Ričard Felman
 |
| Ričard Felman | |
|---|---|
 Major ratnog vazduhoplovstva SAD Ričard Felman | |
| Lični podaci | |
| Puno ime | Ričard Felman |
| Datum rođenja | 29. maj 1921. |
| Mesto rođenja | Njujork, SAD |
| Datum smrti | 13. novembar 1999. (78 god.) |
| Mesto smrti | Tuson, SAD |
Ričard L. Felman (engl. Richard L. Felman; Njujork, 29. maj 1921 — Tuson, 13. novembar 1999) je bio vazduhoplovni oficir u američkoj vojsci. Učestvovao je u borbenim misijama tokom Drugog svetskog i Korejskog rata, dobio je 27 nagrada i odlikovanja do kraja svoje vojničke karijere.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Felman je rođen u Bronksu, Njujork u jevrejskoj porodici koja se doselila iz Poljske. Imao je brata Irvina, koji je rođen šest godina ranije. Kada je Felman napunio 21. godinu pristupio je u američku avijaciju 24. jula 1942. i postao pilot-navigator.
Početkom 1944. nalazio se u 415. bombarderskoj eskadrili, 98. bombarderskoj grupi, 15. vazduhoplovne armije stacionirane u Lećeu, Italija kao drugi vazduhoplovni poručnik na B-24 Liberejtor. Njegov libeejator bombarder je nazvan Never a Dull Moment. U julu 1944. Felmanov B-24 pogodio je nemački ME-109s i 10 od 11 članova posade uspelo je padobranima da iskoči iz oštećenog aviona u Jugoslaviju. Felman je kasnije odlikovan Purpurnim srcem (Purple Heart) zbog vojničkog držanja za vreme pada aviona.
Amerikanci, na čelu sa Felmanom, prizemljili su se u centralnoj Srbiji, Srbija je u to vreme bila pod nacističkom okupacijom, ali su pali na teritoriju koja je bila pod kontrolom četnika, pokreta otpora predvođenim generalom Dragoljubom Mihailovićem. Četnici su ih zaštitili od nemačkih potera, koji su iz osvete spaljivali sela i streljali 200 žena i dece. Felman i njegovi članovi posade bili su bezbedni kod četnika i 10. avgusta 1944. godine su uspešno evakuisani iz Pranjana, Srbije u operaciji Vazdušni most. Više od 500 oborenih američkih avijatičara spašeno je operacijom Vazdušni most, uz pomoć četnika.
Felmana je odlikovan od Kralja Petra II Karađorevića Kraljevskim ordenom Ravna gora.
Četnici su poraženi na kraju rata. Pod optužbom za ratne zločine, Draži Mihailoviću partizani su organizovali suđenje 1946. godine. Felman i 21 spašeni američki pilot, aprila 1946. pisali su predsedniku Hariju Trumanu i američkoj vladi da bi želeli da otputuju, o njihovom trošku za Beograd gde bi izneli njihovo svedočanstvo na suđenju u odbranu Mihailovića.
Bili su odbijeni od američke vlade, zbog toga što je zvanični Vašington bio prijateljski naklonjen partizanima u poslednjoj fazi rata. Američka vlada nije želela da pogoršava odnose sa novim komunstičkim vlastima u Jugoslaviji. Uprkos Felmanovom insistiranju, nije bio u stanju da se domogne Beograda. Mihailovića su na suđenju proglasili krivim, streljali i sahranili u neobeleženom grobu 17. jula 1946.
Zbog zalagalja spašenih američkih pilota, Mihailović i četnički pokret, a po preporuci generala Dvajta D. Ajzenhauera, posthumno je odlikovan od strane američkog predsednika Harija Trumana Legijom časti.
Felman je nastavio da dokazuje da Mihailović i njegovi četnici treba da budu odlikovani za spasavanje američkih pilota. Godine 1970. je pokušao da kod američkog Kongresa donese hitan pravni okvir za zakon kojim bi Vlada SAD zauzela stav da oda počast i priznanje generalu Mihailoviću. Godine 1976. i 1977. je pokušao isto da nametne u Senatu preko političara Džejmsa Stroma Tjurmonda i Barija Goldvotera. Međutim, pravni okvir nije prošao zbog zvanične politike Sjedinjenih Država prema Titovoj Jugoslaviji. On je ponovo pokušao i u narednim decenijama nekoliko puta, ali bez uspeha.
Posle rata, Ričard Felman je bio aktivan oficir u Američkom vazduhoplovstvu odakle je i penzionisan 1968.
Godine 1995, na pedesetogodišnjicu proslave dana pobede nad nacizmom u Evropi, major Ričard Felman se vratio u Srbiju posle 50 godina, u društvu svoje supruge Meri En, kapetana Nika Lalića i pukovnika Čarlija Dejvisa. Posetili su Ravnu goru zajedno sa 50.000 Srba, koji su im uputili gromoglasne ovacije.
Umro je 13. novembra 1999. u 78. godini života, u Tusonu, Arizona. Nadživeo je svoju suprugu Meri En i brata Irvina, a iza sebe nije ostavio potomstvo.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
