Kulpin

Kulpin
Kulpin;
	Ulica u centru
	Grb
Administrativni podaci
Država	Srbija
Autonomna pokrajina	Vojvodina
Upravni okrug	Južnobački
Opština	Bački Petrovac
Stanovništvo
— 2011.	2.775
— gustina	76/km2
Geografske karakteristike
Koordinate	45° 24′ 02″ S; 19° 35′ 19″ I / 45.4005° S; 19.58873° I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	83 m
Površina	36,4 km2
	Kulpin Kulpin na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj	21472
Pozivni broj	021
Registarska oznaka	NS

Kulpin (slov. Kulpín) je naselje u Srbiji, u opštini Bački Petrovac, u Južnobačkom okrugu. Prema popisu iz 2011. bilo je 2775 stanovnika.

Položaj naselja[uredi | uredi izvor]

Kulpin je na južno bačkoj lesnoj terasi između Bačkog Petrovca i Ravnog Sela. Pored jugoistočne ivice sela se nalazi kanal Stapar–Novi Sad, koji je u sistemu kanala Dunav–Tisa–Dunav proširen i vrši više funkcija. Kroz Kulpin prolazi put Gložan–Bački Petrovac–Kulpin–Ravno Selo koji je asfaltiran.

Istorija Kulpina[uredi | uredi izvor]

Vojvodina je ravnica kroz koju protiču tri velike reke. Zbog toga je uvek izložena čestim i dugim poplavama koje su imale presudan uticaj na izgled ovog dela Panonskog basena. I u delovima koji nisu bili u neposrednoj blizini reka preovladale su močvare, velike stajaće vode i bezbroj plitkih jezera koja su leti presušila, no bila je dovoljna jača kiša pa da se ponovo napune vodom. U toku toplih godišnjih doba, kada se voda povlačila, rasla je tu bujna trava i trska i sve je to ličilo na jednu veliku pustaru (stepu), a već u prvim jesenjim kišama javile su se podzemne vode. Upravo zbog tog smenjivanja izrazito suvih i vlažnih perioda u godini bilo je tu izrazito malo pijaće vode i drveća. U Bačkoj se nalazio pod vodom centralni deo gde je kasnije prokopan kanal, a duž obe strane Dunava i Tise (i manjih rečica) pružao se čitav niz močvara, bara i ritova. U tim nepreglednim baruštinama bila su legla bezbroj vrsta insekata, koji su dosađivali i ljudima i stoci, posebno leti i u jesen. Zato su se u starom i srednjem veku naselja gradila na uzvišenjima. Kulpin je sa svojom okolinom za naše pojmove Bačke dosta visoko postavljan, a najviša tačka je uzvišenje “Klisa”, zapadno od današnjeg Kulpina (89 m nadmorske visine). Kada uzmemo u obzir sve gore pomenute činjenice, onda je vrlo verovatna pretpostavka da je Kulpin bio nastanjen još u paleolitu (starije kameno doba), jer današnja lokacija Kulpina sa svojom bližom okolinom nalazi se za ove pojmove na relativno uzvišenijem terenu. To je velika zaravan čije najviše tačke ("Klisa“, „Vinjičke“). Stanovnici ovoga Kulpina su živeli u zemunicama i bavili se stočarstvom, lovom i ribolovom. Najstariji zapis o Kulpinu datira od 28. februara 1345. godine. Kasnije se Kulpin više puta pominje u različitim istorijskim spisima. Više puta je bio opustošen od strane Turaka a jednom od tatarskih hordi. Lokacija se više puta menjala; “Klisa”, “Vinjičke”, “Peskara” uvek prilikom novog naseljavanja.

Pre no što bilo šta od konkretnih istorijskih činjenica kažemo mora se reći da do sada je još uvek nepoznanica kako je naselje dobilo ime Kulpin, jer ranije tvrdnje mađarske istoriografije kako je naselje dobilo ime Kulpin su vrlo diskutabilne i ne mogu se dokazati.

Postoje podaci da je Kulpin bio nastanjen još u doba Kralja Bela IV (1235–1270). U mađarskim hronikama se pominje u godini 1345–1348. pod imenom "Kurpee" a 1418–1442. pod imenom "Kwalpi". Pod nazivom Kulpin prvi put se pominje u srpskim izvorima, i to kao jedno od mesta koje je u prvoj polovini 15. veka držao Đurađ Branković. Takođe postoje podaci o tome da je Kulpin bio naseljen i tokom turskog perioda.

