Domovina jevrejskog naroda
Domovina jevrejskog naroda je ideja ukorenjena u jevrejskoj istoriji, religiji i kulturi. Težnja Jevreja da se vrati na Sion, generalno povezana sa elementom sakralnog, prožimala je jevrejsku religioznu misao od uništenja Prvog hrama i vavilonskog izgnanstva.[1]
Istorija
[uredi | uredi izvor]Moderni pravni pokušaji da se uspostavi nacionalna domovina za jevrejski narod počeli su 1839. godine peticijom Mojsija Montefjorea upućenom Saidu iz Egipta za jevrejsku domovinu u regionu Palestine.
Prvi talas modernih jevrejskih migracija u Palestinu pod otomanskom upravom, poznat kao Prva alija, počeo je 1881. godine, kada su Jevreji bežali od pogroma u istočnoj Evropi.[2] Iako je cionistički pokret već postojao u praksi, austrougarski novinar Teodor Hercl je zaslužan za osnivanje političkog cionizma,[3] pokreta koji je nastojao da uspostavi jevrejsku državu u zemlji Izrael, nudeći tako rešenje za tzv. jevrejsko pitanje evropskih država, u skladu sa ciljevima i dostignućima drugih nacionalnih projekata tog vremena.[4]
Nacrt cilja modernog cionističkog pokreta koji je podnet Prvom cionističkom kongresu Cionističke organizacije 1897. glasio je: „Cionizam nastoji da uspostavi dom za jevrejski narod u Palestini osiguran po javnom zakonu. Jedan delegat je pokušao da ubaci frazu „po međunarodnom pravu“,[5] čemu su se drugi protivili. Usvojena je kompromisna formula, koja je postala poznata kao Bazelski program.
Druga alija (1904–14) počela je nakon pogroma u Kišinjevu; oko 40.000 Jevreja se naselilo u Palestini, iako je skoro polovina njih na kraju napustila Palestinu. I prvi i drugi talas migranata bili su uglavnom ortodoksni Jevreji,[6] iako je Druga alija uključivala socijalističke grupe koje su uspostavile pokret kibuca.[7] Iako su imigranti Druge Alije uglavnom nastojali da stvore zajednička poljoprivredna naselja, u tom periodu je Tel Aviv osnovan kao prvi planirani jevrejski grad 1909. U ovom periodu su se pojavile i jevrejske naoružane milicije, od kojih je prva bila Bar-Giora, garda osnovana 1907. Dve godine kasnije osnovana je veća organizacija Hašomer kao zamena.
Sajks-Pikotov sporazum od 16. maja 1916. je region Palestine odvojio za „međunarodnu administraciju“ pod britanskom kontrolom.[8] Prva zvanična upotreba izraza „nacionalni dom za jevrejski narod“ bila je u Balfurovoj deklaraciji.[9]
Izvori
[uredi | uredi izvor]- ^ Berlin, Adele (2011). The Oxford Dictionary of the Jewish Religion. Oxford University Press. str. 813. ISBN 978-0-19-973004-9.
- ^ Halpern, Ben (1998). Zionism and the creation of a new society
. Reinharz, Jehuda. New York: Oxford University Press. str. 53–54. ISBN 978-0-585-18273-5. OCLC 44960036.
- ^ Kornberg 1993 "How did Theodor Herzl, an assimilated German nationalist in the 1880s, suddenly in the 1890s become the founder of Zionism?"
- ^ Herzl 1946, str. 11
- ^ Jubilee Publication (1947). The Jubilee of the first Zionist Congress, 1897–1947. Jerusalem: Executive of the Zionist Organization. str. 108 pages, 2 leaves of plates. Published simultaneously in Hebrew, French, Spanish and Yiddish.
- ^ Stein 2003, str. 88. "As with the First Aliyah, most Second Aliyah migrants were non-Zionist orthodox Jews ..."
- ^ Romano 2003, str. 30
- ^ „Sykes-Picot Agreement”. Pristupljeno 21. 5. 2016.
- ^ Barzilay-Yegar, Dvorah (4. 5. 2017). A National Home for the Jewish People: The Concept in British Political Thinking and Policy Making 1917-1923. Vallentine Mitchell. ISBN 978-1-910383-32-2.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Herzl, Theodor (1946). The Jewish State. American Zionist Emergency Council. ISBN 978-0-486-25849-2.
- Kornberg, Jacques (1993). Theodor Herzl: From Assimilation to Zionism. Indiana University Press. ISBN 978-0-253-33203-5.
- Romano, Amy (2003). A Historical Atlas of Israel. The Rosen Publishing Group. ISBN 978-0-8239-3978-7.
- Stein, Leslie (2003). The Hope Fulfilled: The Rise of Modern Israel. Greenwood Press. ISBN 978-0-275-97141-0.
