Specijalni rezervat prirode Uvac
| Specijalni rezervat prirode Uvac | |
|---|---|
IUCN kategorija II (nacionalni park) | |
 Meandri Uvca | |
  | |
| Mjesto |  Srbija |
| Najbliži grad | Nova Varoš, Sjenica |
| Koordinate | 43° 24′ N 19° 56′ E / 43.400° S; 19.933° I |
| Površina | 7.543 ha |
| Osnovano | 1971. godine |
| Upravljačko tijelo | Srbija |
Specijalni rezervat prirode Uvac je rezervat prirode I kategorije koji se nalazi na području jugozapadne Srbije.[1] Zahvata površinu od 7.453 hektara i obuhvata delove teritorija opština Nova Varoš i Sjenica.[2] Pod zaštitom je države od 1971. godine kao prirodno dobro od izuzetnog značaja.[3]
Odlike ovog rezervata
[uredi | uredi izvor]SRP Uvac predstavlja jedinstvenu morfološku celinu Starovlaške visije, koja je predstavljena kanjonskom dolinom reke Uvac sa dolinama njenih pritoka. Ona je usekla uklještene meandre u krečnjačke stene, gde prosečna dubina dolina varira između 200 i 300 metara, sa maksimalnom dubinom od 350 metara.[4] Okolina je sa skaršćenim površinama u kojima su brojni kraški oblici: kraške površi, uvale, vrtače, okapine, pećine i jame. Pećine su brojne i po veličini variraju od potkapina do jednog od najvećih do sada poznatih pećinskih sistema u Srbiji, a to je Ušački pećinski sistem čija dužina do sada istraženih kanala iznosi 6.185 m. Ušački pećinski sistem se sastoji od dve pećine – Ušačke i Ledene, kao i jame Bezdana koja ih spaja. Vredno je istaći i druge pećine kao što su: Tubića pećina, pećina Durulja, Baždarska pećina... Sve ove pećine odlikuje bogatstvo pećinskog nakita taloženog iz prokapnih voda u vidu stalaktita, stalagmita, stubova, draperija, staklastih iglica... Rezervat se prostire između dve planine - Zlatara na jugozapadu i Javora na severoistoku. U reljefu dominiraju kraški oblici koji su predstavljeni brojnim vrtačama, uvalama, jamama i pećinama. Najpoznatiji je Ušački pećinski sistem, sa 6.185 m dugim kanalima.[5] Ovde se nalazi Ledena pećina.
Biljni i životinjski svet
[uredi | uredi izvor]Ptice
[uredi | uredi izvor]
Rezervat prirode odlikuje se izuzetnim biodiverzitetom. Najznačajnija jedinka ovih prostora je beloglavi sup, vrsta orla lešinara velikih dimenzija (raspon krila i do tri metra).[6] Ovo je uz kanjon reke Trešnjice jedino stanište ove ptice u Srbiji. U rezervatu se nalazi oko 300 jedinki, a specifično za njih je jedinstvena ishrana. Naime, hrane se samo leševima uginulih životinja, pa samim tim predstavljaju važnu kariku u lancu ishrane čime sprečavaju širenje zaraze. Do sada je na teritoriji ovog područja zabeleženo 104 vrste ptica među kojima su: suri orao (Aquila chrysaetos), orao zmijar (Cricaetus gallicus), sivi soko (Falco peregrinus), veliki ronac (Mergus merganser), prdavac (Crex crex) i druge.[7] Najveće gnezdilište velikog ronca na Balkanu nalazi se u rezervatu Uvac čija staništa su retka.
