Vlasi u Srbiji
| Влахи/Румйњи | |
|---|---|
 Vlaška folklorna grupa iz Jabukovca (Timočka Krajina) | |
| Ukupna populacija | |
| 21.013 (prema popisu iz 2022. godine)[1] | |
| Regioni sa značajnom populacijom | |
 Srbija: istočna i severoistočna Srbija | |
| Jezici | |
| vlaški, srpski[2] | |
| Religija | |
| hrišćani (pravoslavci) | |
| Srodne etničke grupe | |
| Vlasi |
Vlasi u Srbiji (vlaš. Румйњи/Власи/Влахи),[3][4] romanofona su etnička zajednica, koju čine etnički Vlasi u Srbiji. Etnički Vlasi u Srbiji govore vlaškim jezikom, koji pripada grupi istočnoromanskih jezika. Velika većina takođe govori i srpskim jezikom, koji je i službeni jezik vlaške zajednice i Nacionalnog saveta Vlaha u Srbiji.[2] Vlasi su uglavnom dvojezični (bilingvalni).
Istorijski razvoj vlaške zajednice i njeno materijalno i duhovno nasleđe, vekovima sakupljano i sačuvano do danas, ukazuje na to da globalizacija i savremeni modeli kulture još uvek nisu toliko moćni da razore tradicionalne vrednosti koje se prenose s generacije na generaciju unutar vlaških porodica.[5]
Geografska distribucija Vlaha
[uredi | uredi izvor]
Deo između četiri reke: Velike Morave na zapadu, Timoka na istoku, Dunava na severu i Crnog Timoka na jugu, naseljavale su prve generacije Vlaha U geomorfološkom smislu, ovo područje Istočne Srbije pripada završecima južnog ogranka Karpatskih planina, koje se u velikom luku pružaju od Bratislave u Slovačkoj, preko Češke, Poljske, Ukrajine i Rumunije, do Srbije, gde se na prevoju Čestobrodice vezuju sa Balkanskim planinama. U Srbiji Karpate seče reka Dunav, sa živopisnom Đerdapskom klisurom. Ovaj gorostasni planinski lanac potom prelazi u pitome nizije, ostavljajući za sobom planinske blokove Miroča, Deli Jovana, Homolja, Beljanice i Kučaja. U kotlinama i klisurama između njih teku Porečka reka, Resava, Mlava i Pek; čiji slivovi nisu samo zasebne hidrografske celine, već i specifična etnografska područja.
Nekoliko takvih područja, koje naseljavaju Vlasi čine još i ravnice Zvižd, Stig i Braničevo na zapadu, i Negotinska Krajina i Ključ na istoku. Veći gradovi istočne Srbije naseljena Vlasima su Požarevac, Majdanpek, Negotin, Zaječar, Bor i Ćuprija.[6]
Danas, Vlasi u Srbiji uglavnom žive na području između Velike Morave, Timoka i Dunava na teritoriji četiri upravna okruga: Borskom, Braničevskom, Zaječarskom i Pomoravskom. U manjem broju naseljavaju i Podunavski, Nišavski i Rasinski okrug.[6]
Istorija
[uredi | uredi izvor]
_%C5%BDdrelo.JPG)
Osnovu za današnju etičku sliku istočne Srbije formiraju etno-istorijski, politički i ekonomski faktori s kraja 17. i početka 18. veka. Prelomni je trenutak bila Velika seoba Srba pod Arsenijem Čarnojevićem 1690. godine koja je gotovo ispraznila ondašnju Srbiju. Preci današnjih Vlaha bili su u to vreme obespravljeni seljaci pod stegom bojara u romanskim kneževinama severno od Dunava, Vlaškoj i Moldaviji, ili pod vlašću Austrije i Ugarske na području Banata i Transilvanije, dok se jedan deo njih nalazio u sličnom položaju u Besarabiji ili Dobrudži.
Istorijski podaci govore o hiljadama seljaka koji napuštaju ove oblasti i beže preko Dunava na jug, u oblast između Morave i Timoka, posebno tokom fanariotskog režima koji je u dvema romanskim kneževinama vladao više od jednog veka (1711—1821). Sama Srbija je bila demografski toliko opustošena da je pred Požarevački mir (1718) imala jedva 4.000 stanovnika, i to zajedno sa Beogradom.
