Spisak devastiranih pravoslavnih crkava i manastira na Kosovu i Metohiji 1999.

Glavni članak: Devastirane pravoslavne svetinje na Kosovu i Metohiji

Spisak devastiranih pravoslavnih svetinja na Kosovu i Metohiji 1999, je sistematizovan prikaz svih srpskih crkava, manastira i drugih svetinja razorenih, oštećenih, oskrnavljenih i opljačkanih od juna do oktobra 1999. godine po, po okončanju NATO bombardovanje SRJ i dolaska međunarodnih snaga KFOR-a na prostor Kosova i Metohije.

Kakva god da je trenutna ili buduća sudbina, devastiranih pravoslavnih svetinja na Kosovu i Metohiji, s one strane administrativne granice Srbije i Kosova i Metohije, ovaj spisak devastiranih manastira, crkava i spomenika, živi u podsvesti svakog pravoslavca, i govori o časti i dostojanstvu svakog hrišćanina, koji je te hramove izgradio, kao i njihovim podvizima kojima je nastojao da ih još iz perioda Osmanlijskog carstva, sačuva od zaborava i sramote i podlosti drugih naroda, koji su uništili ili u čijem prisustvu je nastalo razaranje dole navedenog srpskog, ali i svetskog, kulturnog nasleđa.

Kod svih ovih devastiranih pravoslavnih svetinja opljačkane su ili spaljene i manastirske i parohijske zgrade, i oskrnavljena groblja. I pored kritike međunarodne javnosti do sada nijedan slučaj rušenja crkava i manastira i drugih pravoslavnih svetinja iz 1999. godine nije rasvetljen, niti i jedan krivac uhvaćen. Naprotiv, napadi se nastavljaju, od koji je jedan većih razmera bio marta 2004. godine, a broj stradalih svetinja se neprestano povećava.

I pored napred navedenog ponašanja, Albanaca, u poslednje vreme su sve učestaliji zahtevi da nad srpskim svetinjama na Kosovu i Metohiji titular postane albanska vlast i njena pravoslavna crkva, učlanjenjem u UNESKO. To, nažalost, ponovo unosi strah od pokušaja oduzimanja identiteta časti i dostojanstva, kod svakog hrišćanina Pravoslavne vere na ovom području Srbije. Na to upućuje i činjenica da vlast u Prištini, nedvosmisleno nikada nije osudila varvarsko uništavanje srpskih crkava, manastira i grobalja 1999, 2004, pa i kasnije.

Uslovi koji su vladali na Kosovu i Metohiji s kraja 20. veka

Društveno-političke promene koje su usledile pred kraj 20. veka, i bombardovanje teritorije SR Jugoslavije 1999. godine, doveli su do gotovo potpunog iseljenja srpskog življa sa teritorije Kosova i Metohije, koji je za sobom ostavio na milost i nemilost albanskih terorista u posleratnim uslovima, fizički nezaštićen veliki broj srpskih svetinje, čije se rušenje i skrnavljenje, dogodilo 1999. godine u nekoliko navrata. Tako da je samo u toj godini zapaljeno, porušeno ili sravnjeno sa zemljom 76 srpskih pravoslavnih svetinja.

Nakon prestanka bombardovanja SR Jugoslavije 9. juna 1999. godine, vojne snage KFOR počele su da ulaze i razmeštaju se na Kosovu i Metohiji od 13. juna 1999. godine. Kako se proces raspoređivanje mirovnih snaga odvijao jako sporo, nastale su ozbiljne posledice po bezbednost srpskog naroda i njegovih materijalnih dobara i svetinja.

Ostavši fizički nezaštićeni, brojni srpski manastiri, crkve i crkvišta direktno su bili izloženi albanskom vandalizmu a sveštenstvo koje se u njima zateklo zlostavljanjima. Tako, već 14. juna počinju otmice i ubistva Srba, i to uz prisustvo pripadnika KFOR-a. Među prvima su stradali jeromonah Serafim i monah Hariton. Ovakvo ponašanje KFOR-a imalo je za posledicu sve veće iseljavanje Srba. Za samo nekoliko meseci iseljeno je više od 250.000.

Među prvim svetinjama koje su stradale odmah po dolasku KFOR-a, bili su u Gornjem Nerodimlju, manastir Svetog Uroša (14. vek), u Binaču pored Vitine, manastir Svetog Arhanđela Gavrila (14. vek), u Donjem Nerodimlju crkve Svetog Stefana (14. vek) i Svetog Nikole letnjeg.

Potom je sledilo skrnavljenje i razaranje crkve Svetog Marka Koriškog (15. vek) i crkve Svetog Ilije u Ljubiždi kod Prizrena (16. vek), crkva Svetog Nikole u Prizrenu (14 vek), crkve Presvete Bogorodice u Mušutištu.

Krajem juna 1999. godine demolirana je crkva Svetog Jovana Preteče u Samodreži, crkva Vavedenja Presvete Bogorodice u Belom Polju kod Peći (14. vek), pet crkava iz 14. i 16. veka, i oko trideset četiri crkve iz 19. i 20 veka.

U jula i početkom avgusta 1999. godine, zločini Albanaca nad srpskim svetinjama se nastavljaju: minirani su manastirska crkva Svete Trojice u Mušutištu (14. vek), crkve Svetog Nikole u Slovinju (16. vek), Svetih Apostola Petra i Pavla u Suvoj Reci, crkve Svetog Nikole u Kijevu kod Kline (14. vek), i Svetog Ilije u Smaću; oštećena je crkva Svete Trojice u Žitinju kod Vitine, Svetog Spasa u Dvoranima, Svete Trojice u Grmovu kod Vitine, i Svete Petke u Klokotu. Prvog avgusta podmetnut je eksploziv u katedralnoj crkvi Hrista Spasa u Prištini, i minirana je crkva Vavedenja Presvete Bogorodice u Dolcu kod Kline.

Za nekoliko meseci od dolaska KFOR-a uništeno je preko 100 crkava, manastira, crkvišta i grobalja. Dok su crkvene dragocenosti na Kosovu i Metohiji iz porušenih i opljačkanih svetinja bile predmet ilegalne trgovine Albanaca i vojnika iz sastava KFOR-a.

Osim vrednih liturgijskih predmeta, uništavane su i čitave „galerije“ ikona na ikonostasima, dela najpoznatijih ikonopisaca i slikara od 16 do 19. veka. Broj ikona na jednom ikonostasu kreće se u zavisnosti od njegove veličine od 20 do 50, pa čak i do 70. Najniži prosek na porušenim crkvama i manastirima bio je oko 35 ikona. Kada se taj, najniži broj pomnoži sa 76 porušenih hramova, navedenih na ovoj stranici, dobija se tragičan rezultat, od više od 2.660 bespovratno nestalih ikona.