Ostali živi svet
[uredi | uredi izvor]Ove prostore odlikuje i prisustvo jedanaest vrsta riba (potočna pastrmka, klena, skobalja) i nekoliko ugroženih vrsta sisara.[8] U rezervatu je registrovano prisustvo 219 različitih biljnih taksona. Od toga su tri vrste sa međunarodnih značajem, nekoliko je pod zaštitom, a više od 50 vrsta ima lekovita svojstva.[9] Značajno je prisustvo i drugih životinja kao što su ris (Lynx lynx), vidra (Lutra lutra) i slepi miševi. Pećine Uvca jedino su stanište stenoendemičnih vrsta insekata roda Remyella i Duvalius, kao i stonoge Haasea lacusnigri microcorna.[7]
Od 219 registrovanih taksona flore, 3 vrste su od međunarodnog značaja, 3 na Crvenoj listi flore, 25 taksona je pod kontrolom sakupljanja, korišćenja i prometa, a preko 50 vrsta ima lekovita svojstva.
Zaštita
[uredi | uredi izvor]Specijalni rezervat prirode Uvac, zaštićen je prvi put 1971. godine na lokalitetu Pavlovića Brod sa površinom od 267 hektara. Tokom 1995. godine područje zaštite je značajno prošireno, za oko deset puta (2.717 ha), da bi konačan oblik i veličinu dobilo 2006. godine.[10] O rezervatu se stara Fond za zaštitu ptica grabljivica „Beloglavi sup“ sa sedištem u Novoj Varoši.[11] Budući da je ovo dobro od izuzetnog značaja, svaka aktivnost koja može narušiti ekosistem je strogo zabranjena.
Galerija
[uredi | uredi izvor]
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ „SRP Uvac”. Uvac.org.rs. Arhivirano iz originala 19. 02. 2012. g. Pristupljeno 10. 3. 2012.
- ^ „Teritorija rezervata”. Uvac.org.rs. Arhivirano iz originala 19. 02. 2012. g. Pristupljeno 10. 3. 2012.
- ^ „Zaštićeno područje”. Uvac.org.rs. Arhivirano iz originala 19. 02. 2012. g. Pristupljeno 10. 3. 2012.
- ^ „Rezervat Uvac”.
- ^ „Morfološke odlike”. Uvac.org.rs. Arhivirano iz originala 19. 02. 2012. g. Pristupljeno 10. 3. 2012.
- ^ „Beloglavi sup”. Uvac.org.rs. Arhivirano iz originala 19. 02. 2012. g. Pristupljeno 10. 3. 2012.
- ^ a b Amidžić; et al. (2011). Zaštićena prirodna dobra Srbije (drugo izd.). Beograd: Ministarstvo životne sredine, rudarstva i prostornog planiranja; Zavod za zaštitu prirode Srbije. str. 280. ISBN 978-86-80877-39-6.
- ^ „Živi svet”. Uvac.org.rs. Arhivirano iz originala 19. 02. 2012. g. Pristupljeno 10. 3. 2012.
- ^ „Flora”. Uvac.org.rs. Arhivirano iz originala 19. 02. 2012. g. Pristupljeno 10. 3. 2012.
- ^ „Istorijat”. Uvac.org.rs. Arhivirano iz originala 19. 02. 2012. g. Pristupljeno 10. 3. 2012.
- ^ „Zaštita i briga”. Uvac.org.rs. Arhivirano iz originala 19. 02. 2012. g. Pristupljeno 10. 3. 2012.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Amidžić; et al. (2011). Zaštićena prirodna dobra Srbije (drugo izd.). Beograd: Ministarstvo životne sredine, rudarstva i prostornog planiranja; Zavod za zaštitu prirode Srbije. str. 280. ISBN 978-86-80877-39-6.
Spoljašnje veze
[uredi | uredi izvor]
- Zvanična prezentacija SRP Uvac (jezik: srpski)
- SRP Uvac na ZlatarInfo portalu (jezik: srpski)
- Beloglav sup - Klisura reke Uvac, 1. deo, RTS naučno- obrazovni program - Zvanični kanal
- Povratak beloglavog supa - Klisura reke Uvac, 2. deo, RTS naučno-obrazovni program - Zvanični kanal
- Trag: Vreme orlova - uvačka bajkaI, RTS Trag - Zvanični kanal
- Uvac – skriveni dragulj Evrope („Politika”, 8. jul 2017)
