Klimatogena zajednica
Klimatogena zajednica je zajednica živih organizama koja je po svojim osobinama najbolje prilagođena postojećim klimatskim uslovima i iz tog razloga je relativno dugotrajna.[1] Naziva se još i Klimatogene zajednice su najjasniji izraz životnih prilika određenog geografskog područja.[2]
Pojam klimaksa ili klimatogene zajednice[uredi | uredi izvor]
Pojam vegetacijskog klimaksa sreće se i u američkoj i u srednjeevropskoj fitocenološkoj školi. Označava završni stupanj razvoja jedne zajednice živih organizama, koji odgovara klimi datog geografskog područja — stupanj klimaksa. Za jednu klimaks formaciju karakteristično je da ostaje nepromenjena vekovima, odnosno dok ne dođe do promene klime.[2]
Formiranje klimatogenih zajednica[uredi | uredi izvor]
Formiranje vegetacije odvija se u sukcesivnom nizu različitih zajednica, označenom kao sukcesivna serija, od pionirskih zajednica preko niza fitocenoza sve do jedne krajnje zajednice koja se označava kao klimaks ili klimatogena zajednica.
Jednu teoriju razvoja vegetacije dao je američki ekolog Frederik Klemens.[a] Prema Klementsovoj teoriji, vegetacija se u toku sukcesije razvija ka jednom konačnom stanju, odnosno konačnoj zajednici koja najbolje odgovara postojećim klimatskim prilikama. Ona se označava kao klimatogena zajednica koja se nalazi u ravnoteži sa klimatskim uslovima datog prostora. U toku sukcesije uslovi sredine i vegetacija na nekom staništu deluju jedno na drugo dok u klimaksu ne postignu ravnotežu. Teorija klimaksa govori da se uporedo sa vegetacijom razvijalo i klimatogeno zemljište, tako da upravo završni kompleks zemljište-vegetacija predstavlja u stvari klimaks.[4]
Klimatogene zajednice u Srbiji[uredi | uredi izvor]
U kontinentalnoj zoni listopadnih šuma Srbije, prostire se istočnobalkansko područje hrastovih šuma sa kontinentalnom klimom, predstavljeno klimatogenom zajednicom sladuna i cera Quercetum confertae – Cerris. Ovo područje zahvata istočni deo Srbije, sve do Podunavlja, nastavljajući se i na Banatske planine. Klima je kontinentalna sa odlikama hladnih zima i toplih, suvih leta. Zonalno zemljište je slabo podzolasto, koje pripada tipu gajnjača. U pitanju su šume koje formiraju dve kserofitne[b] vrste hrasta — sladun (Quercus frainetto) i cer (Quercus cerris), u čijim se donjim spratovima mogu naći žbunaste i zeljaste kserofite. Ovakve klimatogene zajednice prostirale su se u prošlosti na prostoru cele centralne Srbije. Danas su od tih šuma negde ostala samo pojedina stabla koja su često proglašena za spomenike prirode. Jedno od takvih je Spomenik prirode Hrast zapis carice Milice u Kruševcu.[6]
Na severu zemlje šumska klimatogena zajednica sladuna i cera se graniči sa još suvljom polustepskom (šumostepskom) zonom u Vojvodini
Na sverozapadu klimatogena zajednica sladuna i cera se graniči sa vlažnijim područjem zajednice Querceto – Carpinetum, koju formiraju hrast kitnjak (Quercus petraea) i obični grab (Carpinus betulus).[7]
Napomene[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „EKO rjecnik - Klimatogena zajednica”. Komunalac ad. Pristupljeno 2024-01-22.
- ^ a b Ranđelović, Vladimir. „Dinamika biljnih zajednica”. yumpu.com. Pristupljeno 2024-01-22.
- ^ „Frederic E. Clements”. web.archive.org. 2012-10-01. Arhivirano iz originala 1. 10. 2012. g. Pristupljeno 2024-01-22.
- ^ „Istorijski razvoj vegetacije na Zemlji, faktori koji utiču na formiranje i distribuciju vegetacije”. Scribd. Pristupljeno 2024-01-22.
- ^ „kserofiti”. Hrvatska enciklopedija, mrežno izdanje. Leksikografski zavod Miroslav Krleža. Pristupljeno 23. 1. 2024.
- ^ „Hrast – zapis carice Milice”. Turistički vodič Srbije. Pristupljeno 2024-01-23.
- ^ Grozdanović, Stefan. „Zonobiom listopadnih šuma”. www.biologija.rs. Pristupljeno 2024-01-23.