Doseljavanje Vlaha sa severa planski je podsticala i austrijska vlast, čijoj je administraciji, sa sedištem u Temišvaru, posle Požarevačkog mira pripao deo karpatske Srbije. Prema istorijskim izvorima, austrijski državnici imali su zadatak da od zadobijenih zemalja naročito od Srbije, stvore ne samo jedan izvor više za vojničku i finansijsku snagu Habzburške monarhije, već zemlje u kojima će novi red i narod, potpuno zadovoljan novom vladavinom, biti privlačna sila za ostale hrišćane u Turskoj. Komandant Temišvarske administracije, grof Klaudije Mersi, lično obilazi grupe banatskih Vlaha koje je Administracija preselila u Srbiju 1721. i 1722. godine, brine o njihovom rasporedu na prostoru između Timoka i Kučajne, i podstiče ih da nastave sami da rade na dovođenju svojih rođaka s područja Banata.
Privučeni tom politikom, s juga, iz krajeva pod Osmanlijama, dolaze Srbi takođe u talasima, od kojih je naročito značajan onaj iz 1737. godine, jer ga je predvodio tadašnji srpski patrijarh Arsenije IV. Austrijska vlast je prihvatila pristiglo srpsko stanovništvo i naselila ga u delu Crne Reke koji je bio pod njenom upravom. Sem unutrašnjih migracija, međusobnih mešanja i pretapanja, nikakvih drugih etničkih potresa ovde kasnije nije bilo, ako se izuzmu bune, ustanci i oslobodilački ratovi, kroz koje su Vlasi i Srbi prolazili zajedno, rame uz rame. Kada na području današnje Rumunije počinje formiranje rumunske nacionalne svesti u 18. i 19. veku, predaka današnjih Vlaha tamo nije bilo.
Religija
[uredi | uredi izvor]Pravoslavna Crkva je pratila svoje vernike, i Srbe i Vlahe, i to sa službom na njihovim jezicima (na vlaškom ponegde do sredine 19. veka), ali njen bogoslovni nivo bio je na najnižem nivou od kad je ova crkva nastala. Takvo stanje je potrajalo i nakon odlaska Osmanlija. Ova dugotrajna slabost Crkve svakako je jedan od uzroka.
U tom smislu veliki je izazov za nauku da odgovori na pitanje ne samo o genezi i stratumima pomanskog (zagrobnog) kompleksa vlaške kulture, već i kako je sve to uspelo da se održi gotovo netaknuto od najstarijih vremena do današnjih dana.
| „ | Vlasi jesu hrišćani, ali Crkva je tek ovlaš, više preko folklora, uticala na seoske predstave o zagrobnom svetu, jer Crkva ne govori jezikom Vlaha, niti su Vlasi razumeli njen slovenski govor. Čini se ipak da je presudno to što o kultu mrtvih brinu žene: one su u tome neprikosnovene, i grešan je svako ko ne da da obred bude onakav kakvog su ga one primile od majki i baka, ili naučile od mudrih starica u svome selu. | ” |
U pogledu konfesije, danas Vlasi tradicionalno pripadaju pravoslavnoj veroispovesti.
Tradicija i kultura
[uredi | uredi izvor]Ritualno i svakodnevno vlaško jelo - Žmare, koje se priprema od ovčijeg mesa, praziluka i kukuruznog brašna, jedno je od najstarijih ikada zapisanih i karakteristično je jer se priprema samo u selima na području Homoljskih planina.[7]. Veruje se da je recept star oko 300 godina.[8] Zato je 2017. godine kuvanje žmara uvršteno u Nacionalni registar nematerijalnog kulturnog nasleđa Srbije.[9]
Etnografske grupe Vlaha
[uredi | uredi izvor]
Vlasi se dele na više etnografskih grupa, među kojima su tri osnovne:
- Carani, na istoku, oko Kladova, Negotina i Zaječara,
- Ungurjani na zapadu u Homolju, Zviždu, Stigu, Braničevu, Mlavi, Resavi i okolini Ćuprije, i
- Munćani u sredini, naseljavaju slivove Porečke i Crne Reke.
