Otakar I od Češke

Otakar I Pšemisl
Otakar I Pšemisl
Lični podaci
Datum rođenja	1155.
Mesto rođenja	Prag,
Datum smrti	15. decembar 1230.(1230-12-15) (74/75 god.)
Mesto smrti	Prag, Kraljevina Bohemija
Grob	Katedrala Svetog Vida
Porodica
Supružnik	Adelheid of Meissen, Konstanca Ugarska
Potomstvo	Dagmar od Češke, Anne od Češke, Duchess of Silesia, Vaclav I od Češke, Agnes od Češke, Judita od Češke, Vladislaus, Margrave of Moravia, Přemyslid, Margrave of Moravia, Vratislav, Božislava, Q612452, Guglielma de Bohême
Roditelji	Vladislav II Pšemisl Judita od Tiringije
Dinastija	Pšemislovići
Vojvoda Bohemije
Period	1192–1193
Prethodnik	Vaclav II, vojvoda Češke
Naslednik	Bratislav III, vojvoda Češke
Vojvoda Bohemije
Period	1197–1198
Prethodnik	Vladislav III, vojvoda Češke
Naslednik	-
Kralj Bohemije
Period	1198–1230
Prethodnik	Vladislav II Pšemisl
Naslednik	Vaclav I Pšemisl

Otakar I Pšemisl (oko 1155—15. decembar 1230) je bio knez Bohemije (Češke) (1192—1193 i 1197 - 1198), kao i kralj Bohemije (1198—1230). Otac mu je bio knez Bohemije Vladislav II Pšemisl.

Učvršćivanje političke samostalnosti češke

Uslovi u samoj Nemačkoj slabo su doprinosili učvršćenju carske vlasti nad Češkom. Borbom između Hoenštaufovaca i Velfa, koja je počela posle smrti Fridriha Barbarose, koristio se Pšemisl koji je od obeju strana dobio razne privilegije. Češka i Moravska opet su se ujedinile u jednu oblast. Naročito je bitna u tom pogledu bila privilegija koju je Češkoj podelio Fridrih II 1212 g.; na osnovu koje su bili utvrđeni odnosi između češke kraljevine i carstva. Zahvaljujući njoj Češka je postala potpuno samostalna država. Otakaru bila je potvrđena kraljevska titula, priznata je naslednost kraljevske vlasti, a u slučaju da nema naslednika — kralja je birao sejm, tj. skupština čeških feudalaca. Caru je ostavljeno samo nominalno pravo da ga potvrđuje. Vazalna zavisnost Češke od carstva izražena je u tome što je češki kralj u doba pohoda na Rim morao da pošalje caru pomoćni odred od 300 naoružanih konjanika ili da plati umesto toga novčanu naknadu od 300 grivni srebra. Na carskim saborima, rajhstazima, češki kraljevi su morali da učestvuju samo u onim slučajevima kada bi se rajhstazi održavali u nekom gradu blizu češke granice. U protivnom slučaju češki kraljevi mogli su i da ne dolaze na carske sabore. Docnije je češki kralj dobio vrlo važno pravo da zajedno sa ostalih šest izbornih kneževa bira cara.

Nemačka kolonizacija

Ali, pošto je Češka na taj način dobila političku nezavisnost, češki kraljevi su dozvolili da nemački uticaj prodire drugim putevima. Češka je bila izložena nemačkoj kolonizaciji, kao i druge zapadnoslovenske zemlje. Doduše, ovde nemačka kolonizacija nije mogla da dobije onaj karakter kao u zemlji Bodrića ili Ljutića, koje su Nemci potčinjavali i istrebljivali. Kod Češke su Nemci imali posla s jakom državom, i oni su se u nju uvlačili drugim putevima.

Pre svega treba istaći uvlačenje Nemaca u crkvu i, naročito, u manastire. Češka je primila hrišćanstvo od Nemaca, i manastiri koji su u njoj osnovani bili su uglavnom nemački. Za vlade Otakara broj tih manastira naglo raste. U redove kaluđera primani su u tim manastirima gotovo isključivo Nemci. Pošto bi dobili velike komplekse neobrađene zemlje, manastiri su pozivali tamo seljake-doseljenike iz Nemačke. Na taj način nastala su velika nemačka manastirska gnezda. Manastiri su nastojali da se na više crkvene položaje u Češkoj dovode nemački episkopi i opati. Rezultat je bio da je crkva u Češkoj germanizovana i da je više sveštenstvo uzimano većim delom iz redova Nemaca.

Nemački uticaj provlačio se i kroz duhovno-riterske redove Hospitalaca i Templara, koji su od čeških kraljeva dobijali prostrane češke teritorije. Dovlačeni su i drugi nemački riteri, na koje su češki kraljevi težili da se oslone u svojoj borbi protiv domaće aristokratije. Monasi-prosjaci franjevačkog i dominikanskog reda, koji su preplavili Češku počev od Otakarove vladavine, takođe su regrutovani uglavnom iz redova Nemaca.

