Operacija Tekbir
| Deblokada Sarajeva 95 | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo rata u Bosni i Hercegovini | |||||||
 Vojna dejstva oko Sarajeva, jun 1995. | |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
 Republika Srpska |
 Republika Bosna i Hercegovina | ||||||
| Komandanti i vođe | |||||||
 Ratko Mladić |
 Rasim Delić | ||||||
| Uključene jedinice | |||||||
|
| |||||||
| Jačina | |||||||
 17.500 vojnikatopovi: 41 minobacači: 132 tenkovi: 24 |
 46.000 vojnikatopovi: 43 minobacači: 406 tenkovi: 19 | ||||||
| Žrtve i gubici | |||||||
|
oko 200 poginulih 600 ranjenih[1] |
1.100 poginulih 3.000 ranjenih | ||||||
Operacija Tekbir 95, skraćeno Operacija T[2][3] je bila vojna operacija koja je bila preuzeta od strane Armije Republike Bosne i Hercegovine da bi se odbacile snage Vojske Republike Srpske oko Sarajeva i da bi se efikasno prekinula blokada Sarajeva. Operacija je posle mnogih najavljivanja počela 15. juna 1995, uz veliko angažovanje 1. korpusa ARBiH kao i značajnih delova 3., 4. i 7. korpusa Armije Republike Bosne i Hercegovine. Posle dvonedeljnih borbi snage ARBiH su bile poražene i primorane su zbog ogromnih gubitaka da obustave ofanzivu.[4]
Odnos snaga
[uredi | uredi izvor]Prema izvorima ARBiH, pred operaciju odnos snaga je bio:
- ARBiH — vojnici/oficiri: 46.163, topovi: 43, minobacači: 406, tenkovi: 19;
- VRS — vojnici/oficiri: 17.500, topovi: 41, minobacači: 132, tenkovi: 24.
Odnos (približno) vojnici: 2,63:1 ili 5:1[2] (ARBiH-VRS), topovi: 1:1 (ARBiH-VRS), minobacači: 3:1 (ARBiH-VRS), tenkovi: 1:1,3 (ARBiH-VRS).[5]
Prema publikaciji Balkan Battlegrounds, u napadu ARBiH 2, 3. i 7. korpus su stavili na raspolaganje 10.000 – 15.000 probranih vojnika; 4. korpus je učestvovao sa oko 5.500, dok je 1. korpus imao na raspolaganju oko 60.000 (ceo korpus nije, međutim, upotrebljen u pokušaju proboja).[6] Ovi podaci se približno slažu sa podacima ARBiH.
Početak operacije
[uredi | uredi izvor]Nakon izvršenih priprema, ARBiH je pokrenula operaciju 15. juna masivnim napadom na tri pravca. Glavni napad je bio pravcem Visoko – Paljevo – Rajlovac, snagama 7. korpusa, a drugi glavni pravac Golo brdo – Hadžići – Mostarsko raskršće, snagama 4. korpusa. Pomoćni pravci napada su bili Igman – Trnovo, snage 1. korpusa, i Nišićka visoravan – Ravni Nabožić – Semizovac, snage 3. korpusa. Početni uspesi su omogućili ARBiH da zauzme Cemersku i prekine komunikaciju Semizovac – Srednje i skoro potpuno zaokruži srpske položaje oko Sarajeva.[7] Drugi napad prema istoku i jugu je bio takođe propraćen početnim uspehom. ARBiH je brzo zauzela Debelo brdo i do 17. juna je bila u stanju da granatira Pale.[7] Manji napadi oko Sarajeva su malo napredovali, ali VRS je stabilno držala svoje položaje.
Srpska kontraofanziva
[uredi | uredi izvor]Uprkos početnim uspesima napredovanje ARBiH je počelo da se zaustavlja već od 17. juna, kada je počela da ojačava odbrana VRS. Između 17. i 22. juna, Sarajevsko-romanijski i Hercegovački korpus VRS su prešli u kontranapad, u sva tri pravca protiv ARBiH. VRS je potpuno zaustavila napad ARBiH i povratila deo izgubljene teritorije.[4] To je omogućilo da VRS uvede elitne jedinice MUP-a u borbu i krene u kontranapad. Na zapadnom pravcu VRS je zauzela naselje Stup. Oko Trnova, elitne jedinice VRS su naterale 14. diviziju ARBiH na povlačenje.[4] Na severu, specijalci VRS su porazili ARBiH i povratili Cemersku 22. juna.[4]
Kraj operacije
[uredi | uredi izvor]Do 28. juna, uzdrmana velikim gubicima u ljudstvu (zvanično 404 poginula i 1.386 ranjenih) i teritoriji, sarajevska vlada je prekinula operaciju priznavajući poraz. U publikaciji Cija - Balkan battlegrounds, gubici Armije RBiH u operaciji procenjeni su na oko 1.000 mrtvih i 3.000 ranjenih.[8]
Izvori
[uredi | uredi izvor]- ^ „Sarajevsko ratište 1992 - 1995. (2/2)”. Pristupljeno 2. 8. 2016.
- ^ a b „Pečat (politički magazin): Velika ofanziva Armije RBiH na šire područje sarajevsko-romanijske regije (od 30,40 do 40,23 min)”. Radio-televizija Republike Srpske. 14. 6. 2012. Pristupljeno 15. 6. 2012.
- ^ „Za Sarajevo, za Bosnu svoju”. Pristupljeno 21. 1. 2016.
- ^ a b v g Balkan Battlegrounds Vol. 1, str. 314
- ^ „Sarajevska operacija — zadnji pokušaj deblokade Sarajeva(2) « Kiraethana”. Pristupljeno 31. 3. 2013.[nepouzdan izvor?]
- ^ Balkan Battlegrounds Vol.1, str. 310
- ^ a b Balkan Battlegrounds Vol.1, str. 312
- ^ Balkan Battlegrounds Vol.1, str. 315
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Balkan Battlegrounds: A Military History of the Yugoslav Conflict, 1990-1995 Volume I. Central Intelligence Agency, Office of Russian and European Analysis. Washington, DC 20505: May 2002.
