Monitoring radioaktivnosti
Monitoring radioaktivnosti je kontrola ispuštanja radioaktivnog materijala i praćenje njegovog kretanja u životnoj sredini. On obuhvata merenje radijacionih i drugih parametara radi procene i kontrole izlaganja stanovništva. Kontrolisano ispuštanje radioaktivnosti u atmosferu i vodene ekosisteme je pravno uređena praksa upravljanja otpadom u nuklearnoj industriji i sličnim postrojenjima.[1]
Značaj[uredi | uredi izvor]
Monitoring životne sredine omogućava utvrđivanje da li je ispuštanje radioaktivnosti u okolinu u skladu sa propisanim granicama za vreme normalnog rada nuklearnih postrojenja i ostalih postrojenja koja koriste radioaktivni materijal.[2] Takođe monitoring omogućava procenu uticaja ispuštene radioaktivnosti na životnu sredinu i na zdravlje stanovništva. Ako se pojave neplanirana ispuštanja ili akcidenati koji dovode do toga da radioaktivnost u životnoj sredini prelazi dozvoljene granice, upozoravaju se nadležne institucije radi pokretanja postupka zaštite životne sredine i stanovništva od štetnog dejstva jonizujućeg zračenja.[3]
Ciljevi monitoring[uredi | uredi izvor]
Primarni ciljevi monitoring programa za zaštitu stanovništva i životne sredine od radioaktivnosti su:
- procena stvarnog ili mogućeg izlaganja kritične grupe ili stanovništva radioaktivnim materijama u životnoj sredini zbog rada nuklearnih postrojenja ili zbog korišćenja izvora zračenja, od akcidenata ili od prethodnog rada;
- procena efikasnosti mera kontrole ispuštanja radioaktivnih materija u životnu sredinu i saglasnost sa dozvoljenim nivoima ispuštanja;[4]
- blagovremeno otkrivanje i identifikacija uzroka bilo kog nekontrolisanog izvora zračenja ili radioaktivnog zagađenja;
- provera da li su ispunjeni važeći zakonski propisi i druga ograničnja u radu sa radiokativnim materijalima;
- kontinuirano vođenje evidencije nivoa radioaktivosti u životnoj sredini;
- informisanje stanovništva o rezultatima monitoringa.
Vrste monitoringa[uredi | uredi izvor]
Postoje tri vrste monitoringa: monitoring na izvoru ispuštanja, monitoring životne sredine i individulani monitoring.[5]
- Monitoring na izvoru ispuštanja
Ovaj monitoring je orijentisan na merenje doze kod izvora i količinu ispuštenih radionuklida.
- Monitoring životne sredine
Obuhvata merenje specifične aktivnosti radionuklida u uzorcima iz životne sredine koji su relevantni za ekspoziciju stanovništva, prvenstveno u vazduhu, vodi za piće, poljoprivrednim proizvodima i prirodnoj hrani, kao i u bioindikatorima koji koncentrišu radionuklide.
- Individualni monitoring
Ova vrsta monitoringa odnosi se na merenja vršena na pojedincima iz stanovništva. Nije predviđen u monitoringu kod rutinskih merenja, ali može se vršiti kod akcidenata za procenu pojedinačne doze.
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ The Principle of Radioactive Waste Management, Safety Series No. 111-F, IAEA, Vienna, 1995
- ^ Odluka o sistematskom ispitivanju sadržaja radionuklida u životnoj sredini, Sl. list SRJ, br. 45, 1997
- ^ Handbook of Parameter Values for the Prediction of Radionuclide Transfer in Temperate Environments, Technical Report Series No. 364, IAEA, Vienna, 1994
- ^ Pravilnik o granicama izlaganja jonizujućim zračenjima, Sl. list SRJ, br. 32, 1998
- ^ Measurement of radionuclides in food and the environment, A Guidebook, Technical Report Series No. 295, IAEA, Vienna, 1989