Broj devastiranih pravoslavnih svetinja po zonama odgovornosti KFOR-a od juna do oktobra 1999.

Broj oskrnavljenih, uništenih i opljačkanih srpskih svetinja od juna do oktobra 1999 godine po zonama odgovornosti KFOR-a na Kosovu i Metohiji
Zona odgovornosti	Broj oskrnavljenih i uništenih srpskih svetinja
Sjedinjene Države	21
Italija	21
Nemačka	19
Ujedinjeno Kraljevstvo	10
Francuska	7
Ukupno	78

Devastirane pravoslavne svetinje na Kosovu i Metohiji od juna do oktobra 1999.

Spisak uništenih pravoslavnih hramova na Kosovu i Metohiji od juna do oktobra 1999 godine
	Slika pre i posle rušenja	Naziv crkve	Opis	Opis razaranja
1.		Manastir Svete Trojice u Mušutištu	Manastir je najverovatnije izgrađen s kraja 14. veka na brdu Rusinitsa 2 km južno od Mušutišta, mada se prvi put spominje 1465. godine. O njegovom postojanju u kasnijim periodu postoje samo sporadični podaci, u kojima je zabeleženo da je s kraja 1829. manastir opusteo. Nešto kasnije 1837. godine, manastir je obnovljen prilozima prizrenskih zanatlija i priključen posedima manastira Marka Koriškog. Manastirska crkva bila je relativno mala, jednobrodna građevina, presvedena poluobličastim svodom sa naknadno prizidanom pripratom. U manastiru su se čuvali drevni manastirski rukopisi iz perioda od 14. do 17. veka, uključujući i Apostolske rukopise iz 11. veka. Manastir je posedovao i veliki broj ikona naslikanih na drvetu.	U junu 1999, Pre dolaska nemačke divizije KFOR-a u rejon manastira, prvo u junu 1999. manastirska crkva je opljačkana, a potom 10. jula 1999. podmetanjem eksploziva, od strane Albanaca, potpuno uništena. Vatra je nakon eksplozije zahvatila i sve zgrade u manastirskoj porti u kojima su uništeni i svi drevni rukopisi i ikone, koje su tu čuvane.
2.		Crkva Bogorodice Odigitrije u Mušutištu	Crkva je zadužbina Jovana Dragoslava i njegove porodice i nalazila se iznad sela Mušutišta, desetak kilometara jugoistočno od Suve Reke. Sagrađena je 1315. o čemu je svedočio natpis na nadvratniku zapadnog portala. Freskodekoracija je bila samo fragmentarno sačuvana i to: četiri arhijereja naslikanih u oltarskom prostoru (uključujući jednu od najstarijih predstava Sv. Klimenta Ohridskog) i nekoliko pojedinačnih figura u severozapadnom uglu naosa (svete žene, ratnici Teodori Tiron i Stratilat, anđeli i Sv. Pantelejmon). U manastirskoj crkvi čuvane su i dve prestone ikone iz 1603. Freske u ovoj crkvi, mada nemaju neposrednih paralela, svrstavane su među najlepša ostvarenja epohe kralja Milutina. Pretpostavlja se da su izvedene neposredno po završetku gradnje, a najkasnije do 1320. Hram je zbog oronulosti, obnovljen u drugoj polovini 19. veka.	Posle povlačenja jugoslovenskih snaga bezbednosti, iseljavanja lokalnih Srba i dolaska nemačkih snaga KFOR-a, crkva Bogorodice Odigitrije je opljačkana i oskrnavljena od strane lokalnih Albanaca. Sveštenikova kuća i parohijski dom su opljačkani i zapaljeni, a crkva je dignuta u vazduh i spaljena, a zapaljeni su i stari borovi koji su se nalazili u crkvenoj porti..
3.		Manastir Sveti Marko Koriški	Manastir je izgrađen na steni iznad korita reke Koriša, nedaleko od Prizrena. Prema sačuvanim dokumentima, sagradili su ga Jona i Branko Vlahić 1467. godine (koji je bio metoh obližnje velike isposnice Svetog Petra Koriškog). Manastir se prvi put pominje 1520. u turskim tefterima. U 16. veku bio je napušten, da bi u narednom 17. veku ponovo oživeo i bio naseljen monasima. Godine 1765. monah Neofit doneo je u manastir „mnoge knjige i rukopise iz Dečana“, oko dvadesetak rukopisa i knjiga, među kojima je i poznati Dečanski kanon. Godine 1915, u toku Prvog svetskog rata, konaci su zapaljeni, a manastirska crkva opljačkana. Jedan broj monaha je postradao, dok su drugi prinuđeni da izbegnu. Ovaj zločin počinili su lokalni Albanci iz sela Kabas. Nakon Prvog svetskog rata, manastir je obnovljen da bi ga albanski balisti ponovo uništili na početku Drugog svetskog rata 1941. godine. Nakon Drugog svetskog rata crkva je popravljena u više navrata, i pored toga što u manastiru nije bilo monaha sve do pred 1999. godine kada su po blagoslovu episkopa Artemija monaški život obnovili protosinđel Miron Kosac i jeromonah Amvrosije.	U junu mesecu 1999. godine, nakon dolaska nemačkog KFOR-a, kada su počeli progoni srpskog stanovništva prizrenskog kraju, manastir je ponovo uništen. Crkva i zvonik su minirani, tako da je danas od ove drevne svetinje preostala samo gomila kamenja.
4.		Manastir Svetog Arhanđela Gavrila (Buzovik)	Manastir je sagrađena u 14. veku, na 5 km od grada Vitina na izvoru reke Sušice. Poznat je i pod imenom „Binač“ i „Buzovik“. U drevnoj manastirskoj crkvi su postojale freske u dva sloja. Kasniji sloj, sa slikama episkopa, nastao je u 16. veku. Godine 1867, manastir su nakon ubistava sveštenika od strane Albanaca, napustili preživelih monasi. Početkom 20. veka, manastir je obnovljen.	Nakon završetka NATO agresije na Jugoslaviju, i dolaska snaga KFOR-a na ovaj prosto, u drugoj polovini juna 1999, Albanaca su manastir oskrnavili i opljačkali. Unutrašnjost manastirske crkve je spaljena, nakon povlačenja američkog odreda KFOR-a, a manastirski objekti potpuno uništeni eksplozivom.
