Портал:Crna Gora/Izabrani članak

Izabrani članci [uredi izvor]

01. nedelja[uredi izvor]

Portal:Crna Gora/Izabrani članak 1
uredi

02. nedelja[uredi izvor]

Portal:Crna Gora/Izabrani članak 2
uredi

03. nedelja[uredi izvor]

Portal:Crna Gora/Izabrani članak 3
uredi

04. nedelja[uredi izvor]

Portal:Crna Gora/Izabrani članak 4
uredi

05. nedelja[uredi izvor]

Portal:Crna Gora/Izabrani članak 5
uredi

06. nedelja[uredi izvor]

Kult Svetog Vladimira je litija koja se obilježava nekoliko stotina godina i svrstana je u nematerijalno kulturno dobro Crne Gore. Prema legendi, makedonski car Samuil je u bici pobijedio kneza Vladimir i odveo ga je u tamnicu u gradu Prespa. U njega se zaljubila careva ćerka Kosara, koja je od oca tražila milost za kneza Vladimira. Otac ju je poslušao i pustio ga je. Oni su se vjenčali i živeli su u Krajini, na južnoj obali Skadarskog jezera. Poslije smrti cara Samuila, njegov naslednik Vladislav, pozvao je Vladimira u Prespu i poslao mu zlatni krst kao garanciju za njegovu sigurnost. Knez Vladimir je tražio drveni krst kao zalog za svoj život jer je na drvenom krstu razapet Isus Hrist smatrajući da tako datu reč novi car neće prekršiti. Vladislav nije održao reč, već je po samom ulasku u grad Prespu, na vratima crkve knez Vladimir ubijen i sahranjen zajedno sa krstom koji je držao u rukuma.

Krst na kome je pogubljen knez Vladimir predstavlja jednu od najznačajnijih kulturno-istorijskih znamjenitosti i svetinja grada Bara. Krst se nalazi kod porodice Andrović u selu Velji Mikulići, na padinama planine Rumije. Smatra se da je to krst koji je makedonski kralj Vladislav poslao knezu Vladimiru kada ga je, pozvao da dođe kod njega u Prespu i tada ga na prevaru ubio. Svake godine na dan Svete Trojice koji se obkilježava pedesetog dana posle Vaskrsenja Isusa Hrista, u ranim jutarnjim časovima iznosi se krst sa kojim je pogubljen knez Vladimir i nosi se na najviši vrh planine Rumije. Pripadnici sve tri vjeroispovisti (pravoslavna, katolička i muslimanska) zajedno sa krstom nose i jedan veći kamen koji ostavljaju na već napravnjenoj gomili koja se nalazi na vrhu planine. Po narodnom vjerovanju se smatra da će na tom mestu biti izgrađena nova crkva, kada na gomili bude dovoljno sakupljenog kamenja.

Godine 2017. u Crnoj Gori je obilježeno 1.000 godina od smrti kneza Vladimira.

dalje ...

Ostali izabrani članci

uredi

07. nedelja[uredi izvor]

Kuči su jedno od brđanskih plemena, nastanjenih u kasnijoj Zetskoj nahiji u okviru Knjaževine Crne Gore. Kao Brđane ih spominje i vladika Cetinja i Skenderije — Visarion Borilović Bajica, 10. decembra 1678. godine u pismu mletačkom providuru Dalmacije i Arbanije, Jerolimu Korneru. Naziv plemena najvjerovatnije potiče iz slovenskih jezika. „Kuči“ na ruskom jeziku znači „gomile“, dok u srpskom postoji riječ „skučeni“, za šta se smatra da možda ukazuje na brojnost plemena u prošlosti, kao i na porijeklo njegovog imena. Prema nekim tumačenjima, ime plemena potiče od albanske riječi „kuq“ — „crven“, ali je prema drugim izvorima, takvo tumačenje porijekla imena pogrešno, jer se albanska riječ „kuq“ izgovara kao „kuć“, a u vrijeme formiranja plemena dolaskom Srba zatečeni su samo ilirski i vlaški narodi. Istraživanjem njihovih običaja i načina života se bavio početkom 20. vijeka Stevan Dučić.

Starosjedioci kučkih oblasti su se uglavnom bavili stočarstvom i živjeli polunomadskim načinom života. Borbe za bogate planinske pašnjake, omogućile su brojnijem i jačem stanovništvu opstanak na tim prostorima, pa je doseljavanje novog stanovništva često imalo za posljedicu istiskivanje i iseljavanje starosjedooca.

