Interakcija čoveka i računara

Interakcija čovek-računar (engl. Human-computer interaction, HCI) je interdisciplinarna oblast koja se bavi proučavanjem interakcije između ljudi i računara, sa ciljem da računare učini prikladnijim i lakšim za korišćenje, a da se pri tome koriste kao instrumenti koji poboljšavaju čovekovu kreativnost i komunikaciju i saradnju između ljudi. Takođe se ponekad koriste i skraćenice CHI (engl. Computer human interaction) i MMI (engl. Man machine interaction).

HCI je postala izuzetno važna krajem 20. veka pojavljivanjem sve jeftinijih, manjih i sve moćnijih računara.

Interakcija između korisnika i kompjutera pojavljuje se kao korisnički interfejs, koji obuhvata:

• hardver (ulazne i izlazne uređaje) i
• softver.

Oblasti

Oblasti koje su uključene su:

• Informacione tehnologije
• Veštačka inteligencija
• Kognitivne nauke
• Psihologija
• Antropologija
• Estetika
• Sociologija
• Ergonomija

U širem kontekstu bavi se i:

• Metodologijama i procesima za dizajniranje interfejsa
• Metodima za implementiranje interfejsa
• Tehnikama za procenjivanje i poređenje interfejsa
• Razvijanjem novih interfejsa i tehnika interakcije
• Razvijanjem deskriptivnih i prediktivnih modela i teorija interakcije

Tehnologija virtuelne realnosti omogućava pomak u paradigmi interakcije čovek-mašina od grafičkog korisničkog iterfejsa (GUI) ka korisničkom interfejsu zasnovanom na virtuelnoj realnosti (VRUI), odnosno percepcijskog korisničkoj interfejsa (PUI), koji omogućavaju multimodalnu komunikaciju. Najčešći motivi prezentacije u VRUI interfejsu koriste tehnike vizuelizacije, sonifikacije i heptičkog renderovanja, a zadatak percepcijskog interfejsa je da računaru pruži mogućnost ljudskog opažanja.

Oblast human – centered computing pokušava da poboljša shvatanje čoveka – aktera unutar socijalno-tehničkih sistema.

Metodologije

Većina metodologija dizajna potiče od modela kako korisnici, dizajneri i tehnički sistemi međusobno komuniciraju.

Prve metodologije razmatrale su korisnikove kognitivne procese kao predvidive i merljive, što je dovelo do toga da su se više oslanjali na naučne rezultate iz oblasti istraživanja pamćenja i pažnje kada se dizajniraju korisnički interfejsi.

Moderni modeli, ne prilagođavaju korisnika dizajnerovom sistemu, već teže da se usmere ka konstantnoj povratnoj sprezi i konverzaciji između korisnika, dizajnera i inženjera. Na ovaj način potiskuju tehničke sisteme u pravcu prilagođavanja korisnikovim potrebama.

User-centered design – UCD

User-centered design – UCD je moderna, široko prihvaćena filozofija dizajna koja polazi od ideje da korisnici moraju da imaju centralno mesto kod dizajniranja bilo kog računarskog sistema. Projekti su korisnik-centričnog dizajna praćeni etnografskim studijama okruženja u kojima će korisnici komunicirati sa sistemom.

Stereoskopski sistemi sa razdvojenim zracima

Stereoskopski sistemi sa razdvojenim zracima (Stereoscopic systems with beam splitters) je stara i često korišćena tehnika koja koristi polupropusna ogledala za kombinaciju dve ili više stereo slika za pogled u virtuelnom 3D radnom prostoru.

U ovim sistemima stereo slika ne može sakriti stvarni svet, niti stvarni svet može prekriti sliku. Rezultat je fantomska slika u kojoj simulirani i stvarni objekti ponekad izgledaju prozirno. U takvoj konfiguraciji volumeni simuliranih i stvarnih objekata mogu slobodno prodirati jedni u druge.

Volumetrijski prikazi

Volumetrijski prikazi (Volumetric display) funkcionišu na principu skeniranja 3D prostora sa snopovima svetla, u kojima su čvrsti objekti aproksimirani prostornim rasporedom delova slika ili su sa mnogo tačaka svetla prostorno raspoređenih tako da prikazuju strukturu objekta.

Sistemi za ponovno prikazivanje slike

Sistemi za ponovno prikazivanje slike (Reimaging display devices) koriste optičke sisteme da kombinuju i uslovljavaju slike i sprovedu ih u gledaočev prostor, poput Dimensional Media - High Definition Volumetric Display i Sega – Time Traveler.

Haptika

Haptika proučava spojanje osećaja dodira čoveka sa računarski generisanim svetom.

Istraživanje u ovoj oblasti može se podeliti na dva polja:

• Istraživanje fidbekova (force kinesthetic feedback) – radi sa uređajima koji omogućuju ljudima osećaj dodira interakcijom sa mišićima što daju ljudima osećaj primene sile. Takvi uređaji su uglavnom robotski manipulatori koji odgurnu korisnika silom što odgovara sili u virtuelnom okruženju u kom se korisnik nalazi.

• Istraživanje taktilnih fidbekova (tactile feedback) – bavi se uređajima koji omogućuju korisniku osećaj toplote, pritiska i teksture interakcijom sa krajevima živaca u ljudskoj koži što prenose te draži i koriste se radi utvrđivanja da li je korisnik u kontaktu sa virtuelnim objektom i radi simuliranja površine virtuelnog objekta.

Da bi se dizajnirao dobar haptički interfejs za ljude moraju se uzeti u obzir anatomija i psihologija ljudskog tela, posebno ruke, jer se ruke najčešće koriste u haptičkim interfejsima.

Vidi još

• Instrukcioni dizajn
• Virtuelna učionica
• Učenje na daljinu
• Semantički veb

Spoljašnje veze

• Članci o ovoj temi
• Human-Centered Computing Education Digital Library
• HCI Webliography - lista organizacija širom sveta

Literatura

• Andrew Sears and Julie A. Jacko (Eds.). (2007). Handbook for Human Computer Interaction (2nd Edition). CRC Press. ISBN 978-0-8058-5870-9
• Julie A. Jacko and Andrew Sears (Eds.). (2003). Handbook for Human Computer Interaction. Mahwah: Lawrence Erlbaum & Associates. ISBN 978-0-8058-4468-9
• Patrizia Nanni, Human-Computer Interaction: Principles of Interface Design,
• Hewett, Baecker, Card, Carey, Gasen, Mantei, Perlman, Strong and Verplank ACM SIGCHI Curricula for Human-Computer Interaction
• Saettler, P. (1968). A history of instructional technology. New York: McGraw-Hill.
• Gerrity, T.W. (1976). College-sponsored correspodence instruction in the Unitet States, Teachers College, Columbia University.
• Murray Turoff. (1995). Designing a Virtual Classroom, Department of Computer and Information Science, New Jersey Institute of Technology, Newark NJ, 07102, USA.