Manastir Mrtvica

Manastir Mrtvica
Pročelje i zapadni ulaz Oltarska apsida na istoku
Opšte informacije
Mesto	Mrtvica
Opština	Vladičin Han
Država	Srbija
Vreme nastanka	od 6. do 19. veka
Nadležna ustanova za zaštitu	Zavod za zaštitu spomenika kulture Niš
www.ni.rs

Manastir Mrtvica se nalazi u naseljenom mestu, na teško pristupačnom grebenu zvanom Mađernica, na teritoriji opštine Vladičin Han, u klisuri Južne Morave. Manastir pripada eparhiji vranjskoj Srpske pravoslavne crkve.

Svoj današnji oblik dobila u obnovi sredinom 19. veka. Ipak, u njenom korpusu jasno se razlikuju: trikonhalni naos, koji bi najpre pripadao ranovizantijskom graditeljstvu 6. veka, priprata, dograđena početkom 17. veka, severni paraklis, prizidan 1837–1843. godine, i trem s kraja 19. veka.

Manastirska crkva posvećena Uspenju Presvete Bogorodici predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture od velikog značaja.

Istorija

Hram Uspenja Presvete Bogorodice se nalazi u selu Mrtvica, 14 km od Vladičinog Hana, na izlazu iz Grdeličke Klisure. Smešten je na platou jedva širem od samog manastira sa kojeg se pruža veličanstven i nezaboravan pogled na okolinu. Građevina je neobična zbog raznolikosti oblika i graditeljskih faza. Prema predanju temelji manastira su postavljeni krajem petog ili početkom šestog veka. Hram je ikonopisan u vizantijskom stilu. Ranije je ovo kultno mesto bilo crkva da bi kasnije bilo pretvoreno u manastir.

Greben Mađernica na kojoj se nalazi manastirska crkva

Sadašnje stanje crkve posledica je nadogradnje crkve kroz vekove. Po arhitekturi reklo bi se da postoji nekoliko etapa u izgradnji. Najstarija etapa spada u srednjovekovno ili tursko vreme.

Zvonara je drvena, sagrađena 2008. godine, na zvonu se nalazi grb kraljevine Srbije sa sledećim tekstom: Građani crkvene opštine crkve Uspenja Presvete Bogorodice u selu Mrtvici poklanjaju ovo zvono koje je kupljeno dobrovoljnim prilogom, a trudom gospodina Jovana Đ. Petrovića šefa Džepske železničke stanice 1892, a preliveno 1997.

Celokupno slikarstvo u oltaru i naosu je delo istog slikara ili radionice i datira iz XIX veka. Na freskama u više navrata su vršene intervencije. Tematski repertoar ikonostasa broji 25 ikona i 2 celivajuće. Što se tiče bogoslužbenih knjiga u crkvi se čuvaju Mineji štampani u Moskvi 1868. godine za januar, februar, mart, april, jun, jul i avgust mesec. Mineji su kupljeni leta 1875.

Tetrapod i pevnički sto u južnoj pevnici su novije izrade.

Arhitektura

Crkva, čije se tri konhe neposredno oslanjaju jedna na drugu, zasvedena je poluobličastim svodom. Prostrana priprata je parom pilastara podeljena na dva traveja u podužnom pravcu i zasvedena poluobličastim svodovima različite visine temena.

Živopis u priprati, programski sveden na stojeće figure, opširan ciklus Bogorodičinog akatista dopunjen scenama Gostoljublja Avramovog i Rođenja Bogorodice, kao i ilustracijom himne Proroci su te nagovestili, uzorno je delo putujućih slikara Grka iz druge decenije 17. veka. U crkvi su sačuvane zidne slike nastale 1866. godine.

Uprkos nedostatku izvora i arheološkoj neistraženosti, pretpostavku da je u vreme turske vladavine ovde postojao živ manastirski centar osnažuju ostaci polupećinske spratne gradnje podno crkve. Donedavno parohijalna crkva danas funkcioniše kao katolikon ženskog manastira.

Galerija crkve

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Galerija živopisa

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Vidi još

• Spisak spomenika kulture u Pčinjskom okrugu
• Spomenik kulture od velikog značaja

Spoljašnje veze

• „Crkva Sv. Bogorodice — Spomenici kulture u Srbiji”. SANU. 
• Republički zavod za zaštitu spomenika kulture - Beograd
• Lista spomenika
• Crkva Sv. Bogorodice

---

Napomena: Sadržaj ovog članka je jednim delom ili u celosti preuzet sa http://www.sanu.ac.rs. Nosilac autorskih prava nad materijalom je dao dozvolu da se isti objavi pod slobodnom licencom. Dokaz o tome se nalazi na OTRS sistemu, a broj tiketa sa konkretnom dozvolom je 2009072410055859.