O dolasku prvih Slovaka u Kulpin nemamo tačnih podataka. Prvi put se u nekom dokumentu, Slovaci u Kulpinu pominju 1758. godine. Istoričari su mišljenja da su se prvi Slovaci doselili u Kulpin tri godine ranije; no to je samo pretpostavka. Bitno je da su Slovaci i Srbi u to vreme živeli u dobrim odnosima.

Spahije Stratimirovići[uredi | uredi izvor]

Naselje postaje pustara nakon Karlovačkog mira (1699) i oslobođenja ovih krajeva od Turaka. Carica Marija Terezija ga je 1745. godine darovala srpskoj porodici Vučković-Stratimirović, poreklom iz Hercegovine, i to za vojničke zasluge u ratu protiv Turaka. U vreme austro-turskog rata 1737. godine braća Stratimirović – Bogić, Tomo, Ivan i Nikola – digla su ustanak u Hercegovini. Na poziv tadašnjeg srpskog patrijarha, Arsenija IV Jovanovića Šakabente, ustanici iz srpskih brđanskih plemena i arbanaški Klimenti pritekli su u pomoć Austriji. Sa turskom vojskom su se sukobili kod Novog Pazara, Sjenice i Nove Varoši. Nadmoćne turske trupe prisilile su austrijsku vojsku i ustanike na povlačenje.

Bojeći se turske odmazde, patrijarh je, zajedno sa pratnjom i narodom, krenuo na sever. U ovoj, tzv. Drugoj seobi bilo je i ustanika iz Hercegovine. U jesen te godine dvojica braće Stratimirovića – Bogić i Ivan – krenula su sa knezom Aleksom Miličevićem u Beč. Oni su išli s namerom da caru prenesu poruku hercegovačkog naroda koji je bio spreman da sa 30.000 momaka pomogne Austriju u ratu protiv Turske. Posredstvom grofa Herberštajna, vojnog zapovednika u Krajini, i hrvatskog bana Josifa Esterhazija, primljeni su kod cara Karla VI. Kao dokaz za navedenu ponudu naknadno su pribavili i priložili „Izjavu“ hercegovačke skupštine i naroda, koju su potpisala 42 ugledna hercegovačka glavara. Jedan od njihovih zahteva bio je da Austrija pošalje svoju vojsku u Hercegovinu. Ratno veće je prihvatilo ovu ponudu. Međutim, u tom trenutku tamo nije bilo moguće uputiti vojsku. Turske trupe su se utvrdile na Savi i Uni, pa su se Bogić i Ivan sa ostalim izbeglim Hercegovcima pridružili Austrijancima u ratu protiv Turaka na području Vojne krajine. Rat je završen Beogradskim mirom 1739, kojim je konačno utvrđena granica između Austrije i Turske na Savi i Dunavu. S obzirom na to da je Bosna i Hercegovina ostala u Turskoj, braća Vučković-Stratimirović zatražila su od carice Marije Terezije odobrenje za trajno nastanjivanje na austrijskoj teritoriji svojih i nekoliko stotina drugih porodica iz Hercegovine. Carica im je prihvatila molbu i priznala plemićku titulu. Poveljom od 17. jula 1745. godine darovala im je „selište“ Kulpin sa 10.000 jutara zemlje. Stratimirovići su za sebe zadržali 3.200 jutara.

Svakom bratu je pripalo po 800 jutara, a ostatak je, izuzimajući livade, podeljen na 80 „sesija“, koje su deljene na polovine ili četvrtine i dodeljivane novonaseljenim porodicama, s tim što je svaki brat zadržao i pravo ubiranja tzv. desetka od svojih 20 sesija. Smatra se da je tada u Kulpin naseljeno oko 200 porodica iz Hercegovine.^[1]

Stratimirovići su kuće sagradili na obodu prostrane poljane – zvane Dolina, prvo male privremene, a zatim veće, gospodske. Jedna od njih nalazila se na mestu gde je danas slovačka evangelistička crkva. Iz tog vremena je sačuvan tzv. mali dvorac (druga polovina 18. veka) i „veliki dvorac“ ili „kaštel“, izgrađen 1826. godine. Na drugoj strani doline, preko puta, sagrađena je pravoslavna crkva, parohijalni dom, srpska škola i opštinska kuća.

