1 održavanje: Format datuma (veza)

[1]

[2]

[3]

[4]

p r u Najveća naselja u Crnoj reci Izvor: Popis 2022.^[4]
	№	Grad	Populacija
Zaječar Bor	1.	Zaječar	32.448	Boljevac Zlot
	2.	Bor	28.822
	3.	Boljevac	2.894
	4.	Zlot	2.675
	5.	Brestovac	2.594
	6.	Veliki Izvor	2.036
	7.	Grljan	1.914
	8.	Podgorac	1.555
	9.	Zvezdan	1.414
	10.	Šarbanovac	1.311

Normativna kontrola
Međunarodne	VIAF
Državne	Nemačka