Spens

Spens
Informacije
Lokacija	Novi Sad, Srbija
Koordinate	45° 14′ 51″ N 19° 50′ 44″ E
Status	završen
Otvaranje	14. april 1981. (1981-04-14)
Korišćenje	HK Vojvodina KK Vojvodina OK Vojvodina RK Vojvodina ŽKK Vojvodina
Kompanije
Arhitekta	Živorad Janković Branko Bulić Duško Bogunović
Upravljanje	JP SPC Vojvodina
Veb-sajt	www.spens.rs

Sportski i poslovni centar „Vojvodina“ (SPC „Vojvodina“), popularno nazvan kao akronim Spens (puni naziv: Stonotenisko Prvenstvo Evrope Novi Sad), jeste sportsko-poslovni centar koji se nalazi u Novom Sadu, u delu Stari grad. Izgradnja dvorane započela je maja 1979, a otvorena je 14. aprila 1981. godine, za 36. svetsko prvenstvo u stonom tenisu.

Spens su projektovali Živorad Janković i Branko Bulić iz Instituta za urbanizam Arhitektonskog fakulteta iz Sarajeva. Sportsko-poslovni centar „Vojvodina“ čine dvorana, otvoreni sportski tereni, stadion „Karađorđe“ i garaža s parking prostorom. Površina lokacije na kojoj je izgrađena dvorana „Spens“ jeste skoro 200.000 m², od toga sam objekat zauzima 85.091 m², a stadion Karađorđe čini 32.483 m². Korisna površina zatvorenih sportskih prostora jest 46.319 m².

Spens ima dve hale: veliku (kapacitet 6.987 mesta) i malu (kapacitet 1.030 mesta), ledenu dvoranu (kapaciteta 1.623), zatvoreni bazen, kuglanu, trenažno-takmičarske sale za boks, džudo i stoni tenis, 2 pres-centra i amfiteatar. Pored sportskih objekata, u njemu se nalazi oko 215 lokala, u koje su smeštene mnogobrojne prodavnice.

Istorija

Zatvoreni bazen u okviru Spensa

Velika dvorana - utakmica odbojkaške Svetske lige Srbija-Brazil

Velika dvorana- utakmica Jadranske lige Vojvodina - Partizan

Inicijativa za izgradnju SPC „Vojvodina“ potekla je od strane Opštinske konferencije Saveza socijalističke omladine i Opštinskog saveza za fizičku kulturu, sa ciljem da se prošire mogućnosti za masovno bavljenje fizičkom kulturom građana, a pre svega mladih, kao i da se sportskim klubovima u Novom Sadu pruže optimalne mogućnosti za treniranje i takmičenja po najvišim svetskim standardima. Centar je takođe planiran kao mesto koje bi pružalo uslove za organizovanje vrhunskih priredbi kulturno-zabavnog karaktera.

Inicijativa je razmatrana u tadašnjoj delegatskoj bazi i dobila je punu podršku među zaposlenima i građanima Novog Sada. Izgradnja objekta predviđena je pre svega generalnim planom grada 1950. godine, koji je rađen u Republičkom urbanističkom zavodu u Beogradu.

Kontinuitet planiranja na prostoru sadašnjeg kompleksa Sportskog i poslovnog centra „Vojvodina“ moguće je pratiti kroz generalne planove grada iz 1963, 1974, 1985. (delimične izmene 1994) i 2000. godine.

Lokacija je na neki način predodređena položajem fudbalskog stadiona, čemu je prethodio i išlo u prilog iseljavanje neadekvatnih resursa (mini industrijska zona), kao i dispozicija postojećih i planiranih ulica. Aktivnosti na realizaciji Centra počele su 1974. godine raspisivanjem jugoslovenskog konkursa za urbanističko i arhitektonsko rešenje ovog prostora, a nastavljene su u kasnijim godinama izradom urbanističkog i arhitektonsko-građevinskih projekata i na kraju samom izgradnjom većeg dela planiranih sadržaja krajem sedamdesetih i početkom osamdesetih godina.

Izgradnja

Odluku o izgradnji Centra donela je Skupština grada Novog Sada 12. aprila i Skupština samoupravne interesne zajednice za fizičku kulturu 10. aprila 1978. godine povodom prihvatanja kandidature Novog Sada za organizovanje 36. Svetskog prvenstva u stonom tenisu 1983.

Za praćenje i nadzor ove velike investicije, Skupština opštine Novi Sad osnovala je na istoj sednici svojih veća Direkciju za izgradnju Gradskog sportskog centra „Vojvodina“, koja je 1981. godine odlukom Skupštine reorganizovana u Radnu organizaciju Sportski i poslovni centar „Vojvodina“ u osnivanju u cilju upravljanja i održavanja Centra.

