Elmas Mehmed-paša
| Elmas Mehmed-paša ئهلماس محمد پاشا | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1661. |
| Mesto rođenja | Doganjart, Osmansko carstvo |
| Datum smrti | 11. septembar 1697. |
| Mesto smrti | Senta, Kraljevina Ugarska |
| Vojna karijera | |
| Služba |  Osmansko carstvo1695—1697. |
| Čin | Veliki vezir |
| Učešće u ratovima | Bitka kod Lugoša Bitka kod Hetina Bitka kod SenteVeliki turski rat |
| Period | 3. maj 1695. — 11. septembar 1697. (poginuo u bici kod Sente) |
| Prethodnik | Surmeli Ali-paša |
| Naslednik | Amdžazade Kopurlu Husejin-paša |
Elmas Mehmed-paša (osm. tur. ئهلماس محمد پاشا, tur. Elmas Mehmed Paşa; 1661.–1697) je bio veliki vezir Osmanskog carstva u periodu od 1695. do 1697. za vreme vladavine sultana Ahmeda drugog. Smatra se da se epitet njegovog imena Elmas u značenju "dijamant" odnosi na zgodan izgled. Kao vojskovođa poražen je i ubijen na obali Tise u Bačkoj, od strane vojske princa Eugena Savojskog u bici kod Sente.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Rođen je u turskom gradiću Doganjart (tur. Doğanyurt) u severnoj pokrajini Kastamon današnje Turske. Otac mu je bio pomorski kapetan. Počeo je da radi na carskom dvoru po ličnom zahtevu sultana Mehmeda IV. i bio među retkima koji su tako mladi postali visoki funkcioneri carstva. U vremenu vladavine sultana Mustafe drugog 1688. godine bio je unapređen u nišandžiju (čuvara carskog pečata), a u 1689. godini postaje vezir (funkcija ministra).[1]
Carstvo se u ovom periodu suočuvalo sa nizom vojnih poraza tokom Velikog turskog pohoda, počevši od neuspele opsade Beča 1683. godine. Nakon pogubljenja paše Kara Mustafe, nastao je period čestih promena velikih vezira — samo u periodu 1683.–1695 smenilo se jedanaest ovih Osmanskih premijera. Elmas Mehmed-paša je izabran za velikog vezira 2. maja 1695. od strane sultana Mustafe drugog lično. Bio je uspešniji od prethodnika, i zajedno sa sultanom izvojevao dve pobede nad Habzburškim carstvom — u bitkama kod Lugoša (današnja Rumunija) 1695. i kod Hetina (današnja Srbija) 1696.
Osim vojne delatnosti, Elmas paša se založio i za monetarnu reformu, pošto je u to vreme velik problem Osmanlijskog carstva bila devalvacija monete. Mehmed je sabirao razne kovanice (uključujući i evropskih moneta) i kovao novi zlatni i srebrni novac u ime Mustafe drugog.[2]
Bitka kod Sente i pogibija[uredi | uredi izvor]
Na početku Bitke kod Sente 11. septembra 1697. habzburška vojska je u jurišu na isturenu tursku konjicu zarobila osmanlijskog oficira iz Mehmed-pašinog štaba. Komandant habzburške vojske, princ Eugen Savojski saznavši od njega za borbene detalje i pripremu napada osmanija na levoj strani Tise, naredio je juriš na tursku vojsku u strateškom momentu njihovog prelaženja reke.[3] Mehmed-paša je pokušao da organizuje disciplinovano povlačenje uspaničene vojske, pri čemu je došao u konfrontaciju sa njom i na kraju stradao od ruke sopstvenih vojnika, koji su ga zadavili. Sam sultan je preko Temišvara pobegao za Istanbul, a dve godine nakon ovog poraza 26. januara 1699. turci su bili primorani da potpišu Karlovački mir, prema kojem su izgubili vlast nad Kraljevinom Ugarskom.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Ayhan Buz:Osmanlı Sadrazamları, Neden Kitap, İstanbul. 2009. ISBN 978-975-254-278-5. str. 146-147.
- ^ Stranica sa opisom velikih vezira Osmanskog carstva (jezik: turski)
- ^ Prof. Yaşar Yüce-Prof. Ali Sevim: Türkiye tarihi Cilt III, AKDTYKTTK Yayınları, İstanbul, 1991 str, 227
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
