Veikbording

Ne poistovećivati sa Skijanje na vodi.

Vejkbording
Piktogram
Karakteristike sporta
Osnivači sporta	Džef Darbi, Toni Fin
Zemlja nastanka	Australija
Tip sporta	Ekstremni, vodeni
Prvi registrovani klub	1980. godine, SAD
Oprema	Vejkbord daska, konopac, čamac
Poznati sportisti	Rusti Malinoski, Skot Birli, Greg Nekrson, Šon Marej, Greg Nelson, Parks Bonifej, Filip Soven, Harli Kliford, Majk Daudi, Stil Laferti, Kori Tenisen
Zvanična veb stranica	https://www.wakeboardingmag.com

Vejkbording predstavlja vrstu sporta na vodi u kojem se pojedinac kreće površinom vode pomoću daske i konopca vezanog za motorno vozilo (gliser). Nekoliko disciplina odnosno tehnika povezuje ovaj sport: surfovanje, skijanje na vodi i snoubording.

Pojedinac se nalazi iza čamca koji se kreće brzinom 30-40 km/h, pri čemu brzina vožnje zavisi od težine pojedinca, trikova koje izvodi, prijatnog osećaja i veličine čamca.

Istorija

Wakeboarding

Wakeboarding, nekada zvan skurfing, najviše je privlačio pažnju ljudi u kasnim 1980—im nakon objavljivanja vesti o nastanku još jednog novog sporta skiboarding, koji se danas popularno zove snowboarding. Skurfing je nastao u Australiji i Novom Zelandu sa pojavom posebno ručno dizajniranih daski bez dodatnih vezivnih delova namenjene vučenju. Džef Darbi i njegovi prijatelji iz Kvinslenda su izumeli dasku za skurf i počeli veću proizvodnju. Kasnije su stupili u kontakt sa Toni Finom i potom su proizveli brend „Skurfer”. Hauard Džejkobs je 1983. godine na drugoj strani sveta izumeo nekoliko wakeboard daski postavivši trake namenjene stopalima i jastučiće.

Nekoliko godina pre Fina i brenda „Skurfer”, u Australiji su Bruce McKee i Mitchell Ross lansirali svetski najprodavaniju plastiku naposletku nazvana „Wake-snake”. Daska je sadržala podesive gumene trake za stopala, dno konkavnog oblika i kobilicu. Kasnije su dodana 2 ruba sa strana radi boljeg održavanja ravnoteže i manevrisanja. McKee i Ross su primenili još 2 patenta, prvi 1984. godine - podesivi sistem za povezivanje i drugi 1985. godine - podesivi sistem pločastog oblika sa trakama za stopala.

Prva proizvodnja je otpočeta nakon pregovaranja Brusa i Mičela sa američkom kompanijom „Medalist Waterskis”. 1984. godine američka verzija je imenovana i prikazana publici kao „Surf-Ski” u Čikaškom šou „IMTEC”. Tada se Brus sastao i predlagao ideje Finu. Fin je pregovarao sa Darbijem i kompanijom iz Australije i rezultat pregovora predstavlja brend „Skurfer” septembra meseca 1985. godine. Istovremeno je Džimi Redmon razvio sopstvenu proizvodnju dasaka u SAD pod imenom „Redline Designs”. Fin i Redmon su kasnije osnovali firmu „Liquid Force”. Ime firmi dasaka je postajalo sve više.

S obzirom da je „Surf-Ski” imao ograničen uspeh u SAD, „Skurfer”, promovisan od strane Toma Fina, predstavljen je pravim proizvodom upravo zbog Finovog neumornog promovisanja. Finov položaj kao promotera sporta je postao vidljiv u trenutku kada su ga mnogi nazvali pronalazačem ovog sporta.

Termin „wakeboarding” je ustanovio Pol Frejzer (Vankuver, Kanada) sa bratom Marejem i jednim profesionalnim snouborderom. Tada termin skiboarding postaje wakeboarding.