5.		Manastir Devič	Manastir sa svojom crkvom posvećenom Vavedenju Bogorodice, nalazi se oko 5 km južno od Srbice. Njegov današnji izgled rezultat je brojnih rušenja i dogradnji kroz pet vekova njegovog postojanja. Manastir je najverovatnije osnovao despot Đurađ Branković, koji je, po predanju iz 1434. podigao crkvu u spomen za ozdravljenje svoje kćeri device - otud i naziv manastiru „Devički”. Manastir je bio poznat po; kultu svetog pustinožitelja Joanikija Devičkog (rođenog u 15. veku), i prepisivačkoj delatnosti u 16. veku. Turci su razorili manastir krajem 15. veka. Obnovljen je u vreme patrijarha Makarija Sokolovića, o čemu svedoči freskozapis iz 1587. godine. Fragmenti živopisa iz tog vremena mogu se videti u oltarskom prostoru crkve i u kapeli, iznad kivota Sv. Joanikija. Manastir je stradao tokom Prvog i Drugog svetskog rata. Njegova obnova započeta je 1947. godine. Živopis je restauriran 1966. Tom prilikom su skinute sa zida i dislocirane uljane zidne slike nastale u jednoj od obnova nakon 1863. godine.	U ratnim operacijama 1999. manastir je opljačkan, razbijena je ploča na kivotu Sv. Joanikija a ikone su oskrnavljene. Marta 2004. manastir je ponovo oskrnavljen i spaljen u prisustvu vojnika KFOR-a. Grobnica Joanikija Devičkog je otvorena i oskrnavljena.
6.		Manastir svetog Uroša	Manastir svetog Uroša ili Crkva Uspenja Presvete Bogorodice sagrađen je s kraja 14. veka, na padinama Neredičkog brda, nedaleko od Šajkovca (Šarenika) kod Gornjeg Nerodimlja, zapadno od Uroševca. Prema narodnoj tradiciji, podigla ga je carica Jelena posle 1371. godine i u njemu je sahranjen njen sin jedinac i poslednji srpski car, Uroš (1355—1371). Manastir je 1584. godine stradao, posle čega je napušten. Manastirska crkva je, u doba patrijarha Pajsija (1614—1647/1649), doživela obnovu, tako da se u izvorima iz 17. veka spominje kao crkva svetog Uroša. Tokom prve polovine 19. veka, crkva je porušena i kao takvu je 1858. godine pominje putopisac Giljferding. Krajem istog veka otpočeli su radovi na obnovi crkve, ali su oni, usled otomanskih i albanskih napada i stalnih pritisaka, prekinuti u visini krova. Ostaci crkve su se od 1990. nalazili pod zaštitom Republike Srbije, kao spomenik kulture od izuzetnog značaja, u sklopu spomeničke celine Spomenici Nerodimlja. Sredinom devedesetih godina 20. veka dovršena je obnova crkve i ona je stavljena pod krov.	Posle okončanja NATO agresije na SRJ 1999. godine i dolaska snaga KFORa na prostor Kosovo i Metohiju, crkva je minirana i sravnjena sa zemljom.
7.		Manastir i crkva Svetog Arhanđela (Gornje Nerodimlje)	Srednjovekovni manastir i crkva Svetog Arhanđela u selu Gornje Nerodimlje, izgrađena je u 14. veku. Oslikana je freskama u 14. i 15. veku (prvi sloj). Obnovljena je 1700. godine.	Nakon dolaska američkih snaga KFOR-a 1999. crkva je oštećena, spaljena i minirana od strane Albanaca. Prvo je opljačkan i spaljen 22/23. juna 1999. godine, a potom su dinamitom srušeni do temelja, prvo konak, a zatim i crkva, tako da su delovi fresaka bili vidljivi po ruševinama sve do njihovog propadanja od nevremena. Gorostasno stablo crnog bora koje je posađeno u vreme cara Dušana (1336), posečeno je i spaljeno. Groblje je oskrnavljeno a nadgrobni spomenici srušeni.
8.		Crkva Svetog Nikole Letnjeg (Donje Nerodimlje)	Na starim temeljima 1983. godine podignuta je nova crkva Svetog Nikole Letnjeg u Donjem Nerodimlju, kao jednobrodna građevina sa oltarskom apsidom i omanjim kubetom. Na zapadnoj strani crkve nalazio se stoletni hrast ispod koga su se vernici okupljali i ranije, dok je crkva bila u ruševinama.	Nakon dolaska američkih snaga KFOR-a 1999. crkva je oštećena, spaljena i minirana od strane Albanaca. Gorostasno stablo crnog bora koje je posađeno u vreme cara Dušana, posečeno je i spaljeno. Groblje je oskrnavljeno a nadgrobni spomenici srušeni.
9.		Crkva Svetog Stefana u Donjem Nerodimlju	Crkva je iz 14. veka i nalazi se u dolini reke Nerodimke, na groblju u Donjem Nerodimlju pet kilometara zapadno od Uroševca. Crkva je obnovljena 1996. godine	Nakon dolaska američkih snaga KFOR-a 1999. crkva je oštećena, spaljena i minirana od strane Albanaca.
10.		Crkva Bogorodičinog Vavedenja u Dolcu	Crkva Vavedenja Bogorodice (u narodu zvana Sveta Prečista) u Dolcu kod Kline. Crkva je jednobrodna građevina pravougaone osnove sa poluobličastim svodom i polukružnom apsidom. Sačuvana su dva sloja živopisa; noviji iz 1620. godine, i stariji ispod njega rađen krajem 14. veka. Grubo su restaurirani, naročito u donjoj zoni južnog zida. Fragmenti starog živopisa odlikuju se veoma lepim crtežom i iznijansiranim koloritom. Slične kvalitete ima i noviji živopis iz 17. veka. Smatra se da je ova crkva starija od dečanske i sagrađena je četiri godine pre Kosovske bitke (1389).	Jula meseca 1999, nakon dolaska italijanskih snaga KFOR-a, albanski ekstremisti su crkvu opljačkali a časnu trpezu uništili u komade. Crkva je iznutra zapaljena. Minirana je i sravnjena sa zemljom početkom avgusta 1999. godine.
11.		Crkva Svetog Nikole u Slovinju	Hram je sagrađen u selu Slovinju kod Lipljana u 16. veku. Prvi put je porušen u 19. veku, a obnovljen je 1996. godine.	Nakon dolaska britanskih snaga KFOR-a, hram je u junu 1999. prvo razoren, od strane albanskih ekstremista, a potom 17. jula 1999. miniran i uništili do temelja.
12.		Crkva Svetih Apostola Petra i Pavla u Suvoj Reci	Hram je podignut u Suvoj Reci 1938. na istočnog kraju varošice. Pored hrama sa kupolom nalazio se i zvonik.	Po dolasku nemačkih snaga KFOR u područje Suve Reke juna meseca, i preuzima uprave nad gradom od strane Albanaca, crkva je demolirana i opljačkana. Dana 19. jula 1999 u jedan čas ujutro crkva je jakim eksplozivom srušena do temelja.