Zasebnu grupu Vlaha čine Bufani u Majdanpeku.[10]
Carani vode poreklo iz Vlaške, dok Ungurjani vode poreklo iz krajeva koji su bili pod vlašću Ugarske.[10] Ungurjani su najbrojniji i čine gotovo polovinu Vlaha (oko 47%), procenat Carana je oko 33%, a Munćana oko 20%.[10]
Poreklo u Pomoravlju i Timočka Krajina
[uredi | uredi izvor]
Tokom srednjeg veka, Braničevci su postali deo Prve bugarske države. Dubrovačka povelja potvrđuje da je to područje bilo u granicama Druge bugarske države.[11]
Nakon što su Drman i Kudelin poraženi, ovo zemljište je bilo u vlasništvu Dragutina i Milutina. Tada je deo Dušanova carstva i sa imanja Lazarevići i Brankovići. Od 1459. godine zemlja je bila pod osmanskom vlašću.
Vlasi u srednjovekovnoj Srbiji su socijalna kategorija ili klasa.[12] Sve do Karlovačkog mira nema podataka o prisutnosti Vlaha u oba područja.
Početkom 17. veka kodifikovan je tzv. vlaški statut duž Vojne granice. [13] Koje se granice u 17. veku nalaze daleko na zapadu i severu. Vlaški zakon (uobičajen) u statusu Vlaha. [14]
Sve do sredine 17. vijeka ili do čuvenog pobuna sejmena i domobrana, nema naznaka postojanja tzv. Vlaški jezik. Vlaški jezici koriste se u Vlaškoj i Moldaviji, što su književni standardi na srednjobugarskom jeziku.[15]
Prvi pisani dokument na rumunskom jeziku je čuveno Brašovsko pismo. Međutim, postoje ozbiljne sumnje da je to kriptografija (misterija). Prema jednoj verziji stvaranja modernog rumunskog (vlaškog) jezika i odvajanja pastira u etno-grupu, ovaj proces je usmeravala katolička propaganda u 17. veku, što je bilo posebno snažno u Erdelju posle Žitvanskog mira i Užgorodske unije. Krajem 17. veka objavljena je Kantakuzinova Biblija kako bi ojačala katolički uticaj u Vlaškoj i Moldaviji i stvorila potrebne uslove za habzburško savladavanje dve kneževine. Zahvaljujući Požarevačkim miru, Oltenija je data Svetom rimskom carstvu.
Severinski banat, koji je bio u direktnoj vezi preko Đerdapske klisure sa Timočkem Krajinom i Pomoravijom (Habzburška Srbija), bio je pod Habzburškom vlašću u periodu 1718—1739.
Prethodna situacija, tj. statut Oltenije vraćen je Beogradskim mirom.[16]
Jezik
[uredi | uredi izvor]Vlaški jezik jezik je maternji jezik Vlaha i predstavlja skup istočno-romanskih jezika sa više dijalekata. Vlasima su po jeziku srodni Rumuni i Moldavci, koji govore dako-romanskim jezicima.
Po pravilu, Vlasi govore i jezikom stanovništva u čijoj se sredini nalaze.[17] Kao manjinska zajednica, oni nemaju škole na vlaškom jeziku, već tim jezikom govore u krugu porodice, te su se na ovim prostorima razvili svi oblici usmenog folklora.
Prema deklaraciji Nacionalnog saveta vlaške nacionalne manjine u Republici Srbiji, jezik kojim govore Vlasi je dovoljno specifičan da se smatra maternjim jezikom Vlaha.[10], a to se ističe, jer je sporno korišćenje rumunskog nacionalnog imena od strane pojedinih rumunskih krugova, za jezike kojim govore Vlasi i Moldavci. Lingvistička srodnost vlaškog, moldavskog i rumunskog jezika nije sporna, jer oni i pripadaju istoj jezičkoj grupi.
