Dabar (Polimlje)
Dabar je srpska srednjovekovna župa i oblast u Donjem Polimlju. Dabarska župa je obuhvatala oblast oko donjeg toka reke Lima. Bila je jedna od najznačajnijih oblasti u državi Nemanjića. Po imenu ove oblasti je 1219. godine nazvana i svetosavska Dabarska eparhija, a ovo drevno oblasno ime se očuvalo i u nazivu potonje Dabrobosanske mitropolije.[1][2]
Istorija
[uredi | uredi izvor]
Tokom ranog srednjeg veka, celokupno Polimlje je pripadalo tadašnjoj Kneževini Srbiji, a potom se nalazilo u sastavu velikožupanske Srbije. Dabarska oblast je doživela najveći procvat za vreme vladavine dinastije Nemanjića. U to vreme, glavno duhovno središte Dabarske oblasti bio je manastir Svetog Nikole u Banji, kod današnjeg Priboja, koji se pominje već u Studeničkom tipiku. Prvi srpski arhiepiskop Sveti Sava je 1219. godine na ovom području ustanovio Dabarsku eparhiju, sa središtem u manastiru Banji. Na području dabra su tokom srednjovekovnog razdoblja podignuti i drugi manastiri, kao što su manastir Mažići i manastir Dobrun.[3]
Nakon raspada Srpskog carstva i stvaranja srpskih udeonih kneževina, Dabar je bio u sastavu oblasti Vojinovića sve do 1373. godine, kada je kada je ova oblast potpala pod vlast bosanskog bana Tvrtka, koji se 1377. godine u obližnjem manastiru manastiru Mileševi krunisao za kralja Srba Bosne.[4]
Tokom 15. veka, oblast Dabra je podeljena između velikaških porodica Pavlovića i Kosača, a deo koji je pripadao Kosačama ušao je sredinom 15. veka u sastav Hercegovine Svetog Save.[5] Nakon uspostavljanja turske vlasti, taj deo je bio u sastavu Hercegovačkog sandžaka, dok je drugi deo oblasti bio u sastavu Bosanskog sandžaka (nahija Priboj).[6]
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]Literatura
[uredi | uredi izvor]- Blagojević, Miloš (1983). „Pregled istorijske geografije srednjovekovne Srbije”. Zbornik Istorijskog muzeja Srbije. 20: 45—126.
- Blagojević, Miloš; Medaković, Dejan (2000). Istorija srpske državnosti. 1. Novi Sad: Ogranak SANU.
- Bogdanović, Dimitrije (1981). „Preobražaj srpske crkve”. Istorija srpskog naroda. knj. 1. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 315—327.
- Janković, Marija (1985). Episkopije i mitropolije Srpske crkve u srednjem veku. Beograd: Istorijski institut SANU.
- Janjić, Dragana (2011). „Beleške o Dabarskoj episkopiji” (PDF). Baština (31): 133—148.
- Mišić, Siniša, ur. (2010). Leksikon gradova i trgova srednjovekovnih srpskih zemalja: Prema pisanim izvorima. Beograd: Zavod za udžbenike.
- Mišić, Siniša (2012). Studije o srednjovekovnom Polimlju. Niš: Filozofski fakultet.
- Mišić, Siniša (2014). Istorijska geografija srpskih zemalja od 6. do polovine 16. veka. Beograd: Magelan Pres.
- Nilević, Boris (1990). Srpska pravoslavna crkva u Bosni i Hercegovini do obnove Pećke patrijaršije 1557. godine. Sarajevo: Veselin Masleša.
- Popović, Svetlana (2002). „The Serbian Episcopal sees in the thirteenth century”. Starinar. 51: 2001: 171—184.
- Puzović, Predrag (2004). Srpska pravoslavna eparhija dabro-bosanska: Šematizam. Srbinje: Duhovna akademija Sv. Vasilija Ostroškog.
- Slijepčević, Đoko M. (1962). Istorija Srpske pravoslavne crkve. knj. 1. Minhen: Iskra.
- Sotirović, Vladislav B. (2011). „The Serbian Patriarchate of Peć in the Ottoman Empire: The First Phase (1557-94)” (PDF). Serbian Studies: Journal of the North American Society for Serbian Studies. 25 (2): 143—169.
- Ćirković, Sima (1964a). Istorija srednjovekovne bosanske države. Beograd: Srpska književna zadruga.
- Ćirković, Sima (1964b). Herceg Stefan Vukčić-Kosača i njegovo doba. Beograd: Naučno delo.
- Ćirković, Sima (1964c). „Sugubi venac: Prilog istoriji kraljevstva u Bosni”. Zbornik Filozofskog fakulteta u Beogradu. 8 (1): 343—370.
- Ćirković, Sima (1995). Srbi u srednjem veku. Beograd: Idea.
- Ćirković, Sima (2004). Srbi među evropskim narodima. Beograd: Equilibrium.
- Ćuk, Ruža (1996). „Karavanske stanice u Polimlju u srednjem veku”. Mileševski zapisi. 2: 7—24.
- Ćuk, Ruža (2002). „Kosače i Polimlje”. Kosače - osnivači Hercegovine. Bileća-Gacko: Prosvjeta. str. 378—389.
- Ćuk, Ruža (2005). „Polimlje u srednjem veku: Ljudi i poslovi”. Mileševski zapisi. 6: 23—34.
- Šabanović, Hazim (1959). Bosanski pašaluk: Postanak i upravna podjela. Sarajevo: Naučno društvo Bosne i Hercegovine.