13.		Crkva Svete Trojice u Petriču	Crkva Svete Trojice u selu Petrič na putu Peć-Priština sagrađena je 1992. godine kao donacija porodice Karić.	Nakon dolaska italijanskih snaga KFOR-a, crkva je demolirana i oskrnavljena krajem juna 1999 od strane Albanaca.
14.		Crkva Vavedenje Presvete Bogorodice u Belom Polju	Crkva je locirana je u podnožju planinskog venca Pleš-Koprivnik, na desnoj strani rečice Kamenice-Sušice, u selu Belo Polje, južno od grada Peći, u Metohiji. Jedini podatak koji vremenski određuje podizanje prvobitne crkve u 14. vek je pominjanje sela u kome se crkva nalazi, Belo Polje, u Povelji Stefana Dečanskog iz 1327. godine kao i nadgrobna mermerna ploča sa uklesanim natpisom iz 14. veka naknadno ugrađena u pod crkve. Starija crkva je porušena u nekom od perioda turske okupacije ovih prostora a novija, sadašnja, podiže se po želji i uz materijalnu pomoć ruske carice Marije Aleksandrovne u vremenu 1866-1868. godine. Njena izgradnja je potpomognuta i trudom dečanskog arhimandrita Kirila Andrejevića, žitelja iz mesta i esnafskih udruženja iz Peći i Skadra. U crkvi se nalazila i zbirka od 30 ikona, neproučenih i neobjavljenih, sa natpisima na srpskoslovenskom i grčkom jeziku a ima i natpisa na arabici i turskom jeziku. Posebno značajnu grupu čini zbirka od 6 ikona nastalih u periodu od 17. do 19. veka kao važan prilog za upoznavanje rada pećko-dečanske ikonopisačke škole poznijeg perioda.	Crkva i selo su 1999. godine spaljeni, prozori polupani, nameštaj, ikonostas i crkvene sasude polomljeni, oštećena ulazna vrata na obe strane. Ovom prilikom najveća oštećenja je pretrpeo živopis, sada prekriven debelim slojem čađi i gareži kao i ikonostas kome nedostaje krst, 13 ikona iz trećeg reda i parapetne ploče iz prvog reda. Crkva je delimično obnovljena krajem 2003. godine da bi marta 2004. godine i crkva i selo ponovo bili spaljeni.
15.		Saborni hram Svetog Uroša u Uroševcu	Saborni hram Svetog Kralja Uroša u gradu Uroševcu (1929—1933). Projekat je izradio skopski arhitekta Josif Mihailović. Zbirka ikona pripada srednjovekovnom srpskom ikonopisu. Među njima je ikona Svete Trojice koju je oslikao 1896. zograf Josif Radević iz Lazaropolja. Crkva ima zavetni diskos iz 1909. dok su, kandilo i zvona iz 1912. dar kragujevačkih žena.	Crkva je opljačkana potom zapaljena od strane albanskih ekstremista nakon dolaska američkih snaga KFOR-a u Uroševac, krajem juna 1999.
16.		Crkva Svetog Ilije u Vučitrnu	Crkva je izgrađena 1834. godine na istočnom kraju grada Vučitrna gde su pronađene zakopane crkveni predmeti. Slike na zidovima crkve oslikao je 1871. zograf Blaža Damnjanović iz Debra.	U prisustvu snaga francuskog KFOR-a crkva je oskrnavljena u junu 1999, a sveštenička kuća je opljačkana i oštećena.
17.		Crkva Svetog Jovana Preteče u Samodreži	Crkva Svetog Jovana Preteče u Samodreži kod Vučitrna opevana je kao bela crkva Samodreža u kojoj je Sveti Knez Lazar uoči kosovskog boja 1389. godine pričestio srpske vitezove. Godine 1932. na ostacima stare podignuta je nova Samodreža od belih mermernih tesanika po projektima profesora Beogradskog univerziteta Aleksandra Deroka i P. Popovića. Freske u novoj Samodreži oslikao je poznati slikar i pesnik Živorad Nastasijević 1932. godine. Albanci su 1981. godine oskrnavili crkvu i oštetili freske.	Krajem juna 1999. nakon dolaska francuskih snaga KFOR-a, crkva je oštećena i zapaljena iznutra od strane albanskih ekstremista. „Krov ove crkve je uništen. Nad oltarskom apsidom je probijena velika rupa, stakla na prozorima i vrata su polomljeni, zvonik i zid oko crkve su porušeni a unutrašnjost je pretvorena u javnu deponiju i toalet.“
18.		Crkva Svete Paraskeve u Drsniku	Crkva Svete Paraskeve ranije je bila posvećena Svetom Nikoli u Drsniku kod Peći, je jednobrodna građevina pravougaone osnove, zasvedena poluobličastim svodom. Na istočnoj strani crkve je polukružna apsida. Krov crkve je na dve vode, pokriven kamenim pločama. Struktura zidova je od nepravilnih slojeva kamena i maltera. Stari živopis je dosta oštećen. Crkva je obnovljena sedamdesetih godina 19. veka veka iz kojeg je perioda sačuvan i živopis koji se ističe veoma dobrim crtežom i snažnim koloritom. Tehnika rada je dobra i freske su i pored stalnih kiša i snegova kao i nedaća kojima su bile izložene, dosta dobro očuvane. Dva mermerna krsta su dekorativno obrađena i postavljena na istočnom i zapadnom temenu krova.	U junu 1999. godine, nakon dolaska italijanskih snaga KFOR-a, Albanci su demolirali, zapalili i eksplozivom teško oštetili crkvu.
19.		Bogorodičina crkva u Naklu	Bogorodičina crkva u selu Naklo kod Peći sagrađena je 1985. godine.	Nakon dolaska italijanskih snaga KFOR-a, crkva je opljačkana i potom spaljena od strane albanskih ekstremista.
20.		Crkva Svete Trojice u Velikoj Reci	Crkva Svet Trojice u selu Velika Reka kod Vučitrna sagrađena 1997. ktitorski je rad Dimitrija Ljiljka, sagrađena po projektu arhitekte Ljiljane Ljiljak.	Crkva je demolirana, obesvećena i zapaljena od strane albanskih ekstremista u junu 1999. godine, nakon dolaska francuskih snaga KFOR-a.
21.		Crkva Svetih Apostola u Petrovcu	Crkva Svetih Apostola u Petrovcu kod Kosovske Kamenice	Crkva je demolirana i spaljena od strane albanskih ekstremista, a nakon dolaska američkih snaga KFOR-a.
22.		Crkva Svete Bogorodice u Podgorcu	Crkva Svete Bogorodice u selu Podgorce kod Vitine, obnovljena je i osvećena 1996. godine.	Crkva je opljačkana i spaljena od strane albanskih ekstremista, nakon dolaska američkih snaga KFOR-a.