Pravoslavni hram je građen 1809–1813. godine, na temeljima nekadašnje drvene crkvice. Posvećen je Vaznesenju Isusa Hrista (praznik poznat u narodu pod nazivom Spasovdan). Krasi ga velelepni ikonostas, rad poznatog vojvođanskog slikara Jovana Klajića (1846–1862). U porti crkve sahranjeni su neki od članova porodice Stratimirović. Umetnik Hristifor Žefarović je portretisao braću Stratimirovića, Ivana (1744) i Bogića (1745). Kopije tih portreta je zbog njihove propasti izradio 1812. godine novosadski slikar Arsa Teodorović.

Podižući naselje, Stratimirovići su se prvih godina nakon doseljavanja prilično zadužili. Pravo ubiranja prihoda od arende su, pogodbom iz 1756. godine, ustupili baronu Franu Brnjakoviću, i to na 10 godina. Ta godina se pominje i kao godina početka doseljavanja Slovaka u Kulpin. Slovaci danas čine većinu stanovništva ovog naselja. Mihal Milan Harminc (1869–1964), čuveni slovački arhitekta, i Feliks Kutljik III (1883–1954), publicista i privrednik, potiču iz ove sredine.

Porodica Stratimirović dala je nekoliko uglednih i obrazovanih ličnosti. Među njima se posebno ističu Stefan Stratimirović i Đorđe Stratimirović. Stevan Stratimirović, karlovački mitropolit (1790–1836), nekoliko decenija je bio duhovni i idejni vođa srpskog naroda u Habzburškoj monarhiji. Veštom i pronicljivom politikom pomagao je oslobodilačku borbu Srba u Prvom i Drugom ustanku protiv Turaka. Zaslužan je za osnivanje prve srpske gimnazije (1791) i prve bogoslovije (1794) u Sremskim Karlovcima, zatim gimnazije u Novom Sadu (1810), učiteljske škole u Sentandreji (1811) i mnogih drugih prosvetnih i kulturnih ustanova. Đorđe Stratimirović (1822–1908) bio je komandant srpske vojske u revoluciji 1848/49. Đorđe je od 1849. aktivno službovao u austrijskoj vojsci i stekao čin general-majora. Za Austriju je vršio diplomatske misije u Crnoj Gori, na Krfu, u Epiru, Srbiji i Italiji.

Dvorac i veći deo imanja je u drugoj polovini 19. veka od Stratimirovića otkupio Matej Semzo od Kamjanike. Ova mađarska porodica kratko je gazdovala u Kulpinu (1863–1889). Posed su 1889. godine prodali Lazaru Dunđerskom.

Dunđerski i novo vreme[uredi | uredi izvor]

Porodica Dunđerski upravljala je imanjem do kraja Drugog svetskog rata, tj. do 1945. godine. Lazar i njegov sin Đorđe dali su značajan doprinos unapređenju poljoprivrede u ovom kraju. Pored Kulpina, Dunđerski su bili vlasnici veleposeda u Čebu (današnjem Čelarevu), Kamendinu, Bečeju, Crnoj Bari i Hajdučici. Oni su imali i palate u Pešti i Novom Sadu. U njihovim domovima, uključujući i dvorac u Kulpinu, često su bile u gostima istaknute ličnosti kulturnog, političkog i javnog života onog vremena. Veliki dvorac su, prema projektu novosadskog arhitekte Momčila Tapavice, rekonstruisali 1912. godine. Imanje im je, na osnovu Zakona o agrarnoj reformi i kolonizaciji, oduzeto 1945. godine. Komunistička vlast Demokratske Federativne Jugoslavije je ovim zakonom propisala zemljišni maksimum od 30 hektara. Višak zemlje je oduziman i nacionalizovan. Oduzimanjem zemlje veleposednicima, bankama, crkvama i drugim subjektima stvoren je tada ogroman zemljišni fond, koji je deljen bezemljašima i kolonistima iz pasivnih i ratom uništenih krajeva ondašnje Jugoslavije. Taj čin doveo je do krupnih promena u agrarno-posedovnim odnosima u Vojvodini.

