Nacionalni komunizam

Nacionalni komunizam ili nacionalkomunizam izraz je kojim se označavaju različiti pokušaji prilagođavanja komunističke teorije i prakse specifičnim okolnostima u pojedinoj zemlji, što u širem smislu najčešće sadržava nacionalistički karakter. U svakoj imperiji, nezavisnoj državi ili u zavisnosti, od odnosa između klase i nacije imale su svoje specifičnosti. Ruski boljševici mogu se smatrati prvi "nacionalni komunisti" u meri u kojoj Ruska socijaldemokratija se toliko primetno razlikuje od socijaldemokratije u zapadnoj Evropi. Ukrajinski komunisti su razvili nacionalne interese boljševičke ukrajinske države u suprotnosti sa zvaničnom politikom Komunističke partije Sovjetskog Saveza. Kao primer može da bude poluostrvo Krim koji je bio u sastavu Rusije, dok ga Ukrajinac Nikita Hruščov (jedan od lidera Sovjetskog Saveza) nije 19. februara 1954. odvojio od Ruske SFSR i dao Ukrajinskoj SSR.

Raskol između Jugoslavije i Sovjetskog Saveza 1948. godine od strane jugoslovenskog komunističkog vođe Josipa Broza Tita, kada je počeo proces nacionalnog komunizma u svetu u vođenju samostalne spoljne politike nezavisno od Sovjetskog Saveza. Kada počinje stvaranje radnih logora u Jugoslaviji za prevaspitavanje političkih neistomišljenika poput Golog otoka koji je stvoren prema uzoru na Sovjetske Gulage i nacističke koncentracione logore. Čime je otpočeo proces ideološkog koncepta Jugoslovenskog nacionalizma; koncept jedne države i jednog naroda unutar savezne države/federacije. Jugoslovenski nacionalizam, bio je izražen za vreme i nakon Drugog svetskog rata kada se Jugoslaviji pripajaju suverene teritorije Kraljevine Italije: delovi Alpa, Nova Gorica, delovi Trsta, Istra, Kvarnerska ostrva (Cres, Lošinj), Zadar i dalmatinska ostrva Vis, Lastovo, Palagruža, kao i delovi Rijeke i delovi teritorijalnih voda Jadranskog mora; to su teritorije koje danas pripadaju Sloveniji i Hrvatskoj. Jugoslovenski nacionalizam, bio je intenzivno prisutan nakon Drugog svetskog rata, kada se sprovodilo etničko čišćenje državljana Jugoslavije Nemačke i Italijanske nacionalnosti. Slični koncepti nacionalizma bili su u Sovjetskom Savezu stvaranjem Sovjetske nacije/Sovjeta i u Čehoslovačkoj stvaranjem Čehoslovačke nacije/Čehoslovaka.

Nacionalkomunizam se ponekad smatra skretanjem u odnosu na marksističke temelje komunističke ideologije, s obzirom da su Karl Marks i Fridrih Engels promovisali internacionalizam, odnosno proleterski internacionalizam, smatrajući klasnu borbu važnijim prioritetom od stvaranja nacionalnih država, a buržoaski nacionalizam sredstvo kojim su vladajuće klase po načelu zavadi pa vladaj nastojale držati u pokornosti proletarijat. Koncept socijalizma u jednoj zemlji, koji je postao službena ideologija Sovjetskog Saveza pod vodstvom Josifa Staljina sredinom 1920-ih, može se takođe smatrati prvim značajnijim primerom skretanja od dotadašnjih internacionalističkih stavova. U tom periodu stvaraju se radni logori za prevaspitavanje političkih neistomišljenika u Gulazima koji su bili nalik nacističkim koncentracionim logorima. Mnogi politički analitičari i istoričari smatraju da se ideološka celina staljinizma sastoji od ideološke mešavine totalitarnog marksizma-lenjinizma, nacionalizma i tradicionalizma koja u svom konačnom obliku formira ideološki koncept sovjetskog (ruskog) komunizma tj. boljševičkog-socijalizma, koji je nastao u Carskoj Rusiji tj. Sovjetskom Savezu. Nakon Drugog svetskog rata Josif Staljin, sprovodio je imperijalističku politiku, šireći imperijalni uticaj Sovjetskog Saveza nad državama Istočnog bloka i celim svetom.

