Pređi na sadržaj

Mićo Ljubibratić

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Mićo Ljubibratić
Mićo Ljubibratić (1875)
Lični podaci
Puno imeMihailo Ljubibratić
NadimakMićo
Datum rođenja1839.
Mesto rođenjaLjubovo kod Trebinja, Osmansko carstvo
Datum smrti26. februar 1889.(1889-02-26) (49/50 god.)
Mesto smrtiBeograd, Kraljevina Srbija

Mihajlo Mićo Ljubibratić (Ljubovo, Trebinje, 1839 — Beograd, 26. februar 1889) je bio srpski vojvoda u Hercegovini. Bio je prvi koji je preveo ruski (po nekima i francuski) prevod Kurana na srpski jezik.

Biografija

[uredi | uredi izvor]

Mihajlo Mićo Ljubibratić rođen je 1839. U šesnaestoj godini pristupio je ustanku Luke Vukalovića.[1] Po riječima jednog savremenika, Mićo je vojvodi bio desna ruka "u svim poslovima gdje se pera ticalo a u nevolji je znao i sabljom mahnuti".[2] Vremenom je postao jedan od ljudi koji rukovode ustankom.[3] Učestvovao je u pregovorima koji su vođeni u Dubrovniku 1862. godine i njegov potpis stoji na sklopljenom ugovoru. Kada je Vukalović 1863. preko Boka kotorske, Trsta i Beča otišao u Rusiju, Ljubibratić je bio jedan od pratilaca. Godinu dana kasnije ova grupa se obratila srpskoj vladi za odobrenje da se nasele u Srbiji. Po dolasku u Beograd, Ljubibratić se angažovao kao nacionalni radnik i učestvovao je u pripremama  ustanaka u  jugoistočnoj Hercegovini koji je planiran za 1867. godinu. Ustanak je, međutim, odgođen zbog diplomatske aktivnosti srpske vlade oko pitanja gradova i promijenjenih političkih prilika..[4]

Ljubibratić je tada počeo da samostalno djeluje na organizaciji novog ustaničkog pokreta. S grupom istomišljenika osnovao je društvo Mlado Srpstvo, čiji je cilj bio da u proljeće 1873. ponovo digne ustanak. Za svoje političke planove Ljubibratić je pokušao da pridobije prvake balkanskih naroda, želeći da na taj način ustanak dobije širi panslavistički značaj. Svjestan dugogodišnjeg otpora bosanskog begovata reformama koje je Porta provodila, a u duhu vjerske tolerancije, pregovarao je s "muhamedancima". Njegova ideja i, kako piše, "svagdašnje ubjeđenje" bilo je da je za uspjeh ustanka "cjelishodno i neophodno" izmirenje i sporazum sa "muhamedancima". Ova, kao i mnoge druge Ljubibratićeve ideje naišle su na nerazumijevanje i odbijanje sredine u kojoj je religija bila vododijelnica. Februara 1875. Ljubibratić je pripremao ljude za ustanak.[5] Nadao da će uz oslonac na civilizovanu Evropu, prvenstveno na Macinijevu i Garibaldijevu Italiju da postane glavna ličnost autonomne Hercegovine.[6] Plan Mihajla Ljubibratića bio je da formira skupštinu, privremenu vladu i vojsku. Ustaničke vođe birao bi narod neposrednim glasanjem, a ne crnogorski knez. Narodna skupština, sastavljena od viđenijih glavara, po njegovim planovima trebalo je da: objavi rat turskoj vladi, obezbijedi moralnu i materijalnu pomoć evropskih vlada, uspostavi saradnju s bosanskim begovatom, propiše privremeni zakon i izabere nekoliko ljudi koji bi obrazovali privremenu vladu. Vlada je trebalo da pred međunarodnom javnošću predstavi ustanak kao legitimnu i civilizacijsku tvorevinu. Postojanje hercegovačke vlade takođe bi onemogućilo ili bar smanjilo uticaj Crne Gore na hercegovački pokret, a to knez Nikola nije dozvolio. Postavljanje hercegovačkih glavara i rukovođenje ustankom Nikola je smatrao svojim legitimnim pravom. Zato je crnogorski knez opstruisao formiranje ustaničke vlade, poslavši Peka Pavlovića da silom udalji Ljubibratića sa skupštine jula 1875.[7] Ljubibratić se pokazao kao neuspješan vojskovođa. Nije uspio da oslobodi ni jedno veće mjesto u Hercegovini. Nesposobnost da slomi otpor turske posade u Trebinju pravdao je opstrukcijom crnogorskih glavara u ustaničkoj vojsci. Početkom septembra za svoje borce piše da mu "rade o glavi", sredinom tog mjeseca potpuno su mu otkazali poslušnost.[8] Okolnosti u kojima je morao da djeluje ostavile su traga i na njegovo zdravlje.[9] Ljubibratić je do kraja 1875. u potpunosti potisnut iz ustanka i praktično natjeran da napusti Hercegovinu. Poraz Ljubibratića u ustanku nije bio samo poraz jednog ustaničkog vođe, već poraz ideje da se ustanku da jedan viši smisao. Akademik Milorad Ekmečić napisao je da je to bila "katastrofa političke doktrine da se ustanak vodi kao samostalna srpska narodna revolucija po jedinstvenim planovima i sa zajedničkim ciljevima". Pobjeda crnogorskog kneza bio je "trijumf lokalnog prava nad opštim, prava da se na izdvojenoj osnovi sudbina velikog ustanka podredi pregovorima dva srpska kneza s Rusijom i Austro-Ugarskom, o dobicima koje bi se mogle postići ispravljanjem nepravične turske granice nekoliko kilometara u nacionalnu korist".[10] Srpska štampa pisala je decembra 1875. da je Ljubibratić "otišao na bosansko-srpsku među da vidi kako tamo ustanak stoji i da ... novom organizacijom učini da tamo ustanak većma oživi".[11] Međutim, ideja da prelaskom u Bosnu Ljubibratić ostvari ciljeve koje nije mogao u Hercegovini pokazala se kao neostvariva. Evropske sile su, od trenutka kada je postalo jasno da ustanak nije samo mala lokalna pobuna, usaglašavale svoje stavove u želji da ponude zajedničko rješenje.