Spisak opština i gradova u kojima ima više od 200 govornika vlaškog jezika prema popisu iz 2011. godine.
| Opština/Grad | Stanovništvo popis 2011.[18] |
Vlaški jezik | Udeo |
|---|---|---|---|
| Bor | 48.615 | 5.803 | 11,94% |
| Petrovac na Mlavi | 31.259 | 5.540 | 17,72% |
| Kučevo | 15.516 | 4.664 | 30,06% |
| Negotin | 37.056 | 7.231 | 19,51% |
| Boljevac | 12.994 | 3.003 | 23,11% |
| Zaječar | 59.461 | 3.177 | 5,34% |
| Žagubica | 12.737 | 2.823 | 22,16% |
| Majdanpek | 18.686 | 2.736 | 14,64% |
| Kladovo | 20.635 | 1.615 | 7,83% |
| Ćuprija | 30.645 | 1.224 | 3,99% |
| Despotovac | 23.191 | 798 | 3,44% |
| Malo Crniće | 11.458 | 751 | 6,55% |
| Žabari | 11.380 | 553 | 4,86% |
| Golubac | 8.331 | 917 | 11,01% |
| Veliko Gradište | 17.610 | 659 | 3,74% |
| Svilajnac | 23.551 | 395 | 1,68% |
| Jagodina | 71.852 | 231 | 0,32% |
Brojnost vlaške populacije
[uredi | uredi izvor]Tačan broj Vlaha se, inače, ne može saznati putem uobičajenih popisa. Vlasi su u Srbiji vremenom postali flotantna masa dvojnog identiteta, koja se na popisima najčešće izjašnjava za Srbe, stavljajući tako u prvi plan geopolitičku pripadnost, odnosno državljanstvo, u odnosu na etničko poreklo i nacionalnost. Današnji broj Vlaha može se izračunati približno, na osnovu raznih demografskih i etnografskih parametara (na primer, samo broj stanovnika u čisto vlaškim selima iznosi 120.000!). Računajući i mešovita sela, varoško stanovništvo i dijasporu, dolazi se do cifre od najmanje 200.000 srpskih državljana koji mogu biti potomci vlaških doseljenika iz prve polovine 18. veka, ali i nešto kasnijih vremena, jer se proces doseljavanja produžio i kroz naredni vek.
Prema podacima sa poslednjeg popisa stanovništva iz 2022. godine, u Srbiji je bilo 21.013 Vlaha što je za 14.317 manje (-40,52%) u odnosu na podatke popisa iz 2011. kada je bilo 35.330 Vlaha.[1] U Bugarskoj, prema popisu iz 2011. godine, živi preko 3.600 Vlaha i Cincara. Vlasi žive u severozapadnom delu, dok Cincari žive u jugozapadnom delu zemlje.
Vlasi po opštinama i gradovima
[uredi | uredi izvor]
U sledećoj tabeli prikazane su opštine i gradovi koje su imale više od 100 Vlaha prema poslednjem popisu iz 2022. godine.
| Opština/grad | Popis 2011.[19] | Popis 2022.[1] | ||
|---|---|---|---|---|
| Brojnost | Udeo | Brojnost | Udeo | |
| Bor | 6.701 | 13,78% | 4.483 | 10,98% |
| Petrovac na Mlavi | 4.609 | 14,74% | 2.882 | 11,13% |
| Kučevo | 3.921 | 25,27% | 1.942 | 16,45% |
| Negotin | 3.382 | 9,13% | 1.763 | 6,24% |
| Boljevac | 3.356 | 25,83% | 1.634 | 16,04% |
| Žagubica | 2.811 | 22,07% | 1.504 | 15,49% |
| Zaječar | 2.856 | 4,80% | 1.476 | 3,08% |
| Majdanpek | 2.442 | 13,07% | 1.457 | 10,01% |
| Požarevac | 177 | 0,23% | 522 | 0,76% |
| Kladovo | 788 | 3,82% | 487 | 2,79% |
| Veliko Gradište | 382 | 2,17% | 432 | 2,80% |
| Ćuprija | 782 | 2,55% | 380 | 1,50% |
