Brus

Brus
Brus;
	Panorama Brusa
	Grb
Administrativni podaci
Država	Srbija
Upravni okrug	Rasinski
Opština	Brus
Stanovništvo
— 2022.	4.183
Geografske karakteristike
Koordinate	43° 23′ 03″ S; 21° 01′ 56″ I / 43.38421° S; 21.03235° I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	429 m
	Brus Brus na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj	37220
Pozivni broj	037
Registarska oznaka	KŠ

Brus je gradsko naselje i sedište istoimene opštine u Rasinskom okrugu. Prema popisu iz 2022. bilo je 4.183 stanovnika.

Kraljevskim rešenjem od 5. septembra 1885. godine naselje je dobilo status varošice.

Geografija

Brus je smešten na istočnim padinama Kopaonika, između Rasine i Graševačke reke, na 429 m nadmorske visine.

Poznat kao vazdušna banja, Brus se nalazi na raskrsnici puteva za Kopaonik, Kruševac, Aleksandrovac, Jošaničku i Vrnjačku Banju. Od Beograda je udaljen 250 km. Ovde se nalazi Bruska banja.

Istorija

Na teritoriji opštine je u krajem 14. stoleća podignuta tvrđava Koznik. U izvorima se tvrđava vezuje za ličnost velikog čelnika Radiča Postupovića, velmože Stefana Lazarevića (knez 1389—1402, despot 1402—1427). ^[1]

Ovde se nalaze ostaci srednjevkovnog grada Zlatari.^[1]

Krajem februara 2025. u Brusu su uhapšeni opštinski funkcioneri i 28 predsednika meznih zajednica, pod optužbama za korupciju i zloupotrebu službeng položaja.^[2]

Kultura

Brus ima brojne kulturno-istorijske spomenike: manastir Lepenac iz 15. veka, ostaci manastira Milentija iz 14. veka, srednjovekovni grad Koznik, svetilište Metođe iz 3. veka, crkva sv. Preobraženja u Brusu iz 1836. godine.

Privreda

Povoljan geografski položaj i blizina Kopaonika uslovili su poslednjih godina intenzivniji razvoj turizma na teritoriji opštine Brus.

Demografija

U naselju Brus živi 3569 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 36,5 godina (35,6 kod muškaraca i 37,4 kod žena). U naselju ima 1476 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,15.

Ovo naselje je skoro u potpunosti naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je porast u broju stanovnika.

Demografija^[3]
Godina	Stanovnika
1948.	769
1953.	1.223
1961.	940
1971.	2.434
1981.	3.406
1991.	4.558	4.521
2002.	4.653	4.755
2011.	4.636

Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍^[4]

Srbi	4.479	96,26%
Romi	60	1,28%
Crnogorci	6	0,12%
Hrvati	5	0,10%
Bugari	5	0,10%
Jugosloveni	5	0,10%
Slovenci	3	0,06%
Muslimani	2	0,04%
Mađari	1	0,02%
Makedonci	1	0,02%
nepoznato	65	1,39%

Stanovništvo prema polu i starosti^[5]


	m	ž
?	7	11
80+	19	28
75—79	27	43
70—74	56	68
65—69	75	97
60—64	125	106
55—59	134	137
50—54	174	183
45—49	197	218
40—44	215	186
35—39	166	193
30—34	157	164
25—29	165	152
20—24	158	161
15—19	191	197
10—14	184	171
5—9	142	127
0—4	129	90
Prosek :	35,6	37,4

Domaćinstva

**Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	208	269	289	805	1.089	1.341	1.476

**Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosek
Broj domaćinstava	212	275	319	501	103	58	3	2	1	2	3,15

Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu

Pol	Ukupno	Neoženjen/Neudata	Oženjen/Udata	Udovac/Udovica	Razveden/Razvedena	Nepoznato
Muški	1.866	569	1.227	42	26	2
Ženski	1.944	453	1.241	200	49	1
UKUPNO	3.810	1.022	2.468	242	75	3

Stanovništvo po delatnostima koje obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija
Muški	950	81	1	1	336
Ženski	638	31	0	0	152
UKUPNO	1.588	112	1	1	488
Pol	Proizvodnja i snabdevanje	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	32	40	68	46	50
Ženski	9	5	82	33	21
UKUPNO	41	45	150	79	71
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad
Muški	9	25	105	44	38
Ženski	15	19	73	64	87
UKUPNO	24	44	178	108	125
Pol	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	19	0	0	55
Ženski	18	0	0	29
UKUPNO	37	0	0	84