Pokušaj obnavljanja ustanka u Bosni i čitavo njegovo postojanje smetalo je Austro-Ugarskoj i Rusiji i izazivalo strahovanje da bi njihovi planovi u vezi s Bosnom i Bugarskom mogli biti dovedeni u pitanje. Obnavljanje Ljubibratićevog uticaja na bosanskom području samo bi dodatno zakomplikovalo balkanske prilike.[12] U to vrijeme primijenjene su stroge mjere protiv stranih dobrovoljaca. Ljubibratić, nepomirljivi protivnik kompromisa, uhapšen je i zatvoren u Splitu. Mićo Ljubibratić najprije je odvojen od svojih bliskih saradnika i zatim interniran u Linc, gdje je iz Trsta željeznicom preko Graca i Bruklina stigao 20. marta 1876. u pratnji svoje žene. U Lincu je stavljen pod policijski nadzor i mogao se slobodno kretati pošto se obavezao da se ni u kom slučaju neće udaljavati iz tog mjesta. Kako je od početka često pobolijevao i tvrdio da se ne može priviknuti na tamošnju klimu u ljeto 1876. određen mu je Grac kao mjesto prinudnog boravka.[13]

U Kraljevini Srbiji

[uredi | uredi izvor]

Nakon puštanja vratio se u Srbiju gdje se angažovao u u drugom srpsko-turskom ratu a učestvovao je i u ratu sa Bugarskom 1882. Bio je načelnik Pirotskog okruga (1886—1888) i sekretar Poreske uprave Ministarstva finansija (1889) u Beogradu.[14]

Zanimljivosti

[uredi | uredi izvor]

Salih Selimović na kraju svoje knjige Da budemo ono što jesmo (2018., str. 190.-192.) piše da je prvi prevod Kurana na srpski jezik uradio Mićo Ljubibratić 1895. g.. Ni jedan musliman ni nemusliman sa južnoslovenskih prostora pre njega to nije uradio, a prvi takav prevod je bio tek 43 godine kasnije, od strane Ali Rize Karabega. Taj prevod je bio samo loša kompilacija Ljubibratićevog prevoda. Ni kasniji prevodi nisu bili mnogo bolji. U samoj Turskoj, prvi prevod Kurana na turski je urađen tek 1842. godine. Hodže na Balkanu su učile napamet molitve na arapskom, uglavnom bez razumevanja značenja, a na taj način su kod neukih muslimana dobijali status učenih osoba i mistika.