| Beograd | 182 | 0,01% | 336 | 0,02% |
| Golubac | 424 | 5,09% | 323 | 4,89% |
| Malo Crniće | 475 | 4,15% | 251 | 2,79% |
| Despotovac | 687 | 2,96% | 191 | 1,04% |
| Žabari | 433 | 3,80% | 184 | 1,99% |
| Jagodina | 136 | 0,19% | 118 | 0,18% |
| Svilajnac | 280 | 1,19% | 100 | 0,50% |
Vlaška naselja
[uredi | uredi izvor]Prema poslednjem popisu iz 2022. godine, Vlasi su činili većinu stanovništva u 15 naselja (u 8 apsolutnu, a u 7 relativnu). Od 15 vlaških naselja, 8 se nalazi u Braničevskom okrugu, 5 u Borskom okrugu i po jedno u Zaječarskom i Pomoravskom okrugu.[20]
.svg)
| Naselje | Opština/grad | Br. st. (2022) | Vlasi | Udeo |
|---|---|---|---|---|
| Manastirica | Petrovac na Mlavi | 499 | 320 | 64,13% |
| Busur | Petrovac na Mlavi | 815 | 514 | 63,07% |
| Brodica | Kučevo | 259 | 149 | 57,53% |
| Gornjane | Bor | 731 | 420 | 57,46% |
| Kladurovo | Petrovac na Mlavi | 317 | 170 | 53,63% |
| Krivača | Golubac | 257 | 137 | 53,31% |
| Osanica | Žagubica | 882 | 448 | 50,79% |
| Luka | Bor | 430 | 216 | 50,23% |
| Starčevo | Petrovac na Mlavi | 331 | 159 | 48,04% |
| Beljajka | Despotovac | 180 | 86 | 47,78% |
| Melnica | Petrovac na Mlavi | 630 | 296 | 46,98% |
| Vlaole | Majdanpek | 444 | 204 | 45,95% |
| Leskovo | Majdanpek | 185 | 85 | 45,95% |
| Dubočane | Zaječar | 289 | 132 | 45,67% |
| Debeli Lug | Majdanpek | 326 | 145 | 44,48% |
Prema popisu iz 2002. godine Vlasi su činili većinu stanovništva u 43 naselja (u 34 apsolutnu, a u 9 relativnu većinu). Po opštinama i gradovima broj naselja sa većinskim vlaškim stanovništvom je sledeći: opština Boljevac 4, grad Bor 9, opština Golubac 2, opština Žagubica 5, grad Zaječar 4, opština Kučevo 7, opština Majdanpek 2, opština Negotin 2, opština Petrovac na Mlavi 6 i opština Ćuprija 2 naselja.[21]
| Naselje | Opština/grad | Br. st. (2002) | Vlasi | Udeo |
|---|---|---|---|---|
| Medveđica | Žagubica | 44 | 42 | 95,45% |
| Krivača | Golubac | 429 | 368 | 85,78% |
| Bukovska | Kučevo | 503 | 420 | 83,50% |
| Bučje | Bor | 666 | 555 | 83,33% |
| Gornjane | Bor | 1.114 | 905 | 81,24% |
| Dubočane | Zaječar | 455 | 368 | 80,88% |
| Rakova Bara | Kučevo | 464 | 360 | 77,59% |
| Metovnica | Bor | 1.331 | 977 | 73,40% |
| Mustapić | Kučevo | 740 | 512 | 69,19% |
| Bigrenica | Ćuprija | 979 | 677 | 69,15% |
| Radenka | Kučevo | 803 | 555 | 69,12% |
| Manastirica | Petrovac na Mlavi | 748 | 516 | 68,98% |
| Mala Jasikova | Zaječar | 332 | 229 | 68,98% |
| Vuković | Kučevo | 301 | 207 | 68,77% |
| Vlaole | Majdanpek | 767 | 521 | 67,93% |
| Sige | Žagubica | 704 | 462 | 65,63% |
| Šipikovo | Zaječar | 511 | 335 | 65,56% |
| Valakonje | Boljevac | 1.378 | 881 | 63,93% |
| Laznica | Žagubica | 2.063 | 1.308 | 63,40% |
| Kladurovo | Petrovac na Mlavi | 476 | 300 | 63,03% |
| Osnić | Boljevac | 1.340 | 826 | 61,64% |
| Topla | Bor | 100 | 61 | 61,00% |
