Pređi na sadržaj

Živojin Nikolić Brka

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
živojin nikolić brka
Živojin Nikolić Brka
Lični podaci
Datum rođenja(1911-01-19)19. januar 1911.
Mesto rođenjaStol, kod Babušnice, Kraljevina Srbija
Datum smrti23. februar 1990.(1990-02-23) (79 god.)
Mesto smrtiBeograd, SR Srbija, SFR Jugoslavija
Profesijavojno lice
Delovanje
Član KPJ odjula 1942.
Učešće u ratovimaNarodnooslobodilačka borba
SlužbaNOV i PO Jugoslavije
Jugoslovenska narodna armija
1941 — 1961.
Čingeneral-major
Heroj
Narodni heroj od6. jula 1953.
Odlikovanja
jugoslovenska odlikovanja:
Orden narodnog heroja
Orden ratne zastave Orden zasluga za narod sa zlatnim vencem Orden bratstva i jedinstva sa zlatnim vencem
Orden partizanske zvezde sa srebrnim vencem Orden za hrabrost Partizanska spomenica 1941.
strana odlikovanja:
Partizanski krst
Partizanski krst

Živojin Nikolić Brka (Stol, kod Babušnice, 19. januar 1911 – Beograd, 23. februar 1990), učesnik Narodnooslobodilačke borbe, general-major JNA, društveno-politički radnik SR Srbije i narodni heroj Jugoslavije.

Biografija

[uredi | uredi izvor]

Rođen je 19. januara 1911. godine u selu Stol, kod Babušnice. Potiče iz mnogočlane zemljoradničke porodice, koja se 1914. godine u potrazi za boljim životom preselila u Kumanovo. Osnovnu školu i gimnaziju je pohađao u Kumanovu. Zbog loših materijalnih prilika, prekinuo je školovanje i zaposlio se kao službenik u opštini Orašac, kod Kumanova. Posle odsluženja vojnog roka, 1934. godine stupio je u službu finansijske kontrole, i do 1941. godine, službovao najpre u Kreševu, kod Sarajeva, a potom u Leskovcu.[1]

U Kreševu se povezao s revolucionarnim radničkim pokretom 1939. godine, zbog čega je bio i uhapšen. Posle okupacije Kraljevine Jugoslavije, 1941. godine, uključio se u Narodnooslobodilački pokret (NOP) i učestvovao u pripremama oružanog ustanka. Pošto je kao službenik radio u Grdelici, održavao je veze sa Leskovačkim partizanskim odredom i prenosio im potrebne informacije, do kojih je uspeo da dođe. Zbog svog ilegalnog rada, uhapsili su ga četnici Koste Pećanca, novembra 1941. godine, ali je početkom decembra uspeo da pobegne i stupi u Babički partizanski odred.[1]

U Babičkom odredu se brzo pokazao kao hrabar borac. Posebno se istakao u borbi na Biljanici, prilikom zauzimanja i rušenja mosta preko Južne Morave, zbog čega je 4. februara 1942. godine bio pohvaljen pismenom naredbom Štaba Babičkog partizanskog odreda. Marta 1942. godine je sa delom Babičkog odreda, prešao na teren Crne Trave i Lužnice. Posle nekoliko uspešnih akcija, početkom juna 1942. godine bio je postavljen za komandanta novog Babičkog partizanskog odreda u Crnoj Travi, a u toku jula primljen u članstvo Komunističke partije Jugoslavije (KPJ). U jesen 1942. godine, u vreme najtežeg perioda za Narodnooslobodilačku borbu u Srbiji, organizuje Vranjski partizanski odred „Sima Pogačarević“, s kojim oktobra 1942. godine prodire na Skopsku Crnu Goru, zbog povezivanja s makedonskim Skopskim partizanski odredom. Tada preuzima komandu u operativnom Štabu za Vranjski i Kosovski partizanski odred „Zejnel Ajdini“.[1]