23.		Crkva Začeća Svetog Jovana Preteče u Pećkoj Banji	Crkva Začeća Svetog Jovana Preteče i Kuma Božijeg u Pećkoj Banji ktitorija je porodice Rajović izgrađena 1998. godine. Crkva je projektovana sa osnovom u složenom obliku, u tri celine; tri zvonika sa pravougaonom bazom, pripratom i naosom u obliku razvijenog upisanog krsta u kombinaciji sa trikonhosom i oltarskim prostorom. Osnova razvijenog upisanog krsta crkve nije potpuna zato što sa istočne strane ima skraćeni travej koji se odmah nastavlja na prostor centralne apside, proskomidije i đakonikon sa obe strane. Zvonici su u osnovi otvoreni na četiri strane i spojeni tavaničnom pločom galerije. Autori projekta su Ljubiša Folić i Radomir Folić. Hram je živopisao Dragomir Jašović, ikonopisao Pavle Aksentijević, mozaik uradio Zdravko Vajagić, polijelej i krstove izradio Bane Rakalić. Zvona su izlivena u Livnici „Popović“.	Crkva je oštećena i sa unutrašnje strane paljena od strane albanskih ekstremista, nakon dolaska italijanskih snaga KFOR-a.
24.		Crkva Svetog Nikole u Đurakovcu	Mala grobljanska crkva u Đurakovcu u opštini Istok bila je podignuta na temeljima starije građevine iz 14. veka, o čemu svedoči nadgrobna ploča iz 1362. godine na kojoj se pominje izvesni Danilo, kao mogući ktitor crkve. Crkva sa krovom od kamenih ploča bila je jednobrodna građevina sa poluobličastim svodom zidana od pritesanog i lomljenog kamena utopljenog u malter. Obnovljena je 1592. godine, kada je i oslikana, od strane Milije zografa. Slike su obnovljene 1863. godine, a arhitektonska obnova je uključila i podizanje drvene priprate. Konzervatorski radovi na arhitekturi, živopisu i ikonostasu obavljeni su 1968. godine.	Nakon dolaska italijanskih snaga KFOR-a, crkva je demolirana, minirana i srušena u julu 1999. od strane Albanaca. Carske dveri i dve prestone ikone sa ikonostasa, izvađene su iz ruševina, čuvaju se u manastiru Pećka patrijaršija.
25.		Saborni hram Svete Trojice u Đakovici	Saborni hram u Đakovici sagrađen je 1999. godine na temeljima petokupolne spomen crkve. Stara crkva je bila predviđena za mauzolej i pohranjivanje zemnih ostataka izginulih, pobijenih i smrznutih u ratovima 1912-1918. godine. Ta crkva je završena 1940. godine, srušena od bezbožnika 1949. godine na dan Sv. Save. Posle pedeset godina, ponovo na tom istom mestu novi hram doživljava identičnu sudbinu: prvo biva oskrnavljen, potom zapaljen, da bi na kraju bio miniran i porušen 24/25. jula 1999. godine. Hram u Đakovici je bio jedan od najlepših novoizgrađenih hramova. Unutrašnja organizacija prostora predviđala je kombinaciju nekoliko različitih tipova osnova centralnog plana. Osnovni korpus je u obliku upisanog krsta sa centralnom kupolom i četiri manje kupole u ​​ugaonim, nižim travejima. Time je postignuta duhovna veza sa najvećom crkvom manastira Sv Arhanđela kod Prizrena. Dodatni bočni prostori daju osnovni oblik slobodnog krsta kao asocijacije na velike apostolione ranohrišćanskog perioda kao što su: Sv Jovan u Efesu i Sv Apostoli u Carigradu iz vremena Justinijana. Poprečnim kracima dodane su bočne apside, tako da je uspostavljen kontinuitet sa arhitekturom iz doba Kneza Lazara. Autori projekta su Ljubiša Folić i Radomir Folić.	Odmah po dolasku snaga italijanskog KFOR-a lokalni albanski ekstremisti počeli su da skrnave crkvu koja se nalazi u strogom centru grada. Vredni grčki mozaik Svete Trojice iznad glavnog portala je razbijen u paramparčad. Unutrašnjost crkve je zapaljena i oskrnavljena izmetom. Svuda po zidovima crkve mogli su se videti grafiti OVK i vulgarni crteži. Konačno, ova mučenička crkva je uništena stotinama kilograma snažnog eksploziva 24/25. jula 1999, i pored stalnog apela da KFOR obezbedi ovu svetinju.
26.		Crkva Svetog Nikole u Osojanu	Crkva Svetog Nikole - Nikoljac je na livadi na brežuljku u starom srpskom selu Osojane u dolini reke Kujavče, osam kilometara jugoistočno od Istoka. Mesto Osojane se pominje u povelji kralja Milutina iz manastira Banjska 1314. godine.	Albanski ekstremisti su crkvu ozbiljno oštetili i oskrnavili, nakon dolaska italijanskih snaga KFOR-a.
27.		Crkva Svetog proroka Ilije u Bistražinu	Crkva u Bistražinu zidana je od delimično tesanog kamena sa zvonikom na zapadnoj strani. Podignuta je između dva svetska rata na temeljima starog crkvišta. Albanski nacisti su je spalili i razorili aprila 1941. godine. Crkva je obnovljena 1991.	Albanski ekstremisti su crkvu ozbiljno oštetili ručnim bombama u junu 1999, nakon dolaska italijanskih snaga KFOR-a.
28.		Crkva Svetog Dimitrija u Sigi	Hram Svetog Dimitrija u Sigi kod Peći, obnovljen je 1937. godine na temeljima stare crkve sa prizidanom pripratom za koju se smatralo da je bila starija od Dečana. U starini je nađen primerak stojećeg svećnjaka od kovanog gvožđa. Toko rata 1941. balisti su demolirali hram.	Hram je potpuno srušen u 1999. u julu mesecu od strane Albanaca, nakon dolaska snaga italijanskog KFOR-a.
29.		Parohijska crkva Svetog Ilije u Žegru	Parohijska crkva Svetog Ilije u selu Žegra kod Gnjilana sagrađena je 1931. godine	Nakon dolaska američkih snaga KFOR-a, crkva je pokradena i oskrnavljena a zatim spaljena (krov srušen), od strane lokalnih Albanaca u junu 1999. Tada su spaljene i dve crkvene zgrade, a crkvenom groblju srušeni su krstovi i spomenici.