Među prvim istorijskim podacima u nastojanju plemena Kuča da sačuvaju svoju pravoslavnu vjeru je ugovor iz septembra 1455. godine, napravljen između gornjozetskih poglavara (među kojima i kučkih) i Mletačke republike, u kojem se zahtijeva da nijedan latinski biskup ili svještenik ne može biti poglavar njihovih crkvi, već samo svještenstvo pravoslavne vere. U kasnijem periodu, pod uticajem starih Kuča, glavni dio plemena je odbio da bude poarbanašen, pokatoličen ili islamizovan. Prelaskom (ili povratkom) vojvode Lala Drekalova u pravoslavnu vjeroispovest i čuvanjem iste kroz vrijeme turske vlasti, taj proces je dobio trajno istorijsko utemeljenje.

Nakon što su Turci zauzeli Skadar i Zetsku ravnicu 1479. godine, nastali su novi politički, ekonomski i poreski uslovi koji su uslovili stanovništvo najpre katunskih nahija na čvršće ujedinjenje i jačanje međusobnih saveza kroz plemenske zajednice. Te zajednice, kao manje samoodbrambene državice štitile su svoja dobra i članove. Unutar plemena razvijala se patrijarhalna kultura i poseban način života. Ubrzo po turskoj okupaciji nastali su i prvi od 38 velikih i bezbroj manjih oružanih sukoba koje su Kuči vodili, ili kao saveznici Crne Gore i okolnih plemena ili u direktnoj odbrani svog plemena. Zbog osornosti i hrabrosti koja je snažila i druge djelove regiona koji je bio pod turskom vlašću, Osmanlije su u tri velike pohare Kuča pokušali da ih fizički istrijebe: 1455, 1774. i 1862]]. godine. Iz istih razloga, fizičko istrebljenje Kuča i roda Drekalovića naredio je knjaz Danilo, 28. juna 1855. godine. Na isti dan godinu dana kasnije vojvoda Mirko je poveo vojsku na drugu crnogorsku poharu Kuča koja je po obimu, žrtvama, pljački, paljevinama i zločinu nadmašila sve pohare koje su učinile Osmanlije.

dalje ...

Ostali izabrani članci

uredi

08. nedelja[uredi izvor]

Katedrala svetog Tripuna je jedan od simbola grada Kotora. Nalazi se na istoimenom trgu, odmah pored Biskupije kotorske, Palate Drago, a na istom trgu se nalaze zgrade opštine i istorijskog arhiva.

Crkva je izgrađena 809. godine i u to vrijeme poznati kotorski građanin Andrea Saracenis, otkupio je od mletačkih trgovaca mošti svetog Tripuna. Izgrađena je kao crkva centralne osnove - martirium, a pominje je vizantijski car Konstantin VII Porfirogenit u svom djelu Dé Administrando Imperio („O upravljanju carstvom“). Poslije nekoliko vijekova, izgrađena je i katedrala, čiji su radovi počeli 1124. godine, a završeni 1166. kada je katedrala osvještana.

Katedrala je izgrađena kao trobrodna bazilika, sa tri i po traveja i kupolom iznad srednjeg traveja glavnog broda crkve. Svaki od brodova ima apsidu. Apsida glavnog broda ukrašena je raskošnom gotičkom triforom. Ukupna dužina katedrale je 35,21 m, a širina 17,47 m. Glavni brod katedrale razdvojen je od bočnih smenjivanjem petolisnih i monolitnih stupaca. Bočni brodovi imaju po sedam traveja.

Rekonstrukcije su stalno mijenjale izgled crkve, pa je od originalne katedrale ostalo malo. Godine 2002. katedrala je dobila diplomu Evropske unije zajedno sa organizacijom Europa Nostra za savršeno rekonstruisanje i seizmičko osiguranje najstarije romaničke katdrale na istočnojadranskoj obali.

dalje ...

Ostali izabrani članci

uredi

09. nedelja[uredi izvor]

Srbi u Crnoj Gori, odnosno crnogorski Srbi ili Srbi Crnogorci ili samo kao Crnogorci (termin „Crnogorac” se koristi kao regionalni pojam za Srbe koji žive u Crnoj Gori) jesu dio srpskog naroda sa područja današnje Crne Gore. Prema popisu stanovništva iz 2011. godine, u Crnoj Gori živi 178.110 pripadnika srpskog naroda, što čini 28,73% stanovništva. Dodatnih 2.103 građana se izjasnilo kao Srbi-Crnogorci, dok se 1.833 građana izjasnilo kao Crnogorci-Srbi, što ukupno čini 0,63% stanovništva Crne Gore. Od ukupnog broja Srba u Crnoj Gori, njih 175.052 je iskazalo pripadnost pravoslavlju, dok preostali dio čine Srbi katolici, Srbi muslimani i pripadnici drugih vjeroispovijest.