| Luka | Bor | 612 | 373 | 60,95% |
| Starčevo | Petrovac na Mlavi | 585 | 350 | 59,83% |
| Dvorište | Golubac | 305 | 181 | 59,34% |
| Krivelj | Bor | 1.316 | 779 | 59,19% |
| Osanica | Žagubica | 1.187 | 671 | 56,53% |
| Isakovo | Ćuprija | 646 | 361 | 55,88% |
| Kovilovo | Negotin | 411 | 227 | 55,23% |
| Tanda | Bor | 350 | 185 | 52,86% |
| Podgorac | Boljevac | 2.218 | 1.157 | 52,16% |
| Breznica | Žagubica | 211 | 110 | 52,13% |
| Šarbanovac | Bor | 1.836 | 953 | 51,91% |
| Bačevica | Boljevac | 409 | 208 | 50,86% |
| Neresnica | Kučevo | 2.365 | 1.175 | 49,68% |
| Jasikovo | Majdanpek | 717 | 349 | 48,68% |
| Aleksandrovac | Negotin | 588 | 283 | 48,13% |
| Glogovica | Zaječar | 484 | 232 | 47,93% |
| Busur | Petrovac na Mlavi | 1.171 | 553 | 47,22% |
| Brodica | Kučevo | 468 | 213 | 45,51% |
| Vitovnica | Petrovac na Mlavi | 167 | 76 | 45,51% |
| Melnica | Petrovac na Mlavi | 924 | 419 | 45,35% |
| Slatina | Bor | 921 | 366 | 39,74% |
U sledećoj tabeli prikazana su naselja u kojima Vlasi čine značajan udeo u ukupnom stanovništvu (preko 10%), ali ne predstavljaju većinsko stanovništvo:[21]
| Naselje | Opština/grad | Br. st. (2002) | Vlasi | Udeo |
|---|---|---|---|---|
| Savinac | Boljevac | 365 | 161 | 44,11% |
| Ševica | Kučevo | 809 | 349 | 43,14% |
| Zlot | Bor | 3.757 | 1.600 | 42,59% |
| Selište | Žagubica | 453 | 189 | 41,72% |
| Leskovo | Majdanpek | 431 | 178 | 41,30% |
| Voluja | Kučevo | 1.123 | 429 | 38,20% |
| Lješnica | Kučevo | 236 | 90 | 38,14% |
| Blagojev Kamen | Kučevo | 38 | 14 | 36,84% |
| Snegotin | Golubac | 201 | 73 | 36,32% |
| Dobro Polje | Boljevac | 415 | 150 | 36,14% |
| Jasenovo | Despotovac | 882 | 317 | 35,94% |
| Velika Jasikova | Zaječar | 998 | 356 | 35,67% |
| Lubnica | Zaječar | 1.052 | 374 | 35,55% |
| Kaona | Kučevo | 712 | 245 | 34,41% |
| Oštrelj | Bor | 654 | 219 | 33,49% |
| Malajnica | Negotin | 683 | 225 | 32,94% |
| Urovica | Negotin | 1.191 | 384 | 32,24% |
| Kobilje | Malo Crniće | 930 | 296 | 31,83% |
| Rašanac | Petrovac na Mlavi | 815 | 247 | 30,31% |
| Slatina | Negotin | 479 | 143 | 29,85% |
| Dubočka | Petrovac na Mlavi | 582 | 171 | 29,38% |
| Ranovac | Petrovac na Mlavi | 1.779 | 513 | 28,84% |
| Debeli Lug | Majdanpek | 458 | 131 | 28,60% |
| Crnajka | Majdanpek | 1.099 | 312 | 28,39% |
| Rudna Glava | Majdanpek | 2.309 | 636 | 27,54% |
| Batinac | Ćuprija | 871 | 236 | 27,10% |
| Gradskovo | Zaječar | 666 | 179 | 26,88% |
| Bogovina | Boljevac | 1.348 | 362 | 26,85% |
| Sena | Kučevo | 232 | 61 | 26,29% |
| Žitkovica | Golubac | 142 | 37 | 26,06% |
| Vratna | Negotin | 316 | 81 | 25,63% |
| Turija | Kučevo | 599 | 153 | 25,54% |
| Veliki Jasenovac | Zaječar | 370 | 94 | 25,41% |
| Beljajka | Despotovac | 265 | 67 | 25,28% |
| Kočetin | Žabari | 404 | 101 | 25,00% |
| Brestovac | Bor | 2.950 | 732 | 24,81% |