Galerija

[uredi | uredi izvor]
  • Opis fotografije: Mićo Ljubibratić (1839—1889), srpski ustanički vojvoda (period: 1875-1876) u Hercegovini, tokom Bosansko-hercegovačkog ustanka (1875—1878).
    Opis fotografije:
    Mićo Ljubibratić (1839—1889), srpski ustanički vojvoda (period: 1875-1876) u Hercegovini, tokom Bosansko-hercegovačkog ustanka (1875—1878).
  • Opis ilustracije: Mićo Ljubibratić (1839—1889) – portret iz novosadskog lista "Orao" iz 1876. godine.
    Opis ilustracije:
    Mićo Ljubibratić (1839—1889) – portret iz novosadskog lista "Orao" iz 1876. godine.
  • Mićo Ljubibratić, fotografija iz biografskog leksikona Znameniti Srbi 19. veka II, iz 1903. godine, koji se čuva u Zavičajnom odeljenju Biblioteke grada Beograda
    Mićo Ljubibratić, fotografija iz biografskog leksikona Znameniti Srbi 19. veka II, iz 1903. godine, koji se čuva u Zavičajnom odeljenju Biblioteke grada Beograda

Vidi još

[uredi | uredi izvor]

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ Berić, Dušan (1994). Ustanak u Hercegovini 1852–1862. Beograd-Novi Sad. 
  2. ^ Kos, A. (2006). Mihajlo Ljubibratić – vođa hercegovačkog ustanka, u: NEVESINjSKA PUŠKA. Zbornik radova sa naučnog skupa o ustanku u Hercegovini 1875-1878. Istočno Sarajevo. str. 55. 
  3. ^ Ljubibratić, S.; Kruševac, T. (1954). Prilozi za proučavanje hercegovačkog ustanka 1857-1862, Godišnjak istorijskog društva Bosne i Hercegovine. Sarajevo. str. 173. 
  4. ^ Kos, A. (2006). Mihajlo Ljubibratić – vođa hercegovačkog ustanka, u: NEVESINjSKA PUŠKA. Zbornik radova sa naučnog skupa o ustanku u Hercegovini 1875-1878. Istočno Sarajevo. str. 58—59. 
  5. ^ Ekmečić, Milorad (1989). Stvaranje Jugoslavije 1790 – 1918 II. Beograd. str. 279. 
  6. ^ Grujić, K. (1956). Dnevnik iz Hercegovačkog ustanka (Od 6. avgusta do 16. oktobra 1875. godine). Beograd. str. 11. 
  7. ^ Batrićević, Đ. (1997). Dobrovoljci u oslobodilačkim ratovima Crne Gore 1875 - 1918. Podgorica. str. 257. 
  8. ^ Kos, A. (2006). Mihajlo Ljubibratić – vođa hercegovačkog ustanka, u: NEVESINjSKA PUŠKA. Zbornik radova sa naučnog skupa o ustanku u Hercegovini 1875-1878. Istočno Sarajevo. str. 74—75. 
  9. ^ Grujić, K. (1956). Dnevnik iz Hercegovačkog ustanka (Od 6. avgusta do 16. oktobra 1875. godine). Beograd. str. 164. 
  10. ^ Ekmečić, Milorad (1989). Stvaranje Jugoslavije 1790 – 1918 II. Beograd. str. 296. 
  11. ^ Zastava o Bosni i Hercegovini 1874–1876. Treća knjiga. Sarajevo. 1954. str. 298. 
  12. ^ Berić, Dušan (1994). Ustanak u Hercegovini 1852–1862. Beograd-Novi Sad. str. 380—381. 
  13. ^ Subić, Radovan (2016). Strani putopisci o „vođi" Hercegovačkog ustanka Mići Ljubibratiću, Zbornik radova. Ustanak Srba u Hercegovini i Bosni 1875-1878. godine (Povodom 140 godina od podizanja ustanka). Banja Luka: Univerzitet u Banjoj Luci Filozofski fakultet. str. 116. 
  14. ^ Matica srpska Odabrane biografije tom 5

Literatura

[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze

[uredi | uredi izvor]
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Мићо_Љубибратић&oldid=28705824”