Њиварица
| Njivarica | |
|---|---|
| Naučna klasifikacija | |
| Carstvo: | |
| Divizija: | Skrivenosemenice (Magnoliophyta)
|
| Klasa: | Dikotiledone biljke (Mangnoliopsida)
|
| Red: | Složenocvetnice (Asterales)
|
| Porodica: | Glavočike (Asteraceae)
|
| Rod: | Erigeron (Erigeron)
|
| Binomno ime | |
| Erigeron multicepsfloreo | |
Njivarica (lat. Erigeron multicepsfloreo) je jednogodišnja lekovita, zeljasta biljka iz roda Erigeron[1] iz porodice glavočika.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Ovu novu vrstu otkrili su Živko Slavković, profesor biologije iz Ribnice i Čonka Stankov, biolog iz Žiče,[1] nakon što su izvršili upoređivanje reproduktivnog organa biljnog organizma, prašnika, tučkova, cvetnih glavica, boje, veličine listova sa nekoliko stotina primeraka sa različitih staništa.[2]
Osim što su dali botaniči opisa, eksperimentalno su utvrdili lekovitost čaja od njivarice.[2]
Latinski naziv biljke, izveden je po binarnoj nomenklaturi Karla Linea. složenica multicepsfloreo je izvedena na osnovu građe cvetnih glavica: multi — više, ceps — cvetnih glavica, floreo — cvast.
Opis[uredi | uredi izvor]
Biljka je visine 24-92 cm. Ima jak žiličast koren do 5 cm dužine. Stablo joj je uspravno, črvsto crveno, sa mnogo listova i cvetnih glavica. Stablo je u gornjem delu veoma granato, dok je u donjem pokriveno listovima.[1]
Listovi u donjem delu su veći i širi, dužine 3,5-6,5 cm i širine 7-8 mm i po obodu dlakavi, dok su u gornjem delu sitniji i manji, dužine 1-2,5 cm i 1-3 mm širine.[1]
Iz pazuha listova polazi metličasta cvast sa oko oko 530 cvetnih glavica, prečnika 2-4 mm na dršci od 2 mm. Periferni cvetovi beličasto-zelenkaste boje su jezičastog oblika, dužine do 3 mm dugački, niži od centralnih cevastih cvetova, bele boje, dužine 5 mm, dvopolni-hermafroditni, višeg nivoa od jezičastih cvetova koji su obično ženski.[1]
Plod sadrži seme žute boje, dužine 2 mm i dodatak od beličastih niti, koje pomažu rasprostiranju semena. Papus je bele boje.[1]
Iz roda Erigon u svetu je pronađeno 174, u Evropi 20, a u Srbiji, zajedno sa njivaricom, je pronađeno šest vrsta.[2]
Stanište[uredi | uredi izvor]
Biljka se može naći induvidualno ili kao populacije, na neobrađenim njivama ili na strnovima (ostacima stabljika žita) nakon žetve, na ivicama njiva, u kojima se gaji kukuruz ili neobrađenog zemljišta, te u delovima ostataka šuma i šibljacima vrba i topola, na ravničarskim aluvijalnim nanosima pored reka Ribnica, Ibar, Zapadna Morava i Gruža.[1]
Primena u medicinske svrhe[uredi | uredi izvor]
Mada izgleda i raste kao korov, biljka ima lekovita svojstva i ekološki značaj.[2]
Čaj od ove biljke je žute boje, ima boju zlata, posle četiri sata stajanja, oporog je ukusa, steže sluzokožu usta i izuzetno dobro deluje na zube i desni.[2] Može da posluži kao sredstvo za dezinfikaciju sluzokože usta, ždrela i jezika. Deluje bakteriostatično na streptokoke (lat. pilorois helicobacter) i gljivice (lat. candida albicans), kao i na patogene bakterije.
Otporna je na suše, uspeva na do 400 metara nadmorske visine i ne zahteva posebnu negu.[2] Daje veliku biomasu, a njeni sastijci bi se mogli koristiti za proizvodnju paste za zube, sapuna, kozmetičkih rastvora za zatezanje kože, lekova za obnavljanje sluzokože organa za varenje i genitalnih organa.[1]
Izvori[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Slavković, Živko; Stankov, Conka (6. 11. 2015). Marinović, Dušan, ur. „Otkrivena nova zeljasta biljna vrsta iz roda Erigeron u flori Srbije - Njivarica”. Natura onlajn. Beograd. Pristupljeno 27. 6. 2017.
- „Kraljevčanin otkrio novu biljnu vrstu”. Beograd: RTS. 11. 11. 2015. Pristupljeno 28. 6. 2017.