Bivše i sadašnje države koje se mogu smatrati nacionalkomunističkim državama su: Socijalistička Republika Rumunija u kojoj je bila službena državna ideologija nacionalkomunizam pod vladavinom Nikolaja Čaušeskua. Narodna Socijalistička Republika Albanija koja je pretendovala na stvaranje Velike Albanije od teritorija SFR Jugoslavije i Grčke gde žive Albanci, te je bila javno zabranjena upotreba drugih jezika osim albanskog jezika u vreme vladavine Envera Hodže. Narodna Republika Kina koja se temeljila za vreme vladavine Mao Cetunga, i danas se temelji na političkom i ideološkom savezu sa nacionalistima, koji je za posledicu imao Kinesko-vijetnamski rat 1979. godine čemu je prethodio Kambodžansko-vijetnamski rat 1978. godine (međusobni ratovi između socijalističkih država) itd. Demokratska Republika Nemačka koja je ispoljavala izraziti nacionalizam u državnoj politici.

Takođe, i druge socijalističke države iskazivale su nacionalkomunizam kroz razne vidove i oblike. Štiteći nacionale interese vlastite države i naroda, pri tome ne gledajući na izvorna internacionalistička načela komunističke ideologije. Takođe, u većini bivših i sadašnjih socijalističkih država bilo je zabranjeno upražnjavanje homoseksualnih, biseksualnih i transeksualnih odnosa; kao i grupni seks (u današnjoj Kini). Prema ranijim psihijatrijskim bolestima iz grupe šifri 302; danas klasifikovanih psihijatrijskih bolesti iz kategorije poremećaja ličnosti: F64 poremećaj polnog identiteta, F65 poremećaj polne sklonosti i F66 psihološki poremećaji i poremećaji ponašanja sa polnim razvojem i orijentacijom. Takve su osobe prisilno smeštane u psihijatrijske bolnice ili su bile društveno diskriminisane ili pak u krajnjoj meri kastrirane. Takva pojava se može protumačiti kao iskazivanje nacionalizma unutar državnog birokratskog aparata boljševičkog socijalizma.

Izraz nacionalkomunizam se takođe koristio za opisivanje prilika u Jugoslaviji za vreme Hrvatskog proleća, kao i pred njen raspad, odnosno jačanje i postepena dominacija nacionalističkih struja u republičkim i pokrajinskim organizacijama vladajućeg Saveza komunista. Pri čemu se kao najčešći primer nacionalkomunizma spominje Savez komunista Srbije, a kasnije i Socijalistička partija Srbije (1990—1992) pod vodstvom Slobodana Miloševića, neki takvu politiku nazivaju Slobizam. Takva je politika od 1992. godine sve više ideološki i društveno-politički slabila postepeno pretvarajući državu u društveno-politički oblik socijalizma sa kapitalističkim karakteristikama. Ovakav društveno-politički sistem usred ekonomskih sankcija, ratova i dekadentnih društvenih pojava poput povećanog kriminala i ratnog profiterstva dovodi do pada režima 5. oktobra 2000. godine, kada na vlast dolazi DOS.

Današnje države koje su zadržale ovakav oblik društveno-političkog uređenje su: samoizolovana od ostatka sveta DNR Koreja i delom Kuba, Belorusija, Pridnjestrovlje, Mozambik, Venecuela, Bolivija itd. Takođe postoje socijalističke tj. nacionalkomunističke države poput Kine, Vijetnama i Laosa koje funkcionišu po kapitalističkoj tržišnoj ekonomiji. Dok u Africi i Južnoj Americi/Latinskoj Americi, postoje nacionalkomunističke države koje se temelje na demokratskom socijalizmu, umerenom marksizmu-lenjinizmu i radikalnom marksizmu-lenjinizmu.

Prema tvrdnjama SAD, NATO pakta i Evropske unije mnoge današnje konzervativne političke stranke, nacionalističke političke stranke, komunističke partije i režimi u svetu tajno se finansiraju od strane Vlada Ruske Federacije i Narodne Republike Kine; čiji je navodno cilj širenje svojih ekonomsko-političkih i vojnih interesa u tim državama. Dok Ruska Federacija i Narodna Republika Kina, tvrde za mnoge neoliberalne, socijaldemokratske i nacionalističke političke stranke da su finansirane od strane Sjedinjenih Američkih Država (SAD), NATO pakta i pojedinih država Evropske unije, što uzrokuje Drugi hladni rat.

