Peko Pavlović
Peko Pavlović Nikolić | |
|---|---|
 Peko Pavlović Nikolić (1876) | |
| Datum rođenja | 1828. |
| Mesto rođenja | Čevo, Crna Gora |
| Datum smrti | 4. maj 1903. (74/75 god.) |
Peko Pavlović Nikolić (Čevo, 1828 — 4. maj 1903) bio je srpski[1] perjanik, komandant, vojvoda[2] i čuveni hajdučki harambaša iz Stare Crne Gore.
Život
[uredi | uredi izvor]Pekov otac Pavle je bio barjaktar čevskog bataljona, a po njemu je Peko, osim svog prezimena Nikolić, bio nazivan i Pavlovićem. Pročuo se po hrabrosti i veštini još u vrijeme Knjaza Danila, a posebno 1875, prilikom ustanka hercegovačkih Srba protiv Turaka kada je organizovao crnogorske i hercegovačke čete. Knjaz ga najprije postavlja za svog perjanika a kasnije sa dvadesetak godina za čevskog kapetana. Predvodio je na hiljade dobrovoljaca iz Crne Gore i organizovao ustaničku vojsku, svrstavši 11 hiljada Hercegovaca u 12 bataljona. Evropska štampa, koja je opširno pisala o ustanku, posebno je isticala vojvodino vrsno zapovjedništvo, koje je Turcima nanijelo teške gubitke. Istakao se u bici na Vučjem Dolu u kojoj su Turci odlučno potučeni, kao i u mnogim drugim bitkama tog vremena poput Boja na Kasabi, Nevesinjskoj te u bici na Muratovici[3] i u gotovo svim bitkama tokom ustanka. Knjaz Nikola mu daje vojvodski čin 1876. godine. Nakon što je učestvovao u bici na Krscu i oslobođenju Nikšića, došao je u sukob sa kraljevim tastom Petrom Vukotićem i samim knjazom Nikolom, morao je da napusti Crnu Goru i ode u Bugarsku[4] gdje sa radikalskom emigracijom (među kojom je bio i Nikola Pašić) bezuspješno sprema upad u Srbiju i svrgnuće kralja Milana. Nakon Bugarske odlazi u Rusiju gdje biva primljen uz visoke počasti kao veliki vojskovođa. U Rusiji su mu sinovi bili na školovanju i u vojnoj službi, a u njoj ostaje pet godina. Vratio se u Crnu Goru u kojoj nije bio politički aktivan i u kojoj je umro 4. maja 1903. godine. Sahranjen je pred kapelicom na Starom cetinjskom groblju, na njegovom grobu je natpis „Neustrašivom junaku, proslavljenom vojskovođi u borbama protiv Turaka i borcu za narodno oslobođenje - zahvalni crnogorski narod“. Nosilac je brojnih crnogorskih, srpskih, ruskih i italijanskih odlikovanja.
Glas Crnogorca je pisao o njemu povodom njegove smrti:
Tamo, gdje su Rista i Šćepana i Jovana i Ilije, Jevta i Maksima, zmajevitog "s Čeva ravna srpskog vojvode" od Rudina Aleksića Vuka i na hiljade srdžbe božije hrabrih osvetnika - neka počine i sjen neumrlog viteza divnog nesavlada, neka počine sjen Peka Pavlovića.[5]
Pekov veliki prijatelj Marko Miljanov u svom pismu Peka podseća na njegove (Pekove) reči:
Ti znaš o čam je bio naš govor, kojega ni ne bješe dosta danom i noćem. Najviši govor i muke bjeu ni rane srpske od Kosova... U jedan govor o tome ti reče: "Odavno srpski očevi sinovima govore da su im prigotovili carstvo lasno da ga dobiju. No je dosta toga bilo. Valja mi da ga dobijemo. a sinovi da uživaju". Reče ti Knjaz: "Veliš (l)i tako. Peko?" "Velim, gospodaru. Da bog da, ko ostavlja na sina, osta bez sina i svega što mu je bog udijelio. Jer očevi koji smiju ginut nete na sinove ostavljat". Mloge tvoje plemenite riječi koje si mi u srce usadio - i ova mi je među njima pristala.[1]
.jpg)
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Literatura
[uredi | uredi izvor]- Znameniti crnogorski i hercegovački junaci- knjiga 3, M. Vujačić, Titograd, 1990.
- „Peko Pavlović”. Narodna enciklopedija. Zagreb: Bibliografski zavod. 1925.
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ a b Marko Miljanov - Pismo vojvodi Peku Pavloviću
- ^ [1][mrtva veza] „Svjetovi i mostovi — tradicija i savremenost“, Čedomor Bogićević
- ^ [2]„Vojvoda Lazar Sočica i njegovo doba“, Radovan Bošnjak
- ^ [3] Arhivirano na sajtu Wayback Machine (22. april 2009) Gornja Jablanica — ljudi i vreme, autor: Dobrosav T. Zurović
- ^ Glas Crnogorca, 10.5.1903, broj 20-str2., Peko Pavlović,. Cetinje. 1903.