Uspon gradova u Češkoj je počeo nešto docnije nego u Nemačkoj — početkom Otakarove vladavine početkom Češki kraljevi, osnivajući gradove, dovlačili su u njih nemačke zanatlije i trgovce, koji su organizovali svoje esnafe i gilde. Tim su gradovima davane sve moguće privilegije i olakšice poreske prirode. Gradovima se upravljalo na osnovu nemačkog prava, u većini slučajeva prepisanog od nirnberškog i magdeburškog gradskog prava. Sve je to činjeno zbog toga što su gradovi za kraljeve bili jedan od važnih izvora prihoda. Razvitak zanatstva i trgovine posmatran je sa stanovišta bogaćenja kraljevske kase. Tokom vremena obrazovalo se u gradovima češko zanatlisko i trgovačko stanovništvo, ali su patripijat gotovo isključivo činili Nemci.

Najzad, treba istaći još jednu važnu okolnost. Češki rudnici, osobito srebrni, bili su najbogatiji u carstvu. Da bi se oni eksploatisali, pozivani su nemački. rudari, veštiji tom poslu. U početku su to bili sitni preduzetnici koji su obrazovali društva rudara, a kralj je dobijao takozvane regalije, tj. deo izvađenog srebra, a isto tako izvesne carine i poreze. Zahvaljujući dobijanju srebra i drugih metala Češka je kraljevina postala najbogatija u carstvu. Nijedan knez u carstvu nije se po bogatstvu mogao meriti s češkim kraljem.

Postepeno se stanje u rudarstvu promenilo. Poslovi su počeli da se sve više koncentrišu u rukama krupnih preduzetnika, koji su bili u stanju da u posao ulože znatna sredstva. Kadrove radnika davalo je u sve većim razmerama domaće češko stanovništvo koje je bilo bez zemlje. Međutim, gazde rudnika bili su Nemci.

Tako su nemački elementi prodirali u Češku. Nemci su uglavnom predstavljali višu klasu. To su bili krupni zemljoposednici, crkveni visokodostojnici, gradski patricijat i vlasnici rudnika.

Feudalizacija češkog društva dovela je do razvitka feudalnog načina života i običaja. Riterska kultura koja se razvijala u Zapadnoj Evropi u XII i XIII v. počela se širiti po Češkoj uglavnom iz Nemačke ili, tačnije, preko Nemačke, dovodeći do izvesne germanizacije dvorskih i viših slojeva češkog društva. Češka aristokratija počela je da podražava Nemcima u odevanju, običajima pa i jeziku. Ona je počela da svoja prezimena pretvara u nemačka; aristokrati su usvajali običaje rntera sa Zapada, priređivali riterske turnire itd.

Kralj Vaclav, sin Otakara, govorio je samo nemački; čak je na tom jeziku pevao pesme u stilu minezengera.

Seljaštvo i feudalci

Proces feudalizacije završio se u Češkoj uglavnom u pre Otakara. Glavna masa seljaštva bila je do tog vremena već pretvorena u kmetove. Doduše, postojao je još izvestan sloj slobodnih seljaka-sopstvenika, ali se on nalazio u procesu postepenog iščezavanja. Osnovnu masu seljaka činili su polukmetovi, koji su se latinski zvali vilani, a češki sedlaki. Oni su feudalcima plaćali dažbine, kulučili i ispunjavali obaveze prema državi, ali su se kod njih sačuvali izvesni ostaci slobodnog položaja, jer su imali pravo prelaženja. No i to pravo sve se više ograničavalo. Da si se preselio, sedlak je morao ne samo da vrati feudalcu svoju zemlju, već i da plati taksu za odlazak. Tako je dolazilo do pretvaranja čitave mase seljaka u kmetove.

U XI i XII v. u Češkoj je bilo mnogo robova — otroka. Većina ih je naseljavana na zemlju i oni su se za vreme Otakarove vladavine slili u jednu klasu sa sedlacima, pretvorenim u kmetove. Bolji je bio položaj Nemaca-kolonista, čije su obaveze bile tačno utvrđene.

Feudalna klasa — šljahta (nobiles) delila se na dve grupe. Gornji sloj feudalnog društva činili su takozvani panovi (domini). Zatim su dolazili srednji i sitni riteri, kojima je dat naziv vladikâ. Dok su panovi u to vreme pali pod snažan uticaj feudalnih običaja i feudalne kulture koji su dolazili iz Nemačke, sitni riteri su manje podlegli tom uticaju i sačuvali su nacionalni karakter.

Grob Otokara I Pšemisla

Porodično stablo

16. Vratislav I Pšemisl

8. Vratislav II

17. Judita od Švajnfurta

4. Vladislav I Pšemisl

18. Kazimir I Pjast

9. Svjatoslava Poljska

19. Marija Dobronjega

2. Vladislav II Pšemisl

20. Poppo of Berg-Schelklingen

10. Henry I of Berg-Schelklingen

21. Sofija od Ugarske

5. Ričeza od Berga

22. Diepold II, Margrave of Vohburg

11. Adelheid of Mochental

23. Luitgard of Carinthia

1. Otakar I Pšemisl

24. Ludwig the Bearded

12. Louis the Springer

25. Cäcilie von Sangerhausen

6. Ludvig I, landgrof Tiringije

13. Adelheid von Stade

3. Judita od Tiringije

28. Giso II or Giso III of Hesse

14. Giso IV, Count of Gudensberg

29. Mathilde of Hesse

7. Hedwig of Gudensberg

30. Rugger II of Bilstein

15. Kunigunde von Bilstein

Literatura

• A. D. Udaljcov, J. A. Kosminski i O. L. Vajnštajn ISTORIJA SREDNjEG VEKA I - Vikizvornik