30.		Crkva Svetih Vračeva Kozme i Damjana u selu Novake	Crkva Svetih Vračeva u selu Novake kod Prizrena, potiče iz srednjeg veka a obnovljena 1991. godine.	Nakon dolaska nemačkih snaga KFOR-a, Albanci su crkvu demolirali i zapalili. Pokušano je i miniranje, grobova oko hrama.
31.		Crkva Vavedenja presvete Bogorodice u Velikom Kruševu	Crkva Vavedenja presvete Bogorodice u Velikom Kruševu kod Peći (stara, obnovljena).	Po dolasku italijanskih snaga KFOR-a, crkva u Kruševu kod Peći (stara, obnovljena), provaljena je i obesvećena, a zatim delimično spaljena od strane albanskih ekstremista.
32.		Manastir Zočište	Manastir Zočište ili Manastir Svetih vrača Kozme i Damjana, nalazi se u mestu Zočište, 5 km jugoistočno od Orahovca. Selo i manastir su dobili ime po izvoru lekovite vode za oči. Sagrađen je u 14. veku, u vreme vladavine Nemanjića, na ostacima stare vizantijske svetinje, ali je njegov ktitor nepoznat. U poslednjim istraživanjima, na mestu današnjeg hrama su pronađeni ranohrišćanski nadgrobni spomenici iz 4. veka, kao i keramika iz 3. i 4. veka. Prvi pisani pomen manastira je u darovnoj povelje Stefana Dečanskog iz 1327. godine. Najstarije očuvane freske u crkvi, koja potiče iz perioda osnivanja, su iz 14. veka. Manastir je posedovao minej iz 15. veka, koji se čuvao Narodnoj biblioteci , uništenoj 6. aprila 1941. godine, prilikom bombardovanja.	U septembru 1999. godine Crkvu Sv. Vrača Besrebrenika Kuzmana i Damjana, nakon dolaska nemačkih snaga KFOR, pripadnici OVK su minirali, a prilikom eksplozije uništene su mnoge vredne freske, ikone i drugi predmeti, kao i srpsko groblje, okolne kuće meštana. Monasi su evakuisani u poslednjem trenutku.
33.		Crkva Svetog Jovana u Grmovu	Parohijska crkva Svetog Jovana u selu Grmovo nalazi se četiri kilometra zapadno od Vitine.	Najpre je spaljena, a potom potpuno srušena eksplozivom 25. jula 1999 od strane albanskih ekstremista nakon dolaska američkih snaga KFOR-a
34.		Crkva Svetog Nikole u Kijevu	Crkva Svetog Nikole nalazi se u ​​selu Kijevu u Prekoruplju 15 kilometara jugoistočno od Kline. Crkva je iz 14. veka. Jednobrodna je građevina sa poluobličastim svodom i polukružnom apsidom. Na crkvi je dozidana prostrana priprata koja je oslikana 1602. godine. Tri kadionice iz 17. veka, devet ikona iz druge polovine 16. veka, među njima je i ikona Svetoga Apostola Tome sa veoma retkom predstavom njegovog stojećeg lika - scena iz njegovog žitija. Crkva je imala i bogatiju zbirku rukopisnih knjiga. Zvonik je dozidan uz crkvu u 19. veku.	Albanski ekstremisti su crkvu minirali u julu 1999. godine nakon dolaska italijanskih snaga KFOR-a. Crkva je srušena do temelja a na groblju su srušeni krstovi i spomenici.
35.		Crkva Svetog Jevanđeliste Marka u Klini	Crkva Svetog Jevanđeliste Marka podignuta je u Klini (Metohija) na temeljima stare crkve Svete Prečiste - Vavedenje Presvete Bogorodice.	Albanci su razorili hram i ikone 1999, nakon dolaska pripadnika italijanskog KFOR-a
36.		Crkva Svetog Nikole u Ljubiždi	Crkva u ​​selu Ljubižda sagrađena u 14. veku, a obnovljena 1867. godine. Crkvu je oslikao je Galički zograf Vasilije Krstić iz čuvene Debarske porodice Daskalović-Đinovski. Crkva je jednobrodna sa poluobličastim svodom i proširenom pripratom. U nju su prenete ikone iz susednih porušenih crkava među kojima i dvojna ikona Blagovesti i susreta Joakima i Ane iz 14. veka. Dveri crkve su iz 16. veka. U crkvi se čuva nekoliko klepala, litijumska ikona Bogorodice sa vezenim lanenim platnom dugim 7 do 8 m, drveni putir, crkvene knjige, prestone ikone, ikona-triptihon, osmostrana pevnica inkrustrirana sedefom i koštanim pločama, bakarna krstionica, filigranski krst sa natpisom iz 19. veka.	Opljačkana, demolirana, unutra paljena od strane albanskih ekstremista, nakon dolaska nemačkih snaga KFOR-a. Parohijski dom je opljačkan i spaljen.
37.		Crkva Svetog proroka Ilije u Ljubiždi	Crkva u Ljubiždu u prizrenskom podgoru je četiri kilometra severoistočno od Prizrena. Obnovljena je 1979. godine na starim temeljima crkve iz 16. veka.	Od strane albanskih ekstremista crkva je opljačkana, demolirana, unutra paljena i minirana, nakon dolaska nemačkih snaga KFOR-a. Hrišćansko groblje oko nje je porušeno.
38.		Crkva Svete Petke u Dobrčane	Crkva Svete Petke u selu Dobrčane nalazi se 10 km istočno od Gnjilana, na putu za Kamenicu. Sagrađena je posle Prvog svetskog rata.	Nakon dolaska američkih snaga KFOR-a, albanski ekstremisti su spalili crkvu, krov pao unutar crkve.
39.		Saborni hram Hrista Spasa u Prištini	Saborni hram Hrista Spasa u Prištini (novosagrađena), jednokupolna građevina na osnovi oblika upisanog krsta sa trikonhosa. Tako tipološko određenje hrama, kao građevine centralnog tipa, javlja se u najranijem periodu srednjeg veka, posebno u Vizantiji. Autor projekta je arhitekta Spasoje Krunić.	U prisustvu britanskih snaga KFOR-a u Prištini, najpre je pokušano paljenja crkve od strane albanskih ekstremista u junu mesecu. Dana 1. avgusta 1999. u 1 čas podmetnut je eksploziv na četiri mesta, dva nisu eksplodirala. Struktura crkve je ozbiljno narušena.
40.		Crkva Svetog Ilije u Smaću	Crkva je iz 1994. a nalazi se selu Smaću u prizrenskom polju deset kilometara severno od Prizrena. Ktitorija Živka Đorđevića. Autor projekta Milosav Lukić.	Nakon dolaska nemačkih snaga KFOR-a, crkva je paljena, demolirana i minirana iznutra u julu 1999. godine od strane albanskih ekstremista (na svu sreću svi paketi dinamita nisu eksplodirali).
