Aleksandar Mihajlović Vili
| Aleksandar Mihajlović Vili | |
|---|---|
 Kapetan II klase Aleksandar Mihajlović | |
| Lični podaci | |
| Nadimak | Vili |
| Datum rođenja | 18. mart 1907. |
| Mesto rođenja | Beograd, Kraljevina Srbija |
| Datum smrti | 1. maj 1945. (38 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, DFJ |
| Vojna karijera | |
| Služba | 1926 — 1941 1941 — 1945. |
| Vojska | Jugoslovenska vojska Jugoslovenska vojska u otadžbini |
| Čin | Major |
| Učešće u ratovima | Drugi svetski rat |
Aleksandar Saša Mihajlović – Vili (Beograd, 18. mart 1907 — Beograd, 1. maj 1945) bio je major Jugoslovenske vojske, šef beogradskih ilegalaca, komandant grupe beogradskih korpusa tokom Drugog svetskog rata od 1943. do 1945. godine u Jugoslovenskoj vojsci u otadžbini.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Aleksandar je rođen u Beogradu 18. marta 1907. godine u učiteljskoj porodici. Nakon završetka osnovne škole i gimnazije upisuje Nižu školu Vojne akademije (52. klasa) 1923. godine. Po završetku 1926. godine, proizveden je za pešadijskog potporučnika Jugoslovenske Kraljevske vojske, da bih nakon toga upisao i Višu školu Vojne akademije koju je takođe završio. Između dva rata službovao je u 18. pešadijskom puku čiji je komandant bio pukovnik (potonji armijski general) Dimitrije Živković. Do Drugog svetskog rata vršio je sve komande dužnosti prema formacijskom stepenu i rat je dočekao sa činom majora.[1] Nakon Aprilskog rata i sloma Jugoslovenske vojske priključuje se pokretu pukovnika Draže Mihailovića. Tada postaje jedan od najistaknutijih beogradskih ilegalaca tokom rata. Ilegalni rad započinje 4. jula 1941. godine kada okuplja beogradske omladince u JVuO pod komandom majora Žarka Todorovića Valtera. Kao ubačeni špijun proleća 1942. pristupio Srpskoj žandarmeriji i Srpskoj državnoj straži. Zadatak mu je bio obaveštajni rad. U tom periodu je živeo kod roditelja a nakon otkrivanja bio je prinuđen da često menja lokacije. Proleća 1942. godine, bio je postavljen za Vojnog štaba Komande Beograda pri JVuO. Dana 28. juna, dobio je titulu četničkog vojvode avalskog. Krajem iste godine preuzima komandu i nad Civilnim štabom.[2][3]
Komandant komande Beograda postaje marta 1943, kada je Gestapo uhapsio dotadašnjeg komandanta. Imao je razvijenu jaku obaveštajnu službu, koja je davala logistiku i agentu Intelidžens servisa dr Ivanu Popovu, ubačenom u Gestapo. Sarađujući sa Ivanom dobijao je informacije o nemačkim vojnim tajnama, uključujući i kretanje železničkih i rečnih transporata te o tome izveštavao svog pretpostavljenog armijskog generala Dražu Mihailovića, a on te informacije je dalje prosleđivao Zapadnim saveznicima. Takođe je pojedine informacije dobijao iz specijalne policije i vlade narodnog spasa a vrbovao je i neke Nemce da odaju tajne. Tokom rata bio je jedan od najtraženijih osoba nemačkog Gestapoa ali oni nisu nikada uspeli da mu uđu u trag. O svim nemačkim akcijama protiv JVuO takođe je obaveštavao Mihailovića. Organizovao je snabdevanje odeće za pripradnike JVuO. Najznačajnije su njegove sabotaže železnice, zbog čega su Nemci povećavali broj obezbeđenja. Pomogao je porodice svojih palih saboraca u borbama za oslobođenje, prilozima skupljenih donacijama od industrijalaca i trgovaca. Leta 1943. stvorio je jaku ilegalnu mrežu od oko 5000 ilegalaca. Oprema im je obuhvatala i četiri dobro skrivene radio stanice. Proleća 1944. postaje komandant Beogradske grupe korpusa, koja je pored ilegalnih beogradskih korpusa obuhvatala i Avalski korpus. Lično je organizovao smeštaj za izbeglice i građane Beograda tokom nekoliko meseci savezničkih bombardovanja tokom 1944. godine. Organizovao je atentate na istaknute kvislinge i nemačke vojnike iz kolone koje su se preko Beograda povlačile iz Grčke. Nakon oslobođenja Beograda 20. oktobra 1944. godine, zajedno sa ostalim jedinicama se povlači u Bosnu.
Dana 4. februara 1945. godine, nalazio se na čelu grupe od dvadesetak dobrovoljaca koja je iz Modriče krenula za Beograd, koji je tad bio oslobođen od strane partizana. Zadatak im je bio da stupe u kontakt sa preostalim radio stanicama i nastave obaveštajni rad u novonastaloj situaciji. Uz pomoć jednog industrijalca nabavlja laže isprave, avionske karte, uniforme i vojni automobil JA. Na putu za stari aerodrom upao je zasedu OZN-e, međutim uspeo je da pobegne poteri do Savskog mosta gde je i poginuo 1. maja 1945. godine. Identifikovan je tek posle pet dana i sve radio stanice su izvestile o njegovoj smrti.[4][5]
Zanimljivosti[uredi | uredi izvor]
Njegove akcije tj. potere Gestapoa za beogradskim četničkim ilegalcima, njihovim radio stanicama, itd, ovekovečili u TV seriji Otpisani Njegov nadimak je dodeljen Nemcu u sedmoj epizodi serijala Povratak Otpisanih.[6]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Jevtić 2001, str. 60.
- ^ Milošević 2003, str. 194.
- ^ Milošević 2003, str. 196.
- ^ Avakumović 2004, str. 126.
- ^ Pešić 2003, str. 159-168.
- ^ NOVOSTI OTKRIVAJU: Četnike ilegalce traže i Poljaci| Pogledi
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Jevtić, Branko M. (2001). Biografije vojvoda Jugoslovenske vojske u Otadžbini. Beograd: Beoknjiga. ISBN 978-86-7694-363-0.
- Milošević, Pavle (2003). Ravnogorska omladina u pokretu đenerala Mihailovića 1941-1945. Kragujevac: Novi Pogledi. ISBN 978-86-82235-35-4.
- Avakumović, Ivan (2004). Mihailović prema nemačkim dokumentima. Valjevo: Institut za savremenu istoriju. ISBN 978-86-7403-088-2.
- Pešić, Miodrag (2003). Draža Mihailović u izveštajima američkih i britanskih obaveštajaca. Kragujevac: Pogledi. ISBN 978-86-82235-37-8.
- Ćirković, Simo (2009). Ko je ko u Nedićevoj Srbiji. Beograd: Prosveta. ISBN 978-86-07-01889-5.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Prava Istina o Otpisanima (Drugi deo): Kako su četnički Prle i Tihi ubili Nedićevog šefa kabineta
- KO SU BILI OTPISANI: Četnici ilegalci, a ne komunisti!
Četničke vojvode u Drugom svetskom ratu | ||
|---|---|---|
Četničke vojvode koje je tokom Drugog svetskog rata imenovao najstariji četnički vojvoda Ilija Trifunović Birčanin: | ||
| Srbija |  | |
| Bosna | ||
| Hercegovina | ||
| Crna Gora | ||
| Dalmacija | ||
| ostali | ||
