Patrijarh srpski Pavle I

Pavle I
Osnovni podaci
Pomesna crkva	Srpska pravoslavna crkva
Eparhija	Pećka patrijaršija i Ohridska arhiepiskopija (u sporu)
Čin	patrijarh
Titula	arhiepiskop pećki i patrijarh srpski
Godine službe	od otprilike 1530. do 1541.
Prethodna eparhija	Eparhija braničevska
Godine službe	do 1530.
Lični podaci
Datum rođenja	pre 1500.
Datum smrti	nakon 1541.

Patrijarh srpski Pavle I (1528—1541) bio je pećki arhiepiskop i samoproglašeni patrijarh srpski od oko 1530. do 1541 godine. Prethodno je bio smederevski mitropolit, u vreme upražnjenosti srpskog patrijaršijskog prestola. Pokušao je da obnovi Srpsku patrijaršiju, u čemu je privremeno i uspeo, ali nakratko. Po svedočanstvu Ilariona Ruvarca (1832—1905), rad mitropolita Pavla Smederevca zapravo predstavlja pokušaj obnove Pećke patrijaršije, koji na žalost nije uspeo. Upravo će ovaj pokušaj kasnije, u doba Makarija Sokolovića uticati da osmanske vlasti dozvole obnovu Srpske patrijaršije (1557).

Biografija

Kao mitropolit smederevski, uspeo je da uz pomoć istaknutih Srba i nekih osmanskih zvaničnika preuzme kontrolu nad Arhiepiskopskom stolicom u Peći. Zalagao se za njenu obnovljenu autokefaliju, ponovo stvorivši Srpsku patrijaršiju u Peći. Patrijaršijski tron je bio upražnjen od 1463. godine, kada je umro srpski patrijarh Arsenije II. Početkom 16. veka sve srpske eparhije potpale su pod nadležnost Ohridske arhiepiskopije.

Međutim, većina visokog sveštenstva podržala je ohridskog arhiepiskopa Prohora i na crkvenom saboru 13. marta 1532. anatemisali su Pavla i njegove sledbenike. Posle izvesnog vremena, Pavle se pomirio s Prohorom i priznao njegovu vrhovnu nadležnost, ali je kasnije započeo aktivniju borbu za oslobađanje Peći od nadležnosti Ohrida. Osmanska vlada je uspešno zatvorila Prohora i njegove najbliže ljude, a nepouzdane vladike su uklonili i započeli reorganizaciju Srpske pravoslavne crkve, proglašavajući se srpskim patrijarhom.

Prohor je uspeo da se oslobodi i nakon razgovora sa sultanom ponovo je imenovan za Ohridskog arhiepiskopa. Nakon Prohorovog povratka, skupština je sazvana 20. jula 1541. i na njoj je oduzeta titula Pavlu i njemu odanim sveštenicima: vladikama Neofitu od Lesnova, Teofanu od Zvornika i Pahomiju od Kratovo; oni koji ih još priznaju kao svoje episkope trebalo je anatemisati. Pavle je posle ovoga otišao u progonstvo.

Literatura

• Vuković, Sava (1996). Srpski jerarsi od devetog do dvadesetog veka. Beograd: Evro. 
• Puzović, Predrag (2000). Kratka istorija Srpske pravoslavne crkve. Kragujevac: Kalenić. 
• Samardžić, Radovan (1993). „Srpska pravoslavna crkva u XVI i XVII veku”. Istorija srpskog naroda. 3 (2). Beograd: Srpska književna zadruga. str. 5—102. 
• Slijepčević, Đoko M. (1962). Istorija Srpske pravoslavne crkve. 1. Minhen: Iskra. 
• Ćirković, Sima (2004). Srbi među evropskim narodima. Beograd: Equilibrium. 
• Šuletić, Nebojša (2011). „Srpska crkva posle 1459. godine: O integraciji srpskog klera u turski fiskalni sistem”. Pad Srpske despotovine 1459. godine. Beograd: Srpska akademija nauka i umetnosti. str. 331—349. 

Spoljašnje veze

• Zvanični veb-sajt Srpske pravoslavne crkve: Arhiepiskopi i patrijarsi srpski Arhivirano na sajtu Wayback Machine (27. decembar 2017)