41.		Crkva Svetog Vasilija Velikog u Srbici	Crkva Svetog Vasilija Velikog, u selu Srbica kod Prizrena sagrađena je 1863. godine, na južnom brežuljku između 8 stoletnih dudova nad razvalinama stare crkve. Crkva je jednobrodna, u njoj se nalazila zbirka ikona i knjiga iz 18. i 19. veka.	Prvo je spaljena a zatim porušena od strane albanskih ekstremista, nakon dolaska nemačkih snaga KFOR-a.
42.		Crkva Svete Petke u Zaskoku	Crkva Svete Petke u selu Zaskok kod Uroševca	Miniranjem je srušena od strane albanskih ekstremista i pored prisustva snaga američkog KFOR-a.
43.		Crkva Svetog Nikole u Gatnju	Crkva Svetog Nikole u selu Gatnje kod Uroševca, istočno od sadašnje Gornje Mahale. Izgrađena je na starim temeljima kao nova crkva 1985. godine.	Albanci su crkvu opljačkali a potom razrušili u leto 1999.
44.		Crkva Presvete Bogorodice u Donjem Nerodimlju	Crkva se nalazila u dolini ispod sela Donje Nerodimlje na brdu Glavica. Sagrađena je 1925. godine, na ostacima starije crkve istog imena. Albanci su 1982. godine nasilno provalili u hram i oskrnavili relikvije.	Krajem juna 1999. crkva je potpuno razoren od strane Albanaca.
45.		Crkva Svetog Ilije u Nekodimu	Crkva Svetog Ilije u selu Nekodim je na dva kilometra jugoistočno od Uroševca. Podignuta je na starim temeljima i obnova i proširena 1975. godine.	Tokom 1999. Crkvu su opljačkali i porušili Albanci i pored prisustva snaga američkog KFOR-a.
46.		Crkva Svetih apostola Petra i Pavla u Talinovcu	Crkva svetih Apostola Petra i Pavla u Talinovcu, nalazi se dva kilometra severno od Uroševca.	Nakon dolaska američkih snaga KFOR-a, crkva je demolirana i sa unutrašnje strane spaljena od strane albanskih ekstremista. Groblje oko crkve je porušeno.
47.		Crkva Svete Trojice u Babljaku	Crkva Svete Trojice je u selu Babljak oko osam kilometara severno od Uroševca. Staru crkvu su seljani obnovili i uz crkvu 1966. podigli zvonik.	Crkvu su demolirali i zapalili albanski ekstremisti nakon dolaska američkih snaga KFOR-a.
48.		Crkva Rođenje Presvete Bogorodice u Softoviću	Crkva Rođenja Presvete Bogorodice u selu Softović je podignuta šest kilometara severoistočno od Uroševca između dva svetska rata.	Crkvu su demolirali i zapalili albanski ekstremisti nakon dolaska američkih snaga KFOR-a,
49.		Crkva Svetog proroka Ilije u Kačaniku	Crkva je podignuta 1929. godine u Kačaniku kao skladan spoj proporcija i fasade Kalenića i Gračanice. U osnovi je ravnokraki krst u kombinaciji sa trikonhalnim trostranim apsidama i kubetom na kvadratnom postolju. Fasada je kombinacija tri reda opeke i tesanika ukrašena arhivaltama sa vencima od testerasto postavljenih opeka i rezbarenim rozetama na prozorima. Kameni rezani krst na kubetu i onaj iznad portala napravljeni su u stilu moravske škole. Vidljivi su i bogato ukrašena rozeta i arhivolti iznad ulaza. Patrijarh Varnava još kao skopski mitropolit poklonio je crkvi zvono. Autor projekta je Milan Korunović, srpski arhitekta prve polovine 20. veka veka.	Crkva je oštećena, oskrnavljena i zapaljena iznutra od strane albanskih ekstremista, nakon dolaska američkih snaga KFOR-a.
50.		Crkva Presvetle Bogorodice u Koriši	Crkva Pokrova Presvete Bogorodice je u zaseoku Koriša je na krajnjem istočnom delu Prizrena. Crkva je jednobrodna građevina pokrivena kamenim pločama. U apsidi crkve očuvan je živopis koji po svojim stilskim osobinama pripada 16. i 17. veku. Ostaci fresaka su bili prilično dobro očuvani, osim Bogorodice sa Hristom koja je izrešetana mecima ekstremista. U crkvi je bilo i ikona i sasuda iz 19. veka veka.	Crkva je srušena do temelja, kao i staro crkvište od strane albanskih ekstremista, nakon dolaska nemačkih snaga KFOR-a. Uništeno je i hrišćansko groblje pored crkve.
51.		Crkva Svetog Jeremije u Grebniku	Crkva u Grebniku podignuta 1920. godine na temeljima starog crkvište na mestu Kučine, 5 km jugoistočno od Kline. U Devičkom katastihu 1765/76. pominju se Srbi Grebničani kao darodavci. Oko crkve je nekoliko stoletnih dubova i staro groblje.	Crkva je srušena do temelja i teren poravnat buldožerom od strane albanskih ekstremista, po dolasku italijanskih snaga KFOR-a
52.		Crkva Svetog Kneza Lazara u Košu	Crkva sa zvonikom posvećena Vidovdanu i Svetom Knezu Lazaru podignuta je 1969. godine u selu Koš sa leve strane reke Kujavče 12 km jugoistočno od Istoka. Selo se pominje u Svetostefanskoj hrisovulji kralja Milutina 1314. U Devičkom katastihu od 1761. do 1780. pominju se darodavci Srbi Košani	Na starom groblju kamene krstače i nadgrobne ploče su polomljene od strane albanskih ekstremista, vrata su razvaljena i unutrašnjost crkve je demolirana, nakon dolaska italijanskih snaga KFOR-a.
53.		Crkva Svete Trojice u Žitinju	Crkva Svete Trojice u Žitinju kod Vitine, podignuta 1980. godine na temeljima stare crkve Svete Bogorodice. Meštani su postavili zvono i ugradili novi ikonostas. Pri obnovi u ostacima stare crkve nađen je oštećen stari natpis koji je uzidan u novu crkvu. U pomeniku manastira Svete Trojice u Mušutištu upisani su u 16. veku darodavci iz ovog sela.	Nakon dolaska američkih snaga KFOR-a Albanci su pokušali da zapale crkvu 19. jula 1999. kroz prozore koji su oštećeni.
54.		Crkva Svete Petke u Klokotu	Crkva Svete Petke pored Vitine je stara, obnovljena svetinja iznad srpskog sela Klokot. Selo je poznato po izvorima mineralne vode i Klokot banjom. Nalazi se šest kilometara severno od Vitine. Pominje se u Povelji Kneza Lazara izdatoj 1381. manastiru Ravanica.	Unutrašnjost crkve je spaljena 27. jula 1999. godine, potom minirana od strane albanskih ekstremista nakon dolaska britanskih snaga KFOR-a.