Sredstva za izgradnju su obezbeđena:

• putem samodoprinosa: 70,80% (građani Novog Sada i udružena sredstva SIZ-a za fizičku kulturu, samoupravni sporazum OOUR-A Novosadske, Ljubljanske i Vojvođanske banke, Samoupravni sporazum Narodne banke Vojvodine)
• SIZ za zdravstvenu zaštitu (4,24%)
• SIZ za opšte obrazovanje i vaspitanje (1,4%)
• SIZ za fizičku kulturu (iz red. delatnosti) (2,09%)
• Lutrija Vojvodine (18,67%)
• federacija sa ostalim republikama i pokrajinom Kosovo i Metohija (2,8%).

Na konkursu raspisanom za idejno rešenje objekta prihvaćen je projekat Instituta za urbanizam Arhitektonskog fakulteta u Sarajevu, projektanata Žike Jankovića i Branka Bulića.

Na prostoru na kome je izgrađen Centar, ranije se nalazila novosadska fabrika kablova „Novkabel“, koja je srušena i izgrađena na novoj lokaciji u industrijskoj zoni grada. Pripremu terena za izgradnju izvršio je novosadski „URBIS“- OOUR „Zemljište“, a paralelno sa rušenjem i raščišćavanjem terena, koje je izrađeno u rekordnom roku, rađena je instalacija, toplovod, vodovod, kanalizacija i saobraćajnice. Planirani obim radova završen je do kraja 1978. godine.

Prvobitna kandidatura Novog Sada odnosila se na svetsko prvenstvo 1983. godine, ali nakon odustajanja NR Kine za organizaciju prvenstva 1981. godine, i prihvatanje uloge domaćina za svetsko prvenstvo 1981, uslovilo je promenu u dinamici i izgradnji Centra. Zavod za urbanizam u skladu sa prvonagrađenim konkursnim radom, u skladu sa važećim propisima izradio je urbanistički projekat, koji nije usvajan. Na osnovu ovog urbanističkog projekta realizovan je objekat sportskog i poslovnog centra sa prvom fazom garaže, severoistočna tribina fudbalskog stadiona i kompleks tenis terena. Delimično su realizovani otvoreni bazen i otvoreno klizalište.

Dozvola za građenje objekta dobijena je 17. aprila 1979. godine, a glavni izvođač radova bio je „Neimar“ iz Novog Sada.

Izgradnja je počela 20. maja 1979. godine. Plan je bio da se objekat izgrađuje u fazama, jer je projekat omogućavao nadogradnju (po principu modula). Pripremni radovi počeli su 3. maja 1979. godine, a glavni 20. maja 1979. godine.

Do aprila 1981. godine izgrađeni su najneophodniji sadržaji u delu objekta A + B, koji su pružali optimalne uslove za održavanje svetskog prvenstva u stonom tenisu „Spens 81“ (Velika dvorana i Mala dvorana, Pres centar, komunikacije i sl.).

Nakon održanog prvenstva, do kraja 1981. godine završeni su započeti radovi na delu objekta A + B radi dovođenja objekta u funkciju za redovnu eksploataciju.

Oktobra iste godine odustalo se od izgradnje otvorenih sportskih terena i rekonstrukcije fudbalskog stadiona. Obustavljena je i započeta izgradnja bloka C – bazeni.

Polovinom 1982. godine zaključen je ugovor sa glavnim izvođačem radova „NEIMAR“ – Novi Sad, o konzervaciji bloka C – bazeni (pokrivanje: krovna konstrukcija). Planirano je završeno početkom 1983. godine.

Treba imati u vidu da je dinamika priliva sredstava za izgradnju objekta bila neravnomerna u odnosu na dinamiku gradnje, te su se koristila kreditna sredstva, Od 1982—1985. Godine RO u osnivanju SPC „Vojvodina“ sva raspoloživa sredstva usmeravala na vraćanje dospelih obaveza. Završene su i puštene u rad borilačke dvorane: džudo, stoni tenis i boks.

Tokom 1983. ove godine završene su Ledena dvorana i kuglana sa 8 automatskih staza.

Krajem 1985. godine sačinjena je Informacija o prioritetima u ostvarivanju uslova za nastavak izgradnje objekta.

Aprila 1986. godine Izvršno veće Skupštine grada Novog Sada prihvatilo je ponuđenu Informaciju i donelo Zaključak, koji je u junu na sednici usvojila i Skupština grada. U Zaključku se između ostalog konstatuje da su se stekli uslovi za nastavak izgradnje objekta, sa osnovnim težištem na završetku zatvorenih i otvorenih bazena (blok C).

Godine 1988. izgrađeni su teniski tereni, 1990. godine pušteni su u rad zatvoreni bazeni SPC „Vojvodina“. Uz bazene izgrađena je streljana za vazdušno oružje sa 30 pokretnih meta.

