Pređi na sadržaj

Imperator sveruski

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Nikolaj II Aleksandrovič, posljednji imperator

Imperator sveruski (rus. Император Всероссийский) bio je samodržavni i neograničeni monarh koji se nalazio na čelu Ruske Imperije. Imperatori sveruski su vladali od 1721. do 1917.

Titula[uredi | uredi izvor]

Uobičajena titula imperatora, u njenom najkraćem obliku, bila je: „Božjom milošću, Mi, N. N., imperator i samodržac sveruski, car poljski, veliki knez finski, i dalje, i dalje, i dalje.”

Puna titula imperatora (1906) glasila je: „Božjom milošću, Mi, N. N., imperator i samodržac sveruski, moskovski, kijevski, vladimirski, novgorodski; car kazanski, car astrahanski, car poljski, car sibirski, car Hersonesa Taurijskog, car gruzijski; vladar pskovski i veliki knez smolenski, litovski, volinski, podolski i finski; knez estonski, litvanski, kurlandski i semigalski, samogitski, belostokski, karelski, tverski, jugorski, permski, vjatski, bugarski i drugih; vladar i veliki knez Novgoroda nizijskih zemalja, černigovski, rjazanjski, polotski, rostovski, jaroslavski, belojezerski, udorski, obdorski, kondijski, vitepski, mstislavski i svih sjevernih strana gospodar; i vladar iverskih, kartalinskih i kasardinskih zemalja i oblasti jermenske; čerkaskih i gorskih kneževa i drugih nasljedni vladar i vladalac; vladar turkestanski, naslednik norveški, herceg šlezvig-holštajnski, stormarnski, ditmarsenski i oldenburški, i dalje, i dalje, i dalje.“[1]

Istorijat[uredi | uredi izvor]

Ruski carevi - životni vek (1721–1918)

Petar Veliki je shvatio potrebu da se obezbedi adekvatan položaj Rusije među evropskim državana, uključujući i važnost obezbeđivanja priznanja od strane Svetog rimskog cara jednakosti titula cara i cara.[2] Posle pobede u bici kod Poltave, Petar I je pokrenuo pitanje titule cara na bečkom dvoru.[2] Godine 1717. Petar I je odbranio svoje pravo da koristi titulu imperatora, koristeći pismo Maksimilijana I Vasiliju III kao argument za svoju tvrdnju.[3]

Caristička auokratija[uredi | uredi izvor]

Sam car, oličenje suverene vlasti, bio je centralna figura carsističke autokratije, sa punom vlašću nad državom i narodom.[4] Autokrata je preneo vlast na lica i institucije koje su delovale po njegovom naređenju iu granicama njegovih zakona, za opšte dobro cele Rusije.[4] Car je metaforički bio otac a svi podanici bili su njegova deca; ova metafora se čak pojavila u pravoslavnim bukvarima,[5] i pamti se u uobičajenom ruskom izrazu „carь-batuška“ car-batjuška („car-dragi otac“).

Imperator sveruski je bio vlasnik mnogo više zemlje, dobara i drugog, u poređenju sa monarsim sa zapada Evrope.[6][7][8][9][10][11]

Krunisanje[uredi | uredi izvor]

Krunisanja u Ruskom carstvu uključivala su visoko razvijenu versku ceremoniju u kojoj je car krunisan, datu seu mu carske regalije, zatim je bio pomazan i formalno blagosloven od poglavara crkve da otpočne svoju vladavinu. Iako su veliki knezovi Moskve bili krunisani pre vladavine Ivana III (v. 1462–1505), tadašnji rituali krunisanja poprimili su direktne vizantijske uticaje zbog uticaja Ivanove surpugeSofije Paleolog i carskih ambicija njegovog unuka Ivan IV Groznog.[12]

Moderni stil krunisanja, sa elemtnima „evropskog stila“, zamenio je prethodnu ceremoniju i prvi put je primenjen prilikom krunisanja Katarine I 1724.[13][14] Pošto je carska Rusija tvrdila da je „Treći Rim“ i naslednik Vizantije,[15] ruski obred je osmišljen tako da poveže svoje vladare i prerogative sa onima iz takozvanog „Drugog Rima“ (Konstantinopolj).[16]

Meseci ili čak godine mogli su da prođu između preuzimanja vlasti i obavljanja rituala krunisanja, crkvena politika je smatrala da monarh mora biti pomazan i krunisan po pravoslavnom obredu da bi imao uspešan mandat.[17] Pošto su crkva i država u suštini bile jedno u carskoj Rusiji, ova služba je dala carevima politički legitimitet; međutim, to nije bila njegova jedina namera.