Na imanju Dunđerskih u Kulpinu je nakon nacionalizacije osnovana poljoprivredna zadruga, koja je sve do 1991, odnosno do ustupanja kompleksa Poljoprivrednom muzeju koristila dvorac i pomoćne objekte.

Kompleks sa oba dvorca, parkom i ukrasnom ogradom je 1970. godine, zaštićen kao kulturno dobro. On je 1991, odlukom Skupštine AP Vojvodine proglašen spomenikom kulture od velikog značaja.

Posebno značajna kulpinska ličnost, nesumnjivo je Patrijarh Srpske pravoslavne crkve Georgije Branković. On je rođen u Kulpinu 13. marta 1830. godine u svešteničkoj porodici, a kao Patrijarh je izgradio srpsku žensku školu i poklonio školi 30 jutara zemlje, na ime izdržavanja škole.

Veliki srpski pesnik Laza Kostić, često je boravio u Kulpinu, gde je napisao svoju čuvenu pesmu Santa Marija dela Salute, posvećenu Lenki Dunđerskoj.

Budući da se Đoka Dunđerski oženio rođakom vladarske porodice Karađorđević, česti gosti kulpinskog dvorca bili su i kraljica Marija sa sinovima, prinčevima Petrom, Andrejem i Tomislavom. Takođe su se među gostima mogli videti i mnoge ličnosti iz političkog i javnog života (predstavnici vlade Petar Živković i Milan Stojadinović, kao i mnogi drugi).

U Drugom svetskom ratu, Kulpin je oslobođen 15. oktobra 1944. godine. U građanskom ratu i raspadu SFRJ kao vojnici JNA poginuli su J. Valjenćik – major i M. Valjenćik – vojnik.

Delatnost[uredi | uredi izvor]

Kulpin ima radno aktivnih lica nešto više od polovine ukupnog stanovništva. Veliki broj lica je zaposlen u poljoprivredi 72,13%, u industriji 7,21% u zanatima 6,87% u prosvetno- kulturnim i socijalnim delatnostima 1,93% i u trgovini i ugostiteljstvu 1,48%.

Klima[uredi | uredi izvor]

Klimatska kontinentalnost odražava se negativnim januarskim i visokim julskim temperaturama. Za godišnji tok temperatura je upadljivo da se ekstremi ne podudaraju sa letnjim i zimskim solsticijem, ali sa izuzecima od ove pretežne pravilnosti.

Kulturni spomenici[uredi | uredi izvor]

Kulturni spomenici Kulpina se uglavnom nalaze u kompleksu dvorca koji je pripadao porodici Stratimirović a zatim porodici Dunđerski i izgrađeni su posle 1745. godine kada porodica Stratimirović dobija ovde posede.

Mali dvorac- stilski pripada dobu klasicizma
Veliki dvorac– godina izgradnje nije poznata i oba dvorca pripadaju stilski i vremenski epohi klasicizma. Veliki dvorac je 1912. godine dobio sadašnji izgled prema projektu M. Tepavca kada je restauriran.
Pravoslavna crkva, Hram Svetog vaznesenja Gospodnjeg, građen je na temeljima stare drvene crkve. Početak izgradnje hrama je iz 1809. godine a završen je 1813. godine. Ikonostas je radio Jovan Klajić, poznati vojvođanski slikar i predstavlja jedinstveno umetničko delo „vojvođanske ikonografije“. Crkva je građena u zapadnom stilu.
Park oko dvorca je pod zaštitom kao spomenik kulture i u njemu se nalaze razne retke biljke.
Slovačka evangelička crkva ne pripada ovom kompleksu i započeta je gradnjom 1875. godine po projektima novosadskog arhitekta Alojza Coceka i završena je 1879. godine u neoromanskom stilu, široka je 15 m a dugačka 31 m. Crkva ima dvomanuelne orgulje na kojima je skulptura kralja Davida.
U parku u Kulpinu nalazi se jedanaest bisti, to su: Đorđe Stratimirović (1822–1908), Janko Kralj (1822–1876), Mihal Milan Harminc (1869–1964), Pavel Jozef Šafarik (1795–1861), Milan Hodža (1878–1944), Stefan Stratimirović (1757–1836), Georgije Branković (1830–1907),Jelena Lenka Dunđerski (1870–1895), Laza Kostić (1841–1910), Đorđe Đoka Dunđerski (1873—1959) i Lazar Dunđerski (1833–1917).

