Jevreji u Donjeckoj Narodnoj Republici

Jevreji u Donjeckoj Narodnoj Republici predstavljaju zajednicu jevrejske dijaspore koja živi u radi na teritoriji Donjecke Narodne Republike. Jevreji su u DNR organizovani u Donjecku jevrejsku opštinu, što u pravnom sistemu Donjecke Narodne Republike predstavlja udruženje nacionalnih manjina, pa se Jevreji shodno tome u ovoj međunarodno nepriznatoj republici, smatraju nacionalnom manjinom. Istorija Jevreja na tlu ove zemlje traje od 1804. godine, kada su se Jevreji prvi put naselili na prostor današnjeg glavnog grada Donjecka.

Istorijat

Proslava hanuke u Donjecku

Istorija jevrejskog naroda na tlu današnje Donjecke Narodne Republike službeno počinje da se bilježi početkom 20. vijeka. Jevrejima je dozvoljeno da se naseljavaju u naselju Juzovka, koje je osnovano 1869. i kasnije se razvilo u Donjeck, u velikom broju 1903. godine, a prema popisu stanovništva Jekaterinoslavske pokrajine, 1897. godine Jevreji su činili 4,97% stanovništva Juzovke. Poslije 7 godina - 1910. godine predstavnici jevrejske zajednice činili su četvrtinu stanovništva sela, koja će u budućnosti postati centar regije. Većina Jevreja u ovoj oblasti bila je angažovana u zanatstvu i trgovini.

Carica Katarina II izdaje dozvolu za naseljavanje Novorusije od strane Jevreja 1764. godine, ali je masovniji dolazak Jevreja u Rusiju počeo tek nakon naseljavanja dijelova Poljske. Međutim, Jevreji, koji su bili tradicionalno urbani stanovnici, trgovci i zanatlije, radije su išli u pustu Novororsiju, nego u naseljenu i urbanu centralnu Rusiju. Pokušavajući da migraciju Jevreja okrene u svoju korist, carska vlada je 1791. godine uvela ograničenja koja su postavljala temelje za nova naselja. Jevrejima je bilo dozvoljeno da žive samo u Jekaterinoslavu, Tavriji i Bjelorusiji. Teritorija Donbasa je u to vrijeme bila dio Bahmuta, Donjecka i Jekaterinoslava. Prvi poznati podaci ove regije, iz 1799. godine pokazali su da u gradu Bahmutu, Jevreji čine 9,8% stanovništva, a u okrugu je živjelo 127 ljudi ili 0,3%. Prvi talas sistematskog naseljavanja datira još od 1804. godine, kada je carska vlada, koja je željela da „isprazni” Bjelorusiju, dala dozvolu da zemlju napusti 340.000 Jevreja. Da bi ih vezali za Novorusiju, u azovskoj oblasti dodijeljeno im je 30.000 hektara zemlje. Sljedeći pokušaj odnosi se na 1817. godinu, kada je osnovano „Društvo izraelskih hrišćana”, sa ciljem da se Jevreji preobrate u hrišćanstvo. Pedeset jevrejskih porodica iz Odese preselilo se tada u Marijupolj na zemlju koja je nekada pripadlaa Grcima. 1823-1825. u oblasti Azova bilo je tri jevrejske poljoprivredne kolonije Zelenopolje, Ivanopolje, Klebodarovka. Tada su se Jevreji pojavili i u samom Marijupolju. Sljedeći talas jevrejskog doseljavanja datira u periodu od 1846-1850.

Do sredine 19. vijeka udeo jevrejskog stanovništva u pokrajini Jekaterinoslavu je porastao od 0,37% do 1,76%. U Bahmutu je živjelo 1670 Jevreja tokom 1857. godine. Pošto su Jevreji pretežno urbani stanovnici, u gradovima su činili veći udio u stanovništvu: 1863. u Bahmutu 15%, u Marijupolju - 5,3%. Do 1913. godine ta brojnost se povećala na 22,8% i 15%. Jevreji u gradovima se uglavnom bave zanatstvom i trgovinom (u Bahmutu oni su činili 36,4% trgovaca, a preduzetnika 59,1%), međutim, bave se i poljoprivredom. U Jekaterinoslavu već 1897. godine bilo je 17 jevrejskih poljoprivrednih kolonija. Kao i predstavnici drugih naroda, Jevreji podržavaju revolucionarne akcije 1917. godine i aktivno učestvuju u događajima u narednom periodu, pogotovu uzevši u obzir činjenicu da oni tada u Iuzovki predstavljaju drugu najveću nacionalnu grupu - 18.2%. Od 1920. godine u pokrajini Donjeck udio Jevreja u opštoj populaciji smanjen je na 2,5%, dok je u urbanim sredinama povećan i iznosio je: u Izovki 25,7%, u Bahmutu 29,9%.

Danas

Tokom aprila 2014. godine, uoči Pashe, pripadnici vlasti Donjecke Narodne Republike su izdali dokumente kojima su pozivali Jevreje u gradu da registruju svoju religiju i imovinu u Donjeckoj oblasti, s obzirom na promjenu političkih i društvenih odnosa i uspostavljanja privremene proruske vlade ili da rizikuju deportaciju i gubitak njihovog državljanstva. Jevrejska zajednica u Donbasu, koja broji oko 1.500 ljudi, teško je podnijela vojni sukob, kao i ostalo stanovništvo, imala je problema sa oskudicom hrane, dok su jevrejske institucije smanjile aktivnosti na minimum.

Jevrejska opština

Krovni savez Jevreja u Donjecku i okolini, predstavlja Donjecka jevrejska opština, apolitično, nezavisno udruženje jevrejske nacionalne manjine, koje rukovodi aktivnostima jevrejske populacije u Donjeckoj Narodnoj Republici.

Sinagoga

Sinagoga u Donjecku

Jevrejska sinagoga „Beit Menahem-Mendel” je smještena u Donjecku na adresi Oktobarska ulica 36.

Prva sinagoga u Jazovki, današnjem Donjecku izgrađena je početkom 19. vijeka. Od 1910. godine, kada postojeća sinagoga više nije mogla da primi sve vjernike, odlučeno je da se na teritoriji grada podigne još jedan hram. Prikupljanje novčanih sredstava je trejalo nekoliko godina, a nakon prikupljenih sredstava jevrejska zajednica Donbasa je izgradila današnju sinagogu tokom 1919. godine. Redovne službe u novoj sinagogi počele su 1920. ali 1931. godine odlukom lokalnih vlasti sinagoga biva ukinuta kao vjerska jevrejska institucija. Godine 1938. godine u zgradi je otvoren klub medicinskih radnika. Brojne peticije jevrejske vjerske zajednice i vjernika da se sinagoga vrati pravim vlasnicima vlast je godinama odbijala, da bi tek 1989. sinagoga konačno vraćena Jevrejima. Danas je obnovljena aktivnost sinagoge, njen status duhovnog i vjerskog centra jevrejske zajednice.

Vidi još

• Jevreji

Spoljašnje veze

• Donjecka jevrejska opština Arhivirano na sajtu Wayback Machine (8. septembar 2017)
• Svjetski jevrejski kongres; Zajednica u Donjecku