Čak i kada se carska prestonica nalazila u Sankt Peterburgu (1713–1728, 1732–1917), krunisanja su se uvek održavala u Moskvi u Uspenskoj sabornoj crkvi u Kremlju. Poslednje krunisanje u Rusiji održano je 26. maja 1896. za Nikolaja II i njegovu suprugu Aleksandru Fjodorovnu, koji će biti poslednji car i carice Rusije. Ruske carske regalije su sačuvane i nakon poslednje ruske revolucije i sovjetskog perioda i trenutno su izložene u Dijamantskom fondu u Palati Oružja.

Samodržavna vlast[uredi | uredi izvor]

Član 1 Osnovnih državnih zakona Ruske Imperije (1832) glasio je: „Imperator sveruski je monarh samodržavni i neograničeni“.[18]

Termini „samodržavni“ i „neograničeni“ označavali su da je nosilac cjelokupne državne vlasti (zakonodavne, izvršno-upravne i sudske) bio sam imperator. Ustanovljeni državni organi su vlast vršili u njegovo ime. Na osnovu toga Ruska Imperija se definisala kao pravna država sa monarhističko-neograničenim oblikom vladavine.

Međutim, imperatorska vlast je značajno ograničena Oktobarskim manifestom (1905) i Osnovnim državnim zakonima (1906).

Zakonodavna vlast[uredi | uredi izvor]

Imperator sveruski je bio nosilac ustavotvorno-zakonodavne vlasti. Tokom 18. vijeka najvažniji državni organi su bili Praviteljstvujušči senat i general-prokuror kojima je pripadalo pravo podnošenja zakonskih predloga. Početkom 19. vijeka sprovedena je tzv. ministarska reforma i od tada su ministri ovlašćeni zakonski predlagači. Osnovan je Državni savjet Ruske Imperije kao značajan zakonodavno-savjetodavni organ u kome su se pretresali nacrti zakona i budžeta. Po pravilu imperator je ozakonjavao mišljenje većine u Državnom savjetu. Međutim, mogao je prihvatiti i mišljenje manjine ili mišljenje departmana naspram mišljenja opšte sjednice Državnog savjeta.

Izvršna vlast[uredi | uredi izvor]

Imperator sveruski je bio nosilac izvršno-upravne vlasti. Nije postojao izvršni organ sa kolektivnom ministarskom odgovornošću (vlada) već su vlast vršili neposredno ministri, nezavisni jedan od drugog i svaki pojedinačno odgovoran pred imperatorom za svoj resor. Postojao je Komitet ministara Ruske Imperije koji sam po sebi nije imao nikakve izvršne vlasti već je bio najviši savjetodavni organ za pitanja iz djelokruga izvršne vlasti. Predsjednik Komiteta ministara je bio istovremeno i predsjednik Državnog savjeta. Imperator je potvrđivao i proglašavao sve zaključke Komiteta ministara i odluke ministara. Resori imperatorskog dvora, vojske, mornarice i spoljne politike imali su poseban status. Praviteljstvujušči senat je formalno bio vrhovni organ kojem su bile potčinjene sve sudske i upravne vlasti. Osim organa centralne državne uprave, značajna upravna ovlašćenja su imali i načelnici gubernija koji su imali zvanja vojnih ili građanskih gubernatora, a postavljao i razrješavao ih je imperator ukazom po svom nahođenju.

Sudska vlast[uredi | uredi izvor]

Sudovi osnovani zakonom su vršili sudsku vlast, a u ime imperatora. Pored svoje upravne vlasti, Praviteljstvujušči senat je bio vrhovni revizijski sud za krivična i građanska djela. Unutar Senata postojali su zasebni upravni i sudski departmani. Ispod su se nalazile gubernijske građanske i krivične komore kao drugostepene instance za sreske sudove. Nakon tzv. sudske reforme (1864) ustanovljena je nova organizacija sudova. Sudovi su podijeljeni na dvije vrste: mirovne i opšte. Svaki od njih je imao po dvije instance, a zajednička najviša instanca za njih je bio Praviteljstvujušči senat kao vrhovni kasacioni sud. Unutar Senata obrazovana su dva kasaciona departmana (građanski i krivični). Predsjednike sudova i sudije je postavljao imperator na predlog ministra pravde, a senatore kasacionih departmana po sopstvenom nahođenju. Imperator je imao pravo amnestije i pomilovanja.

