Četiri teorije o štampi

Četiri teorije o štampi (Siebert, Peterson i Schramm, 1956) je studij u kome autori medijske sisteme razlikuju na osnovu društvenog uređenja država u kojima djeluju, kao i određenih istorijskih i kulturoloških uslova sredina u kojima su nastali. U studiji se, manje više, predstavljaju i sentetizuju tad aktuelne glavne normativne teorije medija. Sve one uglavnom pretpostavaljaju da medijski sistemi odslikavaju društveno-političke osobine društva u kojim su. Četiti teroije štampe su:

Autoritarna teorija

Prema ovoj teoriji štampa je nastala u vrijeme kada su u većini evropskih zemalja 16. i 17. vijeka mahom vladali monasi, koji su to postali "Božijom voljom". Budući da je mali broj ljudi bio pismen, a istina pripisivana Božijoj riječi, vladarima o povlaštenom sloju pismenih, države su jedine imale autoritet nad istinom i nebesko nadahnuće da odlučuju o tome šta će se štampati. Stoga je država bila izdavač, odnosno izdavala dozvole za štampanje i štampu i službeno je vršila cenzuru nad štampanim sadržajima. Oni koji bi kršili ovakva pravila bili bi strogo kažnjavani.

Liberalna teorija

Ona je utemeljena na filozofskim i političkim idejama racionalizma, francuskog prosvjetiteljstva i liberalizma- poput Areopagitike Džona Miltona ili traktata O slobodi Džona Stjuarta Milsa- da je čovjek slobodno racionalno biće koje ima mogućnost da sam spozna istinu, te država ili javnost nemaju pravo da kontrolišu ili ograničavaju javno komuniciranje putem štampe i drugih medija. Prema ovoj teoriji, mediji bi trebalo da budu potpuno slobodni i da objavljuju ono što žele, bez obzira na kvalitet ili prihvatljivost sadržaja za neke osobe ili društvene zajednice. S druge strane, slobodno tržište ideja će omogućiti da istina uvijek izađe na vidjelo. Kapitalistička filozofija privatnog vlasništva i tržišnog društva je druga idejna osnova ove teorije.

Teorija društvene odgovornosti

Nastala je u vrijeme kada su demokratska društva prolaze kroz težak period ekonomskih i političkih kriza i stravičnih posljedica Prvog i Drugog svketskog rata. Isto tako, uz povećanje broja stanovnika i sve veću urbanizaciju, pojavljuju se i film, radio i televizija, ali i sve veća monopolizacija medija. U periodu između dva rata dolazi i do spoznaje da potpuno slobodna štampa može da dovede u opasnost društva. Stoga štampa treba da je, ne samo slobodna, nego i odgovorna prema zajednici kojoj se obraća. Štampa koja priža imnformacije i forum za razmjenu mišljenja treba da bude u službi demokratskih sistema, da bi građanima omogućila da učestvuju u donošenju odluka, zatim da štiti prava građana tako što djeluje kao zaštitnik građana od vlasti...

Teorija sovjetskog kapitalizma

Prema ovoj teoriji, štampa radi u interesu socijalističkog društva, podstiče ciljeve komunizma i pomaže u razvoju besklasnog društva u kome ljudi neće samo imati jednaka prava, nego će biti jednaki i politički i ekonomski. U komunizmu su građani vlasnici medija. Ipak, u tadašnjem Sovjetskom Savezu, u ime građana je bila država i partija. A gledišta koja su preispitivala rad države ili partije su često bila cenzurisana. Nestankom Sovjetskog Saveza ovaj model se preobrazio u različite oblike, odnosno kombinacije sva četiri navedena modela, posebno u zemljama koje su imale ili imaju društveno-političke sisteme koji su slični sovjetskom.