Prvo svetsko skiboard prvenstvo održano je na ostrvu Kajan, Havaji, dok je prvo svetsko skiboard udruženje osnovano 1989. godine. 1990—ih takmičenje je održavano i van granica američkih država. Takmičari kao što su Scott Byerly, Gregg Necrasson, Shaun Murray, Greg Nelson, Parks Bonifay i Phillip Soven se smatraju pretečama ovog sporta. U novijoj istoriji se pojavljuju Harley Clifford, Mike Dowdy, Steel Lafferty i Cory Teunissen.

Sport danas

Sportom upravlja organizacija The International Waterski nastala 1946. godine a koja danas nosi naziv International World Wakeboard Federation (naziv promenjen 1993. godine). IWWF je prepoznata od strane Međunarodnog Olimpijskog Komiteta i postala je i zvanični partner od 1967. godine. Wakeboarding je postao deo Svetskih igara od 2005. godine. IWWF je postao svetski lider ovih sportova; ova neprofitna organizacija se fokusira na napredak i reklamiranje wake sportova širom sveta. Oko 400 dana se širom sveta dešavaju razni događaji povezani sa sportovima wakeskating, wakesurfing i wakeboarding.

Nepohodna oprema

U osnovnu opremu ovog sporta, bez kojih ne može biti realizovan, spadaju daska kojom vejkborder izvodi pokrete i trikove i čamac za kojeg je vejkborder povezan konopcem.

Daske

Daske za vejkbording

Njihovo jezgro sadrži penu, saće ili drvo pomešano smolom i obložen fiberglasom. Ubacuju se i metalni vijci kako bi dobro povezali peraja i vezove na dasci. Postavljanje vezova i rebara varira, pre svega od vozačeve želje, ali i drugih razloga. Vozač može promeniti tip peraja radi izvođenja različitih vrsta trikova. Na primer, plitka peraja (koji ne zalaze duboko u vodu) su bolji za izvođenje trikova na površini. Noviji modeli daski imaju mala posebno oblikovana peraja na dasci koja omogućavaju vozaču da manje koristi centar rebra daske i da samim tim pravi manje otpore. Za najbolje rezultate i prijatan wakeboarding, preporučuju se izvođenje trikova na jezerima i rekama.

Čamci

Čamac (gliser)

Osnovna razlika između vejkbording čamaca i ostalih vrsta čamaca je ta da je toranj čamca, napravljen od debelih zidova nerđajućeg čelika ili aluminijuma, postavljen na najpogodniju tačku iznad vode što predstavlja značajan element za vejkbordera. Taj položaj tornja predstavlja olakšicu zbog skokova i manje oscilacije konopca kojim je vejkborder vezan za čamac. Većina modernih vejkbording čamaca ima prilagodljiv balastni sistem koji omogućava ubacivanje ali i izbacivanje vode koja usled pokreta ulazi u čamac. Veliki broj ovih čamaca sadrži V drive pogon. Imaju regularne motore koji su okrenuti za 180° i nalaze se na prednjoj strani čamca i na taj način smanjuju oscilacije konopca usled udara vode o strane čamca. To je još jedna razlika u odnosu na ostale vrste čamaca.

Elementi daske

Roker

Oblik daske

Predstavlja krivinu daske od vrha pa do samog kraja. Postoje različiti oblici ali je najzastupljeniji sa tri faze (dela). Slično je kao i kod skejtborda.

Zbog takvog oblika daske, moguće je brže voziti bez većih upada vode i smetnji pri izvođenju pokreta jer voda prelazi na prednji deo daske i samim tim se slabo zadržava.

Širina

Uticaj širine daske se može uvideti na održavanju ravnoteže na površini vode. Posmatraju se strane daske i centralni deo. Najvažniji element je središnji deo i što je njegova površina veća, to je bolje održavanje ravnoteže na vodi ali su pokreti vejkbordera ograničeni.

Dužina

Predstavlja bitan faktor pri izvođenju pokreta jer različitim vozačima odgovara različita dužina daske. Ako vozač koristi dasku manje dužine, tada može postići velike brzine, napraviti više pokreta i delovati agresivnije. Ako vozač koristi duže daske, tada će vožnja biti sporija i pokreta će biti manje. Najčešće dužine daski su između 120 i 150 cm.

Dizajn dna

Dno daske ukazuje na stil vozača i zato ih ima raznovrsnih. Ukoliko je dno konkavnog oblika, tada je mogućnost zadržavanja na vodi veća i pogodnija.