Muzejski kompleks u Kulpinu[uredi | uredi izvor]

Depandans Muzeja Vojvodine iz Novog Sada. Smešten je u dvorcu Dunđerskih, okružen parkom od oko 4 hektara. Stalnu postavku čine: izložba stilskog nameštaja – u dvorcu i niz izložbi iz istorije poljoprivrede, jedinstvenih u ovom delu Evrope – u pomoćnim zgradama i u dvorištu. Muzej u Kulpinu još nije registrovan kao zasebna muzejska ustanova, iako je ta inicijativa još pre dva veka pokrenuta od strane lokalne zajednice i mnogih akademskih ličnosti. U Kulpinu je 1993. godine osnovan i registrovan D. O. pod nazivom Poljoprivredni muzej u Kulpinu koji je organizovao restauraciju dugo godina zapuštenog dvorca Dunđerski i ostalih zgrada, koje su adaptirane za muzejske potrebe. D. O. Poljoprivredni muzej u Kulpinu je 2011. godine registrovan kao Udruženje za muzejsku agrarnu baštinu, koji se bori da lokalni muzej bude kadrovski i tehnički opremljen kao samostalna institucija kulture, koja bi bila matična ustanova svim manjim, privatnim muzejima i amaterskim zbirkama iz domena poljoprivrede i sela, etno-kućama i muzejima na otvorenom prostoru. Obe ustanove, Muzej Vojvodine i „Poljoprivredni muzej“, uputile su nadležnim organima inicijativu da u skladu sa zakonom, Skupština AP Vojvodine osnuje samostalnu ustanovu muzejske delatnosti – Poljoprivredni muzej sa sedištem u Kulpinu – ali inicijativa za sada nije sprovedena.^[2]

Osnovna Škola u Kulpinu[uredi | uredi izvor]

Osnovna škola Jan Amos Komenski je obrazovna ustanova sa osnovnim obrazovanjem u Kulpinu na dva nastavna jezika srpskim i slovačkim jezikom.^[3]

Udruženja i klubovi u Kulpinu[uredi | uredi izvor]

Kulturno umetničko društvo „Zvoljen“
Klub Kulpinčana
Udruženje žena
Mesni odbor Matice slovačke
Lovačko društvo „Fazan“
Likovna sekcija Matice slovačke „Kebi"
Klub poljoprivrednika
Udruženje vinogradara i vinara
Ribarsko udruženje „Smuđ“
Fudbalsko sportsko društvo "FK Kulpin
Odbojkaški klub Kulpin
ŠK Kulpin

Međunarodna saradnja[uredi | uredi izvor]

Kulpin je pobratim sa naseljem Jegunovce koje se nalazi u Makedoniji.
Kulpin je sklopio ugovor o kulturnoj i sportskoj saradnji sa Riječkom naseljem koje se nalazi u Slovačkoj.

Demografija[uredi | uredi izvor]

U naselju Kulpin živi 2391 punoletni stanovnik, a prosečna starost stanovništva iznosi 39,9 godina (38,6 kod muškaraca i 41,1 kod žena). U naselju ima 1090 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,73.

Ovo naselje je uglavnom naseljeno Slovacima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija^[4]
Godina	Stanovnika
1948.	3.578
1953.	3.728
1961.	3.742
1971.	3.312
1981.	3.226
1991.	3.203	3.110
2002.	2.976	3.104

Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍^[5]

Slovaci	2.116	71,10%
Srbi	634	21,30%
Jugosloveni	43	1,44%
Romi	38	1,27%
Hrvati	21	0,70%
Mađari	8	0,26%
Crnogorci	6	0,20%
Ukrajinci	6	0,20%
Česi	1	0,03%
Slovenci	1	0,03%
Rusini	1	0,03%
Nemci	1	0,03%
Makedonci	1	0,03%
nepoznato	24	0,80%

Stanovništvo prema polu i starosti^[6]


	m	ž
?	1	1
80+	26	42
75—79	37	56
70—74	47	91
65—69	75	88
60—64	73	93
55—59	87	71
50—54	136	120
45—49	134	125
40—44	100	112
35—39	109	86
30—34	101	86
25—29	95	93
20—24	101	100
15—19	102	114
10—14	89	77
5—9	80	79
0—4	79	70
Prosek :	38,6	41,1

