Kuće za stanovanje i zgrade sa dućanima Nađibe i Halila Esada u Preševu

Kuće za stanovanje i zgrade sa dućanima Nađibe i Halila Esada
Opšte informacije
Mesto	Preševo
Vrsta spomenika	spomenik kulture
Nadležna ustanova za zaštitu	Zavod za zaštitu spomenika kulture Niš

Kuće za stanovanje i zgrade sa dućanima Nađibe i Halila Esada građevinski je kompleks koji se nalazi u Preševu. Nalazi se u Ulici maršala Tita broj 28 u privatnoj svojini, a proglašen je za spomenik kulture Srbije.

Opšte informacije

Ovaj građevinski kompleks nalazi se u centru Preševa, preko puta komleksa Ibrahim pašine džamije, a čine ga kuća za stanovanje i zgrada sa dućanima Nađibe i Halila Esada.

Esad Hjudaverdi, otac Nađibinog svekra kupio je kuću za stanovanje 1878. godine nakon selidbe iz Vranja u Preševo, odmah nakon oslobođenja Vranja od Turaka. Potomci Hjudaverdija, počasnog generala koga je Milan Obrenović odlikovao Ordenom Svetog Save, danas su jedina porodica Turaka u Preševu.

Kuća za stanovanje podignuta je u dubini dvorišta, a sa severne strane zaklonjena je zgradom sa dućanima, sa istočne drvenom natkrivenom portom, dok je prednja južna strana okrenuta prema dvorištu, ozelenjenim ukrasnim niskim rastinjem. Kuća je na ravnom terenu i nema podrum, zidana je bondručnom sa ispunom od pletera, na podzidu od kamena. Objekat je razvijenije simetrične osnove, a sastoji se od prizemlja i sprata, na kojima je isti raspored prostorija, tako da se iz središnjeg hodnika ulazi u dve prostorije – u prizemlju u sobu i kuhinju, a na spratu u dve sobe.

Hodnik na spratu završava se isturenim, zatvorenim tremom (ćoškom, ćušom) okrenutim prema jugu. Oblikovanje objekata zasnovano je na tradiciji narodnog graditeljska i turskih uzora. Očuvani su tradicionalni elementi graditreljstva iz tog toba kao što su prozori sa pervazima i rešetkama, amam, profilisana ograda sa policom (trobozanom), drveni plakari (iklici), daščane tavanice sa kukama za ljzljke (salandžake) i daščani podovi.

Četvorovodni krov kuće sa dvovodnim delom nad tremom prvobitno je bio pokriven ćeramidom, da bi kasnije bio zamenjen falcovanim crepom. Na jugoistočnom kraju dvorišta sagrađena je letnja kuhinja odnosno manja prizemna kuća od opeke. Zgrada sa dućanima podignuta je iza kuće, tako da su dućani u prizemlju prednjom, severnom stranom okrenuti prema ulici.

Ova dvojna, jednospratna zgrada, osnove u obliku ćiriličnog slova G, podignuta je na prelazu 19. u 20. vek pod uticajem građanske arhitekture, a za potrebe prve pošte i banke u Preševu. Zidana je ćerpičem i pokrivena ćeramidom. Na glavnoj fasadi, podeljenoj na četiri dela plitkim pilastrima sa naznačenim kapitelima, u prizemlju su drveni portali dućana, a na spratu prozori u nizu i manji balkon sa ogradom od kovanog gvožđa, iz kasnijeg perioda.

Spoljašnje veze

• Kuće za stanovanje i zgrade sa dućanima Nađibe i Halila Esada na sajtu nasledje.gov.rs