| Mali Izvor | Boljevac | 565 | 140 | 24,78% |
| Cerovica | Kučevo | 381 | 94 | 24,67% |
| Milanovac | Žagubica | 445 | 108 | 24,27% |
| Mali Jasenovac | Zaječar | 284 | 68 | 23,94% |
| Šljivar | Zaječar | 329 | 71 | 21,58% |
| Resavica (selo) | Despotovac | 159 | 34 | 21,38% |
| Halovo | Zaječar | 856 | 169 | 19,74% |
| Plavna | Negotin | 953 | 188 | 19,73% |
| Kudreš | Golubac | 193 | 37 | 19,17% |
| Kobišnica | Negotin | 1.355 | 246 | 18,15% |
| Gamzigrad | Zaječar | 945 | 167 | 17,67% |
| Češljeva Bara | Veliko Gradište | 489 | 84 | 17,18% |
| Ceremošnja | Kučevo | 317 | 53 | 16,72% |
| Dušanovac | Negotin | 882 | 146 | 16,55% |
| Crnomasnica | Negotin | 272 | 45 | 16,54% |
| Stamnica | Petrovac na Mlavi | 1.424 | 220 | 15,45% |
| Brnjica | Golubac | 391 | 60 | 15,35% |
| Krepoljin | Žagubica | 1.696 | 260 | 15,33% |
| Zabrega | Malo Crniće | 247 | 37 | 14,98% |
| Samarinovac | Negotin | 464 | 68 | 14,66% |
| Srpce | Kučevo | 151 | 22 | 14,57% |
| Mirijevo | Žabari | 474 | 69 | 14,56% |
| Topolnica | Majdanpek | 1.064 | 153 | 14,38% |
| Jabukovac | Negotin | 1.884 | 268 | 14,23% |
| Proštinac | Svilajnac | 254 | 34 | 13,39% |
| Topolovnik | Veliko Gradište | 1.098 | 143 | 13,02% |
| Vrbnica | Malo Crniće | 462 | 58 | 12,55% |
| Čokonjar | Zaječar | 173 | 21 | 12,14% |
| Viteževo | Žabari | 863 | 101 | 11,70% |
| Kupuzište | Kladovo | 317 | 37 | 11,67% |
| Nikoličevo | Zaječar | 833 | 96 | 11,52% |
| Ždrelo | Petrovac na Mlavi | 756 | 83 | 10,98% |
| Mihajlovac | Negotin | 718 | 77 | 10,72% |
| Boljetin | Majdanpek | 672 | 70 | 10,42% |
| Velika Kamenica | Kladovo | 757 | 76 | 10,04% |
Vlaški nacionalni savet
[uredi | uredi izvor]Nacionalni savet vlaške nacionalne manjine u Republici Srbiji ima sedište u Petrovcu na Mlavi (prvobitno je bilo u Boru). Trenutni predsednik nacionalnog saveta je Novica Janošević[22][23], predsednik Opštine Kučevo od 2014. do 2018. godine. Na izborima održanim 2022. godine pobedila je lista "Srbija za Vlahe[24]" sa 99,48 % glasova
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ a b v „Nacionalna pripadnost, 2022” (PDF). Beograd: Republički zavod za statistiku. 28. 4. 2023. Pristupljeno 15. 5. 2023.
- ^ a b „"Deklaracija Nacionalnog saveta Vlaha"”. Arhivirano iz originala 14. 7. 2014. g. Pristupljeno 28. 4. 2013.
- ^ "Govorim vlaški", 2011
- ^ "Platforma vlaške zajednice"[mrtva veza], 02.04.2012.
- ^ Tripković 2005: Tripković, Mirko, Multikulturalnost, multikulturacija i prava manjina, Sociološki pregled, vol. XXXIX, no. 1, Beograd, str. 81–95.
- ^ a b Kostić, Cvetko, Bor i okolina, sociološka ispitivanja, Beograd: Savremena škola, 1962.
- ^ „U Kladurovu se opet kuvaju žmare”. ebranicevo.com. Arhivirano iz originala 08. 04. 2020. g. Pristupljeno 14. 2. 2019.
- ^ „Žmare - tradicija mlavskog kraja”. agroklub.rs. Pristupljeno 14. 2. 2019.