Domaćinstva

**Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	989	1.070	1.166	1.012	1.068	1.156	1.090

**Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosek
Broj domaćinstava	228	320	194	255	63	20	9	1	0	0	2,73

Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu

Pol	Ukupno	Neoženjen/Neudata	Oženjen/Udata	Udovac/Udovica	Razveden/Razvedena	Nepoznato
Muški	1.224	350	758	58	57	1
Ženski	1.278	232	765	235	42	4
UKUPNO	2.502	582	1.523	293	99	5

Stanovništvo po delatnostima koje obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija
Muški	691	288	0	0	195
Ženski	428	149	0	0	143
UKUPNO	1.119	437	0	0	338
Pol	Proizvodnja i snabdevanje	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	7	41	53	15	27
Ženski	1	3	46	7	2
UKUPNO	8	44	99	22	29
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad
Muški	3	10	16	12	2
Ženski	3	4	9	17	24
UKUPNO	6	14	25	29	26
Pol	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	12	0	0	10
Ženski	15	2	0	3
UKUPNO	27	2	0	13

Znameniti Kulpinci[uredi | uredi izvor]

Stefan Stratimirović (1757–1836), karlovački mitropolit,
Georgije Branković (1830–1907), arhiepiskop karlovački,
Feliks Kutljik III. (1883–1954), slovački publicista i privredni radnik,
Mihal Milan Harminc (1869–1964), jedan od najaktivnijih slovačkih arhitekata.
Pavel Cesnak (1906–1959), direktor gimnazije u Petrovcu i OŠ u Kulpinu i politički radnik
Mihal Hasik (1946–2021), slikar
Vlastislav Cesnak (1945–2019), slikar
Katarina Hlavačova (1913–1992), slikar
Svetlana Gajinov Nogo (1960–2017), profesor, pisac i slikar

Galerija[uredi | uredi izvor]

Stara stambena zgrada Evangelička crkva Pravoslavna crkva Muzejski kompleks Kulpin — „Veliki dvorac“ Muzejski kompleks Kulpin — Pogled na „Veliki dvorac“ iz parka Muzejski kompleks Kulpin — Konjušnice Muzejski kompleks Kulpin — „Mali dvorac“ Stambena zgrada Evangelička (Slovačka) crkva u Kulpinu Pravoslavna crkva Ikonostas pravoslavne crkve Prva slovačka bogomolja, slika Vlastislav Cesnak Ženska škola zadužbina Georgija Brankovića sagrađena 1899. Osnovna škola Jan Amos Komenski u Kulpinu

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

^ "Glasnik Istorijskog društva u Novom Sadu", Novi Sad 1936.
^ Časopis Iz istorije poljoprivrede UDK 63:93/99(05), godište: XVIII (2010), Sveska 1; YU ISSN 0353-412X
^ #SPOMENICA 1789-1989, 200 godina škole u Kulpinu, Miroslav Krivak 1989. Kulpin
^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Slobodan Ćurčić, Broj stanovnika Vojvodine, Novi Sad, 1996.
Spomenica 1789-1989 200 godina škole u Kulpinu, Kulpin 1996.
Opština Bački Petrovac, dr. B. Bukurov, P. Hrćan, Bački Petrovac 1976.
Kulpinska kronika Felixa Kutlika, S. Čelovský Zbornik SVS 3/1981.
Kulpínčania na krídlach Tálie, DrSc. Ján Babiak, MOMS Kulpin, 2007.
Mladosť Felixa Kutlika, Sámuel Čelovský, Novi Sad, 1981.
Kulpínsky Matičiar, R.V.-31. júla 2005 DrSc. Ján Babiak, Kulpín 2005.
Významní Slovaci v dejinách Kulpína, Samuel Boldocký, Todor Radanov, Vladimír Valentík, Klub Kulpinôanov, Kulpín 2009

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

[1] "Glasnik Istorijskog društva u Novom Sadu", Novi Sad 1936.

[2] Časopis Iz istorije poljoprivrede UDK 63:93/99(05), godište: XVIII (2010), Sveska 1; YU ISSN 0353-412X

[ШК-3] #SPOMENICA 1789-1989, 200 godina škole u Kulpinu, Miroslav Krivak 1989. Kulpin

[4] „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.

[5] „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.

[6] „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]