Komunistički manifest (1848)

Tokom decenije 1840-ih reč "komunistički" ušao u opštu upotrebu da opiše one koji su pozdravili levo krilo jakobinskog kluba Francuske revolucije kao svoje ideološke pretke. U 1847. godini Savez komunista je osnovan u Londonu. Savez/ligu su osnovali Karl Marks i Fridrih Engels i izradili Komunistički manifest, koji je usvojen od strane lige i objavljen u 1848. godini. U Komunističkom manifestu uključen je niz uloga nacije u implementaciji manifesta. Preambula napominje da Manifest nastaje od Evropljana koji dolaze iz različitih zemalja zajedno u London da objave svoje zajedničke stavove, ciljeve i tendencije. Onda u prvom poglavlju navodi se kako je uspon buržoazije dovelo do globalizacije i gde se nameće mesto nacionalnim pitanjima:

Umesto starog koncepta želi, zadovoljiti proizvodnjom zemlje, nalaze se nove želje, koja za svoje zadovoljenje usvaja proizvode dalekih zemalja i podneblja. U mestu stare lokalne i nacionalne izolacije i samozadovoljavanja, imamo odnos u svakom smeru, univerzalnu međuzavisnost nacija.
— Karl Marks

Kao što države zavise od gradova, tako da su napravljene varvarske i polu-varvarske zemlje zavisne od civilizovanosti onih, naroda seljaka na narode buržoazije, Istok na Zapadu .... Iako ne u supstanci, ali u formi, borba proletarijata sa buržoazijom je na prvom mestu nacionalna borba nacije. Proletarijat svake zemlje mora, naravno pre svega izmiriti pitanje sa sopstvenom buržoazijom.
— Karl Marks

Kasniji razvoj nacionalnog komunizma

Milovan Đilas popularizovao je termin nacionalnikomunizam i nacionalkomunizam u njegovom delu Nova klasa (1957):

Ne postoji ni jedan drugi oblik komunizma osim nacionalnog komunizma ... ne postoji drugi način komunizma nego nacionalni komunizam. Da bi se održao on mora postati nacionalni
— Milovan Đilas

Vladimir Lenjin lider boljševičke partije (formirane s leve strane Ruske socijal-demokratske radničke partije) njegova partija može se smatrati prva "nacionalna komunistička" partija. U martu 1918. godine Lenjin menja ime svojoj partiji u Ruska komunistička partija.

Nacionalni komunizam se odnosi i na ne-ruske komunističke političke struje koje su se pojavile u bivšoj Ruskoj Imperiji nakon što je Lenjin preuzeo vlast u oktobru 1917. godine, postojala je nacionalna pristrasnost među komunistima druge nacionalnosti. Takva praksa se zadržala i kod različitih komunističkih režima koji su se pojavili posle 1945. godine u drugim delovima sveta.

Pojave nacionalnog komunizma nakon oktobarske revolucije postaju prisutne u Ukrajini i muslimanskim područjima bivšeg Ruskog carstva takođe su se razvile različite varijante komunizma koji se nastavljaju i u Sovjetskom Savezu do 1928. godine. Ukrajinske i muslimanske varijante nacionalnog komunizma su se razlikovale jedne od drugih na dva dela. Muslimani su verovali u sudbinu svetske revolucije zavisno od događaja u Aziji i Evropi. Dok su Ukrajinci tvrdili da savezi od strane nacionalne buržoazije moraju biti neophodni za vreme trajanja oslobodilačke borbe. Klasne podele moraju da se zanemare, inače će nacionalna buržoazija odvraćati od nacionalnog oslobođenja.

Vidi još

Literatura

Bennigsen, A., Muslim national communism in the Soviet Union : a revolutionary strategy for the colonial world (1979).
Ford C., "Outline History of the Ukrainian Communist Party (Independentists): An Emancipatory Communism 1918-1925." Debatte: Journal of Contemporary Central and Eastern Europe, Volume 17, no. 2 (2009) 193 - 246 http://www.informaworld.com/smpp/content~db=all~content=a915069181~frm=titlelink?words=ford&hash=1816545092
Gizzatullin H. G., D.R., Sharafutdinov D.R., eds., Mirsaid Sultan-Galiev. Izbrannye trudy (Moscow, 1998).
Mace, J., Communism and the dilemmas of national liberation : national communism in Soviet Ukraine, 1918-1933 (1983).
Rosdolsky,R., The Workers and the Fatherland: A Note on a Passage in the "Communist Manifesto", International (London) 4.2 (Winter 1977)
Velychenko S., "Ukrainian anticolonialist Thought in Comparative Perspective," AB IMPERIO no. 4 (2012)