Nakon izgradnje

Skupština opštine donosi odluku kojom Radna organizacija u osnivanju postaje Javno preduzeće „Sportski i poslovni centar Vojvodina“ sa p. o. Motivi osnivanja Javnog preduzeća sadržani su u obrazloženju Predloga odluke o osnivanju J. P., a to su : javno preduzeće se osniva „ radi ostvarenja interesa i potrebe Grada da ima sportske dvorane, dvorane za priredbe i manifestacije, da ima bazene i klizališta, da time nudi i obezbeđuje svojim građanima i posetiocima odgovarajući standard i sadržaj zdravog života u najširem smislu, a koje se finansiraju simbiozom lepog i korisnog sa tržištem – tako što zakup poslovnog prostora, radi tercijalnih delatnosti u supermodernom ambijentu, obezbeđuje osnovni kapital za održavanje objekta i obrtna sredstva za ostale delatnosti.“ Odlukom o osnivanju Javnog preduzeća, Skupština je u sastavni deo preduzeća uvrstila i SC „Sajmište“, koji je do 01.01.1992. godine bio pod upravom Ustanove za održavanje objekata fizičke kulture grada Novog Sada.

2008. godina

Prema izveštaju o radu, za poslednju poslovnu godinu, 234 sportske ekipe svih uzrasnih kategorija i 184 ekipe u okviru sportsko rekreativnih aktivnosti, koristilo je sportske kapacitete JP „SPC Vojvodina“. Za realizaciju trenažnog rada sportskih organizacija obezbeđeno je 28.302 sata, a u okviru raznovrsnih sportsko-rekreativnih aktivnosti iskorišćeno je 31.829 sati.

Kroz trenažni rad sportskih organizacija prošlo je 405.958 sportista, a sportsko-rekreativne sadržaje koristilo je 214.707 korisnika. Održano je 1.475 takmičenja-utakmica (530 sportskih i 945 rekreativnih) u kojima je učestvovalo 40.178 pojedinaca (25.700 sportista i 14.478 rekreativaca) pred 106.702 gledalaca (83.571 je pratilo sportska, a 23.131 rekreativna takmičenja).

Na zatvorenim bazenima, klizalištu i na otvorenim bazenima SC „SAJMIŠTE“ za građane je obezbeđeno 3.458 sati, a navedene prostore u okviru građanskih smena koristilo je 197.833 posetilaca (zatvorene bazene- 95.955, otvorene bazene- 70.751 i klizalište- 31.127).

U saradnji sa Sportskom asocijacijom Novog Sada organizovani su programi: obuka neplivača, korektivni programi i akva-aerobik (obuka neplivača- 1.54 polaznika, korektivni programi – 40 polaznika i akva-aerobik- 861 polaznica). U saradnji sa Savezom za školski sport i olimpijsko vaspitanje Novog Sada i Gradskom upravom tokom školskih raspusta organizovane su besplatne smene na bazenu i klizalištu, koje je koristilo 8.670 učenika osnovnih i srednjih škola. Na otvorenim bazenima SC „SAJMIŠTE“ tokom jula i avgusta, u saradnji sa PK „Novi Sad“ organizovana je obuka neplivača, a u saradnji sa Fitnes klubom „Gimnas“ akva-aerobik za žene. U ledenoj dvorani, tokom njenog rada, u saradnji sa klizačkim klubom „Vojvodina“ organizovana je škola klizanja (265 polaznika). Na osnovu iznetih podataka vidi se da su sportski prostori korišćeni 67.540 sati od strane 886.290 korisnika (sportista, građana i rekreativaca.)

Rekonstrukcija

Avgusta 2024 na javni uvid je izložen plan koji predviđe rekonstrukciju objekta Spensa, izgradnju novih sadržaja, dve garaže i hotela.

Događaji

Sportski

Prvi sportski događaj je bilo 36-sto svetsko prvenstvo u stonom tenisu koje je trajalo od 14. do 26. aprila 1981. godine.

U velikoj hali Spensa su igrane utakmice Evropskog prvenstva u košarci 2005. godine. Spens je bio domaćin grupi D gde su igrali Srbija i Crna Gora, Španija, Letonija i Izrael, takođe je bila odigrana i utakmica osmine finala između Srbije i Crne gore i Francuske.

Svetsko prvenstvo u košarci za juniore na kome je reprezentacija Srbije osvojila zlatnu medalju bilo je održano jula meseca 2007. godine u velikoj hali.

U januaru 2012. godine ugostila je grupu C evropskog prvenstva u rukometu. U decembru iste godine je takođe ugostila grupu B na evropskom prvenstvu u rukometu za žene. Istog meseca sledeće godine dvorana bila je domaćin grupe D na svetskom prvenstvu u rukometu za žene.

Drugi

Na Spensu su pored sportskih događa održani i mnogi koncerti i druga kulturna dešavanja.

Godine 2021. srpski reper Ničke 3000 imao je koncert u Spensu na poluvremenu košarkaške utakmice.

Spoljašnje veze

• Zvanični veb-sajt