Uspešno je organizovao napad na rudnik Lojane, u neposrednoj blizini Kumanova, koji je imao veliki odjek u ovom kraju. Posle povratka sa Skopske Crne Gore, decembra 1942. godine, kao komandant objedinjenih snaga Vranjskog i Babičkog partizanskog odreda rukovodi napadima na Momin kamen, Crnu Travu i dr, kada počinje stvaranje slobodne teritorije u okolini Crne Trave i Lužnice. Veštim manevrom, sprečio je neprijatelja da opkoli i uništi Odred februara 1943. godine u Crnoj Travi. Prilikom reorganizacije partizanskih snaga, početkom marta 1943. i formiranja Drugog južnomoravskog partizanskog odreda, postao je komandant Trećeg bataljona. Tada je učestvovao u napadu na Crnu Travu, gde je bio ranjen.[1]

U toku ofanzive okupatorsko-kvinsliških snaga na Drugi južnomoravski odred, aprila 1943. godine, posle pogigbije komandanta Odreda Ratka Pavlovića Ćićka, preuzeo je privremenu komandu nad Odredom i uspešno ga izvukao iz obruča. U junu 1943. godine organizovao je napade na Trgovište, Derman, Prohor Pčinjski i dr, gde je stvorena nova slobodna teritorija. Avgusta 1943. godine postaje komandant Drugog južnomoravskog partizasnkog odreda, s kojim u jesen 1943. postiže značajne uspehe i razbija pokušaje bugarskih okupacionih snaga da ponovo okupiraju slobodnu teritoriju. Krajem 1943. i početkom 1944. godine Odred je pod njegovom komandom, razbio pokušaj nadmoćnih snaga bugarskih trupa da koncentričnim napadom unište Odred.[1]

Početkom marta 1944. godine postao je komandant Šeste južnomoravske, odnosno Osme srpske brigade, a u toku majske neprijateljske ofanzive i komandant 22. srpske divizije. Tokom juna 1944. godine komandovao je napadom 22. divizije na Leskovac, a zatim i na Grdelicu. Ofanzivnim dejstvima u Zaplanju i Babičkoj gori, 22. divizija je doprinela slabljenju udara okupatora po divizijama NOVJ u rejonu Toplice, Puste Reke i Porečja u julu 1944. godine. Sa 22. divizijom izvršio je rušenje mostova 26. avgusta 1944. godine, čime je onemogućeno povlačenje nemačke grupe armija „E“ iz Grčke ovim pravcem prema Beogradu. Potom je rukovodio 22. divizijom u operacijama za oslobođenje Srbije, a kasnije je bio zamenik komandanta Trinaestog srpskog korpusa.[1]

U toku NOR-a bio je biran za člana Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Jugoslavije (AVNOJ), Antifašističke skupštine narodnog oslobođenja Srbije (ASNOS) i Privremene skupštine DF Jugoslavije. Bio je i član Predsedništva AVNOS-a, od 1944. do 1946. godine.[1]

Posle oslobođenja Jugoslavije, nastavio je profesionalnu vojnu karijeru u Jugoslovenskoj armiji. Nalazio se na dužnostima komandanta Niške vojne oblasti, komandanta Intendanske oficirske škole, komandanta pozadine armije, načelnika Štaba korpusa, komandanta divizije i dr. Završio je Višu vojnu akademiju JNA 1950. godine, a penzionisan je, po ličnoj molbi, 1961. godine, u činu general-majora.[1][2][3]

U periodu od 1945. do 1959. godine bio je biran za poslanika Narodne skupštine FNRJ, a u periodu od 1946. do 1950. godine za poslanika Narodne skupštine NR Srbije. Godine 1967. je izabran za poslanika Organizaciono-političkog veća Skupštine SR Srbije.[1]

Napisao je dve monografije o Narodnooslobodilačkoj borbi – Dvadesetdruga divizija, 1972. i Južna Srbija u NOR-u i revoluciji 1941-1945. godine, 1979. godine.[1][2]

Umro je 23. februara 1990. godine u Beogradu i sahranjen je u Aleji narodnih heroja na Novom groblju.

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su – Orden ratne zastave i Orden zasluga za narod sa zlatnom zvezdom.[4] Ordenom narodnog heroja je odlikovan 6. jula 1953. godine.[1][2]

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ a b v g d đ e ž z i j Narodni heroji Jugoslavije 1975.
  2. ^ a b v Vojna enciklopedija 1973.
  3. ^ Vojni leksikon 1981.
  4. ^ Ko je ko u Jugoslaviji 1958.

Literatura

[uredi | uredi izvor]
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Живојин_Николић_Брка&oldid=28619659”