- ^ „KUVANjE ŽMARA („ŽUMIJAR“)”. Nematerijalno kulturno nasleđe Srbije. Ministarstvo kulture i informisanja RS i Etnografski muzej u Beogradu. Pristupljeno 14. 2. 2019.
- ^ a b v g „Arhivirana kopija”. Arhivirano iz originala 31. 3. 2012. g. Pristupljeno 29. 5. 2011.
- ^ Horizma bugarskog cara Jovana Asena II Dubrovniku. — Inicijal: časopis za srednjovekovne studije
- ^ Murvar, Vatro (1956). The Balkan Vlachs: a typological study. University of Wisconsin--Madison. str. 20.
- ^ Kašić 1967, str. 39.
- ^ Kršev 2011, str. 136.
- ^ Ivan Haralmpiev; Lekcii po istoriя na bъlgarskiя knižoven ezik do Vъzraždaneto; str. 16-26; izd. Faber; Veliko Tъrnovo. ISBN 978-954-400-702-7.
- ^ Veselinović 1986, str. 160.
- ^ Vlahović 2011: Vlahović, Petar, Srbija, zemlja, narod, život, običaji, Beograd: Službeni glasnik, str.73
- ^ "Knjiga 4 – Veroispovest, maternji jezik i nacionalna pripadnost"[mrtva veza]
- ^ Etnička struktura nakon popisa 2011.
- ^ „Ethnic composition, all places: 2022 census”. pop-stat.mashke.org. Pristupljeno 15. 9. 2024.
- ^ a b „Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u 2002. - knjiga 1: Nacionalna ili etnička pripadnost po naseljima” (PDF). Republički zavod za statistiku Srbije. februar 2003. Pristupljeno 20. 12. 2022.
- ^ „30.11.2018. KONSTITUTIVNA SEDNICA NACIONALNOG SAVETA VLAHA – NACIONALNI SAVET VLAHA” (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-07-08.
- ^ TPKNEWS (2021-06-07). „KO JE NOVICA JANOŠEVIĆ? Kontroverzni naprednjački uništitelj Kučeva?!”. TPKNEWS (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2023-07-08.
- ^ „RIK utvrdio rezultate izbora za 18 Nacionalnih saveta nacionalnih manjina - Politika - Dnevni list Danas” (na jeziku: srpski). 2022-11-17. Pristupljeno 2023-07-08.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Isailović, Neven (2017). „Legislation Concerning the Vlachs of the Balkans Before and After Ottoman Conquest: An Overview”. State and Society in the Balkans Before and After Establishment of Ottoman Rule. Belgrade: The Institute of History. str. 25—42.
- Murvar, Vatro (1956). The Balkan Vlachs: a typological study. University of Wisconsin--Madison. str. 20.
- Kursar, Vjeran (2013). „Being an Ottoman Vlach: On Vlach Identity(ies), Role and Status in Western Parts of the Ottoman Balkans (15th-18th Centuries)” (PDF). OTAM. Ankara. 34: 115—161.
- Fine, John Van Antwerp Jr. (1991) [1983]. The Early Medieval Balkans: A Critical Survey from the Sixth to the Late Twelfth Century. Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press.
- Fine, John Van Antwerp Jr. (1994) [1987]. The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press.
- Sugar, Peter F. (1996) [1977]. Southeastern Europe under Ottoman Rule, 1354-1804. Seattle: University of Washington Press.
Spoljašnje veze
[uredi | uredi izvor]Nacionalni savet vlaške nacionalne manjine:
Istorija:
Jezik: vlaški on-line rečnik
Izvorna vlaška muzika:
Studije iz vlaške religije, mitologije i magije:
- Vlaška mitološka pesma o poreklu zla
- Elementi titanomahije u vlaškim mitološkim pesmama
- Kult mrtvih kao osnova za određenje religije Vlaha
- Nebeska tela i obred „marturija“ u kultu mrtvih kod Vlaha
- Rajska sveća u kultu mrtvih kod Vlaha
- Magijska statistika i alibi - dva aspekta dugovečnosti magije kod Vlaha
- Ostalo
| Manjine (sa savetima nacionalnih manjina) |  | |
|---|---|---|
| Ostale manjine | ||