Prema tradicionalnoj regionalnoj podjeli, Srbi nastanjuju neke od istorijskih i geografske oblasti u današnjoj Crnoj Gori: Stara Crna Gora, Brda, Stara Hercegovina, Boka kotorska, Primorje i Gornje Polimlje. Prema regionalnoj pripadnosti, Srbi u Crnoj Gori se mogu nazivati: Crnogorcima, Starohercegovcima, Brđanima, Bokeljima, Primorcima ili Polimcima.

Počevši od 2006. godine, kada je Crna Gora stekla nezavisnost, položaj srpskog naroda je počeo ubrzano da se pogoršava, pod pritiskom organizovane desrbizacije i forsirane crnogorizacije, koja se sprovodila u svim oblastima društvenog života. Iako su Srbi u preambuli Ustava iz 2007. godine pomenuti neposredno nakon etničkih Crnogoraca, u sklopu nabrajanja narodnosti, položaj srpskog naroda u Crnoj Gori nije pravno regulisan, što je predstavljalo izvor brojnih problema i sporova, ne samo u odnosima sa državnim vlastima, već i unutar same srpske zajednice.

dalje ...

Ostali izabrani članci

uredi

10. nedelja[uredi izvor]

Sportsko društvo Budućnost Podgorica, skraćeno SD Budućnost, crnogorsko je sportsko društvo iz Podgorice. Po broju titula i istorijskim rezultatima najuspješnije je sportsko društvo u Crnoj Gori i jedno od najuspješnijih na prostoru nekadašnje Jugoslavije. Pored osvajanja brojnih titula državnih prvaka, različiti klubovi društva SD Budućnost su bili i prvaci Evrope. Najuspješniji tim u ekipnim sportovima je ŽRK Budućnost a u pojedinačnim karate klub Budućnost. U okviru društva SD Budućnost postoje 33 kluba u 30 različitih sportova.

Navijači Budućnosti su poznati pod imenom Varvari, navijačka grupa je osnovana 1987. godine. Tradicionalne boje navijačke grupe su plava i bijela, koje su i boje svih sportskih klubova Budućnosti. Varvari prisustvuju uglavnom fudbalskim, košarkaškim i rukometnim utakmicama. Za domaće utakmice FK Budućnosti, Varvari zauzimaju sjevernu tribinu podgoričkog gradskog stadiona. Takođe imaju rezervisanu tribinu u Sportskom centru Morača, kao navijači KK Budućnosti.

dalje ...

Ostali izabrani članci

uredi

11. nedelja[uredi izvor]

Smrtna kazna u Crnoj Gori je prvi put propisana zakonom 1798. godine za vrijeme vladavine vladike Petra I Petrović Njegoša. On je propisao smrtnu kaznu za ubistvo i izdaju i predvidio tri načina izvršenja: vješanje, strijeljanje i kamenovanje. U strijeljanju su učestvovali predstavnici svih plemena (ponekad i po više stotina ljudi), da bi se spriječila krvna osveta plemena iz koga je bio zločinac. U praksi, smrtna kazna je primjenjivana i za krađu; postoji podatak da je 1831. godine jedan lopov obješen, a jedan ubica strijeljan, kao i da je u periodu 1839–1840. pogubljeno oko 20 zločinaca.

Kada je Crna Gora postala sekularna Knjaževina, 1855. je donesen novi krivični zakon, poznat kao Zakonik knjaza Danila, kojim se propisivala smrtna kazna za 18 krivičnih djela, uključujući ubistvo, izdaju, uvredu knjaza, razne oblike krađe i odbijanje plaćanja poreza. Osnovni način izvršenja bilo je strijeljanje, ali samo za muškarce, dok se nad ženama smrtna kazna izvršavala kamenovanjem, utapanjem ili vješanjem. Prvi moderni krivični zakonik donesen je 1906. godine i predviđao je smrtnu kaznu za više od 20 krivičnih djela; izvršavana je strijeljanjem, a streljački vod je bio sastavljen od deset vojnika.

Nakon što je formirana Jugoslavija, 1929. godine je donesen zakon za sve teritorije, kojim je propisano vješanje kao jedini način pogubljenja, osim za smrtne presude vojnih sudova, koje su izvršavane strijeljanjem.

Poslednja smrtna kazna izvršena je 29. januara 1981. u Kotoru nad Dragišom Ristićem, osuđenim za silovanje i ubistvo maloljetne djevojčice, a poslednje dvije smrtne presude su izrečene 11. oktobra 2001. godine. Crna Gora se obavezala međunarodnim konvencijama koje zabranjuju smrtnu kaznu, a zabrana je uključena i u Ustav iz 2007. godine.

dalje ...

Ostali izabrani članci

uredi