Dinastička vlast[uredi | uredi izvor]

Imperator sveruski je bio starješina Imperatorskog doma u Ruskoj Imperiji. Prvi porodični pravilnik za članove Imperatorskog doma (rus. Учреждение о Императорской Фамилии) donesen je 1797. kada je proglašen i Akt o prestolonasljeđu (rus. Акт о престолонаследии). Oba propisa su imala ustavnu snagu. Kodifikovanjem Osnovnih državnih zakona Ruske Imperije (1832) inkorporirani su u zakonske odredbe. Članovima Imperatorskog doma su se priznavala sva lica imperatorske krvi koja su proisticala iz zakonitih i ravnorodnih brakova za koje je imperator dao odobrenje. Svaki član Imperatorskog doma je morao biti apsolutno poslušan pred imperatorom koji je imao disciplinsku vlast nad njima kao „neograničeni samodržac”.[19]

Izvori[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Svod Osnovnыh Gosudarstvennыh Zakonov. Osnovnыe Gosudarstvennыe Zakonы. O titule Ego Imperatorskogo Veličestva i o Gosudarstvennom gerbe (1906)
  2. ^ a b Madariaga, Isabel de (2014). Politics and culture in eighteenth-century Russia: collected essays. Abingdon, Oxon: Routledge. str. 25—32. ISBN 9781317881902. 
  3. ^ Massie, Robert K. (1991). Peter the Great: His Life and World (na jeziku: engleski). Wings Books. ISBN 978-0-517-06483-2. 
  4. ^ a b Stephen J. Lee Russia and the USSR, 1855–1991: Autocracy and Dictatorship, Routledge, 2006. ISBN 0-415-33577-9, Google Print, p.1-3
  5. ^ Robert D. Crews, For Prophet and Tsar: Islam and Empire in Russia and Central Asia, Harvard University Press, 2006, ISBN 0-674-02164-9, Google Print, p.77
  6. ^ Deborah Goodwin, Matthew Midlane, Negotiation in International Conflict: Understanding Persuasion, Taylor & Francis, 2002, ISBN 0-7146-8193-8, Google Print, p.158
  7. ^ Nicolas Spulber, Russia's Economic Transitions: From Late Tsarism to the New Millennium, Cambridge University Press, 2003, ISBN 0-521-81699-8, Google Print, p.27-28
  8. ^ Reinhard Bendix, Max Weber: An Intellectual Portrait, the University of California Press, 1977, ISBN 0-520-03194-6, Google Print, p.356-358
  9. ^ Richard Pipes, Russian Conservatism and Its Critics: A Study in Political Culture, Yale University Press, 2007, ISBN 0-300-12269-1, Google Print, p.181
  10. ^ Catherine J. Danks, Russian Politics and Society: An Introduction, Pearson Education, 2001, ISBN 0-582-47300-4, Google Print, p.21
  11. ^ Stefan Hedlund, Russian Path Dependence: A People with a Troubled History, Routledge, 2005, ISBN 0-415-35400-5, Google Print, p.161
  12. ^ Muscovy, Sections "The Evolution of the Russian Aristocracy" and "Ivan IV". For crownings of earlier rulers of Muscovy, see Alfred Rambaugh Rambaud on the Rise of the Grand Princes of Moscow Arhivirano 2012-02-06 na sajtu Wayback Machine.
  13. ^ Wortman, Richard S. (2006). Scenarios of Power: Myth and Ceremony in Russian Monarchy from Peter the Great to the Abdication of Nicholas II. Princeton University Press. ISBN 9781400849697. 
  14. ^ „Museums of the Moscow Kremlin: ASSUMPTION CATHEDRAL”. 
  15. ^ Moscow the Third Rome[potreban je pun navod]. See also Moscow Becomes the Third Rome.
  16. ^ Wortman, pg. 10. A political theory prevalent amongst many Orthodox Russians into the twentieth century postulated that there were three "Romes": the first (Rome) had allegedly apostatized from true Christianity after the Great Schism of 1054 between Roman Catholicism and Eastern Orthodoxy; the second (Constantinople) had equally apostatized by accepting Roman Catholicism at the Council of Florence and had subsequently fallen to the Turks; Moscow and "Holy Russia" were the third Rome, and (according to this doctrine) "a fourth there shall never be". A History of Russia, Chapter 1: Medieval Russia, Section "Ivan the Great".
  17. ^ New York Times, May 31, 1896. Quoted in Wortman, Introduction. See also Blech, Annalise, The Russian Orthodox Church: History and Influence Arhivirano 2012-10-18 na sajtu Wayback Machine, University of Texas at Austin, 2008, pg. 9.
  18. ^ Svod Osnovnыh Gosudarstvennыh Zakonov. O Svящennыh pravah i preimuщestvah Verhovnoй Samoderžavnoй Vlasti. O suщestve Verhovnoй Samoderžavnoй Vlasti (1832)
  19. ^ Svod Osnovnыh Gosudarstvennыh Zakonov. Učreždenie ob Imperatorskoй Familii (1832)

Literatura[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Император_сверуски&oldid=27761488”