Rudolf Fizir
Rudolf Fizir | |
|---|---|
 Inž. Rudolf Fizir jugoslovenski konsrtuktor aviona | |
| Datum rođenja | 13. januar 1891. |
| Mesto rođenja | Ludbreg, Austrougarska |
| Datum smrti | 12. novembar 1960. |
| Mesto smrti | Zagreb, SFR Jugoslavija |
Rudolf Fizir (Ludbreg, 13. januar 1891 — Zagreb, 12. novembar 1960) je bio jugoslovenski konstruktor aviona. Školovao se u Vizmaru u Nemačkoj. Godine 1921. uključio se u jugoslovensko ratno vazduhoplovstvo i konstruisao je desetak aviona koji su korišteni u Kraljevini Jugoslaviji i SFRJ.[1]
Biografija
[uredi | uredi izvor]Prvi svetski rat
[uredi | uredi izvor]Za vreme Prvog svjetskog rata radio je u Nemačkoj na konstrukciji lovačkih aviona i hidroaviona kod firme Fokker u Švekinu. Zatim je radio, takođe za vreme rata, kao konstruktor u fabrici Albatros u Berlinu i u fabrici aviona Hanza Brandenburg u Brandenburgu. Kada Fokker počinje proizvodnju u Mađarskoj, inž. R. Fizir prelazi u Budimpeštu gde radi u MAG-u na uhodavanju proizvodnje aviona.
Služba u Kraljevini SHS/Jugoslaviji
[uredi | uredi izvor]Nakon završetka rata, vraća se u novoformiranu državu Kraljevstvo SHS (Jugoslaviju) gde od 1921. godine, radi kao inženjer avio radionice 1. vazdušnog puka JKRV[2] pri arsenalu u Petrovaradinu kraj Novog Sada gde se priklupljao trofejni vazduhoplovni materijal zaostao na aerodromima bivše Austrougarske monarhije. Ovaj vazduhoplovni materijal pored onoga koji je dobijen od saveznika Francuza je poslužio kao materijalna osnova vazduhoplovstva novoformirane države. Pored kompletiranja zarobljenih aviona i njihovo dovođenje u letno stanje, inž. R. Fizir je organizovao prvo izradu delova za avione, a zatim je u zajednici sa inženjerima J. Miklom, N. Žučenkom i Nestorovim izradio tehničku dokumentaciju i omogućio početak serijske proizvodnje aviona njemačke konstrukcije a Austrougarske proizvodnje Mali i Srednji Brandenburg (Brandenburg) 1925. godine.
U svojoj kući u Petrovaradinu je napravio radionicu za projektovanje i pravljenje aviona, koja je poslužila kao svojevrsan atelje i radionica u kome su se obrazovali mladi saradnici u poslu pred kojim se otvarala budućnost. Iz ove radionice je izašao i prototip prvog aviona domaće konstrukcije. Ostvario je oko 10 svojih originalnih konstrukcija, od kojih je proizvođeno 8.
Neke od njegovih konstrukcija su Fizir-Majbah, Fizir FN, Fizir-Rajt, Fizir-Loren, Fizir-Jupiter, Nebojša i Fizir FP-2 (koji je radio u saradnji sa inženjerom Dušanom Stankovim), izrađeni dok je Fizir bio glavni konstruktor u fabrici aviona Zmaj u Zemunu.
Takođe je sarađivao na projektovanju aviona Rogožarski PVT za obuku, u zajednici sa inženjerima Simom Milutinovićem, Lj. Ilićem, Kostom Sivčevim i A. Biščević, koji je projektovan u Tehničkom odseku Komande vazduhoplovstva.
Bio je tehnički direktor fabrike Ikarus u Zemunu.
Služba u NDH
[uredi | uredi izvor]Odmah po izbijanju Drugog svetskog rata preseljava se u Zagreb, stavlja se na raspolaganje novostvorenoj kvislinškoj državi, fašističkoj NDH aktivira se u činu potpukovnika na mesto šefa tehničke službe Hrvatskog Ratnog Zrakoplovstva i tu služi do kraja rata. U toku ratne službe u HRZ unapređen je u čin pukovnika[3]. Nakon oslobođenja zemlje, zahvaljujući zalaganju svojih predratnih kolega inženjera iz Komande ratnog vazduhoplovstva pošteđen je sudskog postupka. Posle 1945. godine nastavlja rad u Zrakoplovnom savezu Hrvatske.
Vidi još
[uredi | uredi izvor]- Fizir FA-1
- Fizir F1V
- Fizir FN
- Fizir FP-2
- Fizir FT-1
- Fizir LAF
- Fabrika aeroplana i hidroaviona Zmaj
- Rogožarski PVT
- Dušan Stankov (konstruktor aviona)
- Mali Brandenburg
- Srednji Brandenburg
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ „inž. Rudolf Fizir[[Kategorija:Botovski naslovi]]”. Arhivirano iz originala 28. 12. 2019. g. Pristupljeno 10. 12. 2012. Sukob URL—vikiveza (pomoć)
- ^ Mikić 1933, str. 674–677.
- ^ „Hrvatski vojnik - Internet izdanje”. www.hrvatski-vojnik.hr. Arhivirano iz originala 16. 4. 2013. g.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Donald, David (1997). The Encyclopedia of World Aircraft. Prospero Books. ISBN 978-1-894102-24-7.
- Vojna enciklopedija, Beograd, 1971
- V. Mikić; Zrakoplovstvo NDH 1941—1945, VIIVJ, Beograd, 2000.
- Nenadović, Miroslav (1967). Eksperimentalna istraživanja u razvoju koncepcije letelica (na jeziku: (jezik: srpski)). YU-Beograd: SANU (Posebna izdanja)- Spomenica knjiga 30. str. 167—189.
- Mikić, Sava J. (1933). Istorija jugoslovenskog vazduhoplovstva (na jeziku: (jezik: srpski)). Beograd: Štamparija Drag. Gregorić. str. 674—677.
- R., D. (7. 12. 1952). „ing. Rudolf Fizir”. Aero svet (na jeziku: (jezik: srpski)). Beograd: Vazduhoplovni savez Jugoslavije. 29: strana.
Spoljašnje veze
[uredi | uredi izvor]
- Biografija i slike Arhivirano na veb-sajtu Wayback Machine (28. decembar 2019)
- „Rudolf Fizir - najveći hrvatski konstruktor zrakoplova” (na jeziku: (jezik: hrvatski)). www.hrvatski-vojnik.hr. Arhivirano iz originala 16. 4. 2013. g. Pristupljeno 9. 9. 2011.
- „Rudolf Fizir” (na jeziku: (jezik: engleski)). library.thinkquest.org. Pristupljeno 9. 9. 2011.
- „Rudolf Fizir” (na jeziku: (jezik: engleski)). www.trueknowledge.com. Pristupljeno 9. 9. 2011.