Вирак
| Virak, gospin plašt | |
|---|---|
| |
| Alchemilla vulgaris | |
| Naučna klasifikacija | |
| Carstvo: | |
| Divizija: | |
| Klasa: | |
| Red: | |
| Porodica: | |
| Potporodica: | |
| Pleme: | |
| Potpleme: | |
| Rod: | |
| Vrsta: | A. vulgaris
|
| Binomno ime | |
| Alchemilla vulgaris | |
Virak ili vrkuta, sitna rosnica, biserak, gospin plašt (lat. Alchemilla vulgaris), je zeljasta biljka iz porodice ruža (Rosaceae).
Naučno ime potiče:
- roda - iz arapskog jezika od reči alkemelych, što znači nebeska rosa
- vrste - iz latinskog jezika od reči vulgaris = običan.
Opis biljke
[uredi | uredi izvor]Višegodišnja zeljasta biljka sa debelim, horizontalnim korenom. Prizemni listovi su sakupljeni u rozetu iz koje izrasta stablo visoko do 50 cm, uspravno ili poluuspravno i dlakavo. Listovi su okruglasti usečeni zvezdasto na 7-11 režnjeva čiji su obodi iseckani ili nazubljeni. Kada je vlažnost vazduha visoka na obodima listova se javljaju kapljice vode (arapski alkemelych = nebeska rosa). Cvetovi su žutozeleni, sitni, neugledni, bez kruničnih listića.
Stanište
[uredi | uredi izvor]Cveta od juna do septembra, a raste na pašnjacima, pored potoka od brdskih do planinskih predela i veoma je česta pogovotovo u jugoistočnoj Srbiji.
Hemijski sastav droge
[uredi | uredi izvor]Kao droga koristi se nadzemni deo biljke u cvetu (Alchemillae herba), ređe samo listovi i imaju slabogorak i opor ukus.
Hemijski sastav virka nije dovoljno izučen. Zna se da sadrži:
- tanin,
- elagnu kiselinu,
- gorke glikozide,
- saponine,
- flavonoide i
- malo etarskog ulja.
Upotreba
[uredi | uredi izvor]Zbog sadržaja tanina koristi se pre svega za površinsko skupljanje tkiva (smiruje upale kože i sluzokože), kao sredstvo protiv krvarenja a takođe i kod proliva i dizenterija. Ulazi u sastav tzv. ženskog čaja koji je lekovit kod krvarenja van vremena menstruacije.
Mladi listovi se pri ishrani u prirodi mogu koristiti za pravljenje čorbi, pirea i variva.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Gostuški, R: Lečenje lekovitim biljem, Narodna knjiga, Beograd, 1979.
- Grlić, Lj: Enciklopedija samoniklog jestivog bilja, August Cesarec, Zagreb, 1986.
- Djuk, A, Dž: Zelena apoteka, Politika, Beograd, 2005.
- Jančić, R: Lekovite biljke sa ključem za određivanje, Naučna knjiga, Beograd, 1990.
- Jančić, R: Botanika farmaceutika, Službeni list SCG, Beograd, 2004.
- Jančić, R: Sto naših najpoznatijih lekovitih biljaka, Naučna knjiga, Beograd, 1988.
- Kojić, M, Stamenković, V, Jovanović, D: Lekovite biljke jugoistične Srbije, ZUNS, Beograd 1998.
- Lakušić, D: Vodič kroz floru nacionalnog parka Kopaonik, JP Nacionalni park Kopaonik, Kopaonik, 1995.
- Marin, P, Tatić, B: Etimološki rečnik, NNK Internacional, Beograd, 2004.
- Mindel, E: Vitaminska biblija, FaMilet, 1997.
- Mišić Lj, Lakušić R: Livadske biljke, ZUNS Sarajevo, ZUNS Beograd, IP Svjetlost, 1990
- Stamenković, V: Naše neškodljive lekovite biljke, Trend, Leskovac
- Tucakov, J: Lečenje biljem, Rad, Beograd, 1984.
Spoljašnje veze
[uredi | uredi izvor]