Peraja

Što su peraja bliže postavljena centralnom delu daske, izdizanje nad talasom je brže i efikasnije. Ako su postavljena pri vrhu ili kraju daske, slabiji će biti prelaz talasa.

Tipovi peraja

Long based peraja - Njihov efekat je sličan kao kod kratkog peraja sa dugom bazom (osnovom daske) jer imaju sličnu površinu.

Moulded peraja - Predstavljaju kanale na dasci koji su veoma klizavi ali imaju mogućnost pomeranja centralnog peraja.

Multi-finned set-ups - Omogućavaju maksimalnu agresivnost i održanje na ivicama talasa.

Canted side peraja - Ova peraja se naginju u stranu. Nisu aktivna kada daska prolazi kroz vodu. Vejkborder se treba pridržavati ivice daske.

Cupped side peraja - Sličnog su efekta kao prethodna vrsta peraja, ali su prilagodljivija pritiscima tela. Male su veličine i postoji mogućnost korišćenja i malog i velikog peraja.

Bez peraja - Neki vozači više vole vožnju bez peraja i zato postoje namenske daske kojima se mogu voziti putem kablova ili na neki drugi način.

Proces vožnje

Proces vožnje

Koristeći se raznim tehnikama, vejkborder može seći talase, ali ih i zaobilaziti. Skokovi se izvode tako što vozač čamca dostigne određenu brzinu i samim tim se i vejkborder pokreće. Kada vejkborder dovoljno uvežba održavanje ravnoteže i razne tehnike skoka, može ih kombinovati. Kada se nađe na ivici talasa, vejkborder pritiska dasku i vodu ispod nje i tako dobija brzinu i impuls nad talasom i na taj način može seći talas. Može se kretati levo i desno od talasa koji se stvaraju iza čamca. Kada je u vazduhu, vejkborder može izvesti razne pokrete koji se razlikuju kod početnika i profesionalaca.

Osnovni pokreti

• Indy - Spoljnom stranom ruke dodirnuti vrh palca na nogama.
• Melon - Unutrašnjom stranom ruke (šakom) dodirnuti ivicu pete.
• Method - Šakom dodirnuti ivicu pete, izvesti Melon potom okrenuti dasku.
• Mute - Šakom dodirnuti vrh palca.
• Nosegrab - Šakom dodirnuti vrh daske.
• Nuclear - Spoljnom stranom ruke dodirnuti vrh daske.
• Slob - Šakom dodirnuti vrh palca kada je jedno stopalo ispred drugog.
• Stalefish - Spoljnom stranom ruke dodirnuti ivicu pete.
• Tailgrab - Spoljnom stranom ruke dodirnuti zadnji deo daske.
• Taipan air - Šakom dodirnuti stopalo napred postavljene noge i dodirnuti vrhove prstiju.
• Tuck-Knee- Kolenom dotaći dasku i uraditi neki pokret.
• RoastBeef- Saviti kolena i šakom dotaći zadnju stranu daske.

Vejkbording izvedbe

Mnogo trikova i pokreta karakterišu ovaj sport. Pošto predstavlja spoj 3 vrste sporta, brojni elementi ukazuju na njegovu složenost. Zato je značajan sport za pojedince koji vole ekstremne situacije i podizanje adrenalina.

• Fashion Air - sportista pomera dasku prema leđima odgurujući je nogama, pritom postavlja ruke iza glave
• Air Raley - sportista svom snagom udara u talas i dopušta da se njegovo telo podigne van površine vode; potom se vraća na površinu vode
• 911 - sportista udara u talas i pravi pun krug u vazduhu celokupnim telom
• Blind Judge - sportista pritiska površinu vode čime zadobija snagu i brzinu za skok; pritom podiže dasku ka zadnjem delu tela i pravi mali krug daskom pri vraćanju na površinu vode
• Krypt - Air Raley samo što je kraći skok
• Batwing - sportista udara o talas i čini skok pri kojem dodiruje vrh daske i potom podiže stopala uvis; potom se vraća na površinu vode
• Surface 360 - sportista u toku vožnje pravi pun krug oko sebe na površini vode
• Tantrum - sportista udara daskom u prvi talas pri čemu skače uvis i pravi pun krug i stiže na ivicu drugog talasa
• Tantrum to Revert - sportista preskače oba talasa i pravi polukrug okrenut grudima prema čamcu i postavlja jednu ruku na sredini leđa
• Tantrum to Blind - sportista preskače oba talasa i pravi polukrug okrenut leđima prema čamcu i postavlja jednu ruku na sredini leđa
• Whirlybird - Tantrum ali sa jednom spuštenom rukom
• Moby Dick - Tantrum ali sa prebacivanjem konopca u rukama
• Tweety Bird - Whirlybird sa podignutom rukom iznad glave
• Heelside Backroll - Tantrum to Revert ali sa konopcem u rukama
• Heelside Roll to Revert- Heelside Backroll ali je sportista grudima okrenut prema čamcu
• Mobius - Heelside Backroll ali je sportista okrenut grudima prema čamcu i pravi pun krug
• Heelside Roll to Blind - Heelside Backroll ali je sportista grudima okrenut prema čamcu
• KGB - Heelside Vackroll ali je sportista leđima okrenut prema čamcu i pravi pun krug
• Toeside Back Roll - Tantrum to revert i na kraju podiže ruku u vazduh
• Toeside Roll to Revert - Toeside Backroll ali je sportista okrenut grudima prema čamcu i čini polukrug
• Pete Rose - Toeside Back Roll ali je sportista okrenut leđima prema čamcu i čini pun krug
• G-Spot - Toeside Back Roll ali je sportista okrenut leđima prema čamcu i čini polukrug
• Blind Pete - Toeside Back Roll ali je sportista okrenut leđima prema čamcu i čini 360°
• Toeside Front Roll - sportista udara daskom u prvi talas i skače pri čemu je okrenut grudima prema čamcu i pre pada do drugog talasa podiže ruku
• Tootsie Roll - Toeside Front Roll ali je sportista okrenut leđima prema čamcu i čini polukrug
• Dum-Dum - Toeside Front Roll ali je sportista okrenut leđima prema čamcu i čini pun krug
• Scarecrow - Toeside Front Roll ali je sportista okrenut leđima prema čamcu i čini polukrug
• Crow Mobe - Toeside Front Roll ali sportista okrenut grudima prema čamcu i čini pun krug
• Toeside Front Flip - Tantrum
• Fruit Loop - Toeside Front Flip ali je sportista okrenut leđima prema čamcu i čini polukrug
• Dev-glass - sportista preskače jedan talas, potom i drugi i naginje se iznad površine vode
• Bel Air - Tantrum u mestu i sa podignutom rukom
• Air Krypt - Toeside+Air Raley sa polukrugom i spustom na suprotnu stranu od strane kojom je sportista počeo
• Hoochie Glide - Air Raley ali sportista dodiruje zadnji deo daske
• OHH / (Other Hoochie Glide)- Hoochie Glide ali sportista preuzima konopac u drugu ruku
• Basket flip - Double Beer Flip
• Osmosis 540 - sportista udara daskom u talas i skače; u vazduhu levom rukom dodiruje vrh daske dok desnom rukom drži konopac; pravi pun krug oko sebe i baca konopac preko leve ruke pri čemu ga odmah i uzima pre spuštanja na površinu vode
• S-Bend - Heelside Raley ali sportista drži konopac obema rukama i pravi pun krug oko sebe i vraća se na površinu vode
• S-Bend to Blind - Heeliside Raley ali sportista drži konopac obema rukama i pravi pun krug oko sebe i završava polukrugom sa jednom rukom na sredini leđa
• S-Bend 720 - Heelside Raley ali se sportista 2 puta okreće iznad sebe i rukama iznad glave; potom završava skok sa 2 polukruga i rukom na sredini leđa

Kris Nolan je bio prva osoba koji je osmislio ovaj trik.

• Boardslide - sportista daskom prelazi preko talasa i podiže jednu ruku u vazduh
• Half-cab - sportista preskače 2 talasa pri čemu u skoku dodiruje vrh daske, sledi pun krug oko sebe i dodiruje sredinu daske
• Special-K - Toeside ali sportista drži konopac obema rukama iza leđa; potom Toeside Roll kada je okrenut leđima prema čamcu i pravi polukrug
• Slurpee - Toeside ali sportista drži konopac obema rukama iza leđa; potom Toeside Roll kada je okrenut leđima prema čamcu i pravi ceo krug
• Skeezer - sportista drži konopac obema rukama, preskače oba talasa okrenut grudima prema čamcu i završava skok krugom oko sebe
• Vulcan - S-Bend + Heelside

Pravila učestvovanja na takmičenju

Na takmičenju mogu učestvovati i muškarci i žene uzrasta od 16 godina i stariji. Mogu učestvovati individualni takmičari, ali i timovi. Tačan raspored takmičara se mora znati 60 dana pre otvaranja takmičenja. Moraju proći doping test. Kako bi učestvovali, svaka federacija koja ima učesnike, mora platiti 200 američkih dolara IWWF-ju.

U toku izvođenja trikova, takmičari ne smeju komunicirati sa žirijem. Takmičar mora odabrati brzinu kojom želi da se čamac, a i sam takmičar, kreće i to čini pre početka svoje izvedbe. Maksimalna brzina čamca koji vuče muškog takmičara je 57 km/h dok je maksimalna brzina čamca koji vuče ženskog takmičara 54 km/h. Na brodu može biti 2 do 3 osobe.

Ako takmičar izgubi ravnotežu ili ne izvede željeni trik u toku prve runde izvođenja trikova, tada završava prvu rundu. Ako ponovo padne, ali između prve i druge runde, takmičar može završiti željenu izvedbu, ali ako žiri odluči da takmičar zbog padova ne zaslužuje prolazak, mora napustiti takmičenje. Bodovi prve i druge runde se sabiraju i moraju imati više od 0 poena kako bi prošli.

U finale može ući 12 takmičara koji su prethodno zadovoljili kriterijume žirija. Ako neki takmičari imaju isti broj poena, tada se ponovo izvode pokreti i trikovi istovremeno kad i drugi takmičar sa istim brojem poena i tad se odlučuje o poenima oba takmičara.

Zanimljivosti

Zemlje koje se takmiče u vejkbordingu

Sjedinjene Američke Države	Kanada	Ujedinjeno Kraljevstvo	Australija	Nemačka
Austrija	Švajcarska	Španija	Portugalija	Brazil
Argentina	Čile	Peru	Paragvaj	Italija
Danska	Češka	Slovačka	Mađarska	Hrvatska
Turska	Izrael	Ukrajina	Egipat	Filipini

Rezultati takmičenja u vejkbordingu iz 2015. godine

Mesto	Ime i prezime	Država	Rezultat
1.	Rusty Malinoski	Kanada	89.11
2.	Daniel Powers	SAD	80.44
3.	Juan Mendez	Venecuela	72.22
4.	Juan Velez	Kolumbija	63.79
5.	Luciano Rondi	Brazil	62.21
6 .	Jorge Perez	Meksiko	58.77
7.	Alejo De Palma	Argentina	52.01
8.	Jamie Bazan	Ekvador	48.56

Vidi još

• Knjiga saveta o vejkbordingu
• Svetske sportske igre
• Vejkbord čamac
• Wakeskating
• Wakesurfing
• Skurfing
• Bosonogo skijanje
• Skijanje kablovima
• Rusti Malinoski
• Veštački talas

Literatura

• Kalman, Bobbie (2006). Extreme Wakeboarding. Crabtree. ISBN 978-0-7787-1680-8. 
• Withers, Pam (2010). Wake's edge. Walrus Books. ISBN 978-1-55285-856-1. 
• IWWF, 25 years of wake, Rule Book, Izdavač: IWWF, 2014, Pristupljeno: 17.05.2016.

Spoljašnje veze

• Svetska vejkbord asocijacija
• Novosti o vejkbordingu u Evropi Arhivirano na sajtu Wayback Machine (29. mart 2016)
• Najbolje iz sporta
• Lista vejkbording trikova
• Wakeboarding na Projektu otvorenog direktorijuma
• Vrste vejkbord čamaca
• Sajt jedne firme za proizvodnju vejkbord opreme
• Sajt vejkbordinga
• Liquid force firma
• Akva Ski