55.		Crkva Svetog Lazara u Belici	Crkva Svetog Lazara je pored rečice Beličnice u selu Belica u Kujavči 13 km jugoistočno od Istoka. Podignuta u 14. veku, obnavljana u 16, 17, 18. i 20. veku (1966—1968). Lazarica je jednobrodna i zasvedena crkva ispred koje postoje ostaci priprate. Oko crkve je staro i novo groblje.	Crkvu su opljačkali albanski ekstremisti, a zatim je zapaljena nakon dolaska italijanskih snaga KFOR-a.
56.		Crkva Svetog proroka Ilije u Pomazatinu	Crkva se nalazi u Pomazatinu na levoj obali Drenice, dvanaest kilometara zapadno od Prištine. Podignuta je 1937. godine, a prvi put srušene 1941. Obnovljena je 1964. U periodu 1982-1985. na crkvi su lomljeni vrata i prozori.	Na krovu i sa unutrašnje strane paljena i delimično rušena miniranjem nakon dolaska britanskih snaga KFOR-a.
57.		Crkva Svetog Đorđa u Rudniku	Crkva Svetog Đorđa je iz 14. veka, a obnovljena je u 16. veku u doba patrijarha Makarija Sokolovića iz kog vremena potiče i živopis. Istočno od crkve je više stotina godina staro drvo šam-duda koji je zasadio Sveti Sava donevši sadnicu sa Siona.	Sredinom avgusta 1999 crkva je demolirana i sa unutrašnje strane paljena. Potom je eksplozivom srušen kameni svod krova i jugoistočni deo oltara a zvonik spaljen nakon dolaska francuskih snaga KFOR-a.
58.		Crkva Svete Trojice u Donjem Ratišu	Crkva u Donjem Ratišu kod Dečana, je stara crkva, obnovljena 1935. Uništena je od strane Albanaca 1941. a obnovljena 1992. Nad njom su od 1996. do 1998. sedam puta pokušavali diverziju.	Crkva je danas spaljena i potpuno srušena eksplozivom nakon dolaska italijanskih snaga KFOR-a.
59.		Crkva Svetog Apostola Luke u Vitomirici	Crkva je sagrađena 1912. u Vitomirici 5 km severoistočno od Peći, kao jednokupolna građevina, zidana od Banjskog mermera u obliku trikonhosa. Pored crkve bilo je i lepo uređeno seosko groblje	Nakon dolaska italijanskih snaga KFOR-a crkva je demolirana, oskrnavljena, iznutra spaljena i potpuno srušena.
60.		Crkva Svetog proroka Ilije u Podujevu	Crkva u Podujevu podignuta na brdu Merđez posle Prvog svetskog rata, 1930. Za vreme Drugog svetskog rata Albanci su srušili kube i crkvu oskrnavili. Posle više opravki crkva je konačno obnovljena 1971. godine.	Po dolasku britanskih snaga KFOR-a crkva je demolirana, oskrnavljena a njena unutrašnjost spaljena.
61.		Crkva Svetih apostola Petra i Pavla u Gornjoj Pakaštici	Crkva Svetih apostola Petra i Pavla u selu Gornja Pakaštica pored Podujeva, „Kraljeva crkva“ na brdu Kraljevici, Gornja Pakaštica, sela udaljenog 10 km od Podujeva. Ktitorija, zadužbina Kralja Milutina (1282 - 1321) iz 14. veka. Na temeljima stare crkve 1925. godine podignuta nova.	Crkva je oštećena i oskrnavljena a krstovi i grobovi demolirani nakon dolaska britanskih snaga KFOR-a.
62.		Paraklis na srpskom groblju u Kosovskoj Mitrovici	Paraklis je sazidan na starom crkvištu, na sadašnjem srpskom groblju u Kosovskoj Mitrovici, na izlazu iz grada.	Krstovi i grobnice su demolirane po dolasku francuskih snaga KFOR-a, a paraklis je oskrnavljen.
63.		Crkva Svetih apostola Petra i Pavla u Istoku	Crkva se nalazi u Istoku, u dolini pored reke, podignuta je 1929. godine. Dobrotom patrijarha Varnave izrađen je ikonostas. U crkvi su tokom Drugom svetskog rata (1943—1944) Albanci držali zatočene Srbe iz istoka, Dragoljevca, Kovrana i drugih sela i odatle ih internirali u radne logore u Albaniji i po ostrvima Italije. Parohijska zgrada je tada služila i kao zatvor.	Crkva je spaljena i oskrnavljena nakon dolaska italijanskih snaga KFOR-a.
64.		Crkva Svetog Nikole u Prizrenu	Crkva Svetog Nikole (Rajkova) nalazi se u Prizrenu. Crkvu je 1348. car Dušan priložio manastiru Svetog Arhanđela. Zadužbina je prizrenskog vlastelina Rajka Kirizlića čiji se sin Bogdan pominje u pisanim prizrenskim izvorima 1361. i 1368. Crkva je versku službu služila do 1795. kada je opljačkana od strane Mahmud-paše Bušatlije. Obnovljena je 1857. U crkvi su sačuvane najstarije prizrenske ikone Bogorodice Odigitrije iz sredine 14. veka kao i ikona „Svetog Ilija u pećini“iz 16. veka.	I pored prisustva nemačkih snaga KFOR-a u Prizrenu crkva je minirana sa dvadeset mina od kojih je pet eksplodiralo i znatno oštetilo crkvu. Potom je crkva sasvim srušena.
65.		Crkva Svetog Spasa u Dvoranima	Crkva Svetog Spasa u Dvoranima kod Mušutišta ispod planine Rusinice, oko sedam kilometara jugoistočno od Suve Reke. U Pomenik manastira Svete Trojice 1465. upisani su Srbi darodavci iz Dvorana. Na ikoni iz 1603. je zapis priložnika.	Crkva je srušena u leto 1999. u prisustvu nemačkih snaga KFOR-a
66.		Crkva Svetog Ilije u Lokvici	Crkva Svetog Ilije se nalazi u selu Lokvica u istočnom Podgorju planine Cvilena, osam kilometara jugoistočno od Prizrena. Izgrađena je na temeljima starije crkve iz 1866. U njoj se nalazi zbirka ikona iz 18. veka. Selo pominje kralj Dragutin (1276—1282), kralj Milutin 1308. i car Dušan 1348.	Crkva je oskrnavljena i minirana po dolasku nemačkih snaga KFOR-a.
67.		Crkva Svetog Kneza Lazara u Piskotama	Crkva se nalazi u Psikotama na srpskom groblju kod Đakovice. Crkva je jednokupolni hram koji je građen od 1991-1994. po projektu arhitekta Ljubiše Folića.	Po dolasku italijanskih snaga KFOR-a crkva je delimično oštećena, mozaik razbijen, a ikone i ikonostas pokradeni. Parohijski dom je zapaljen, a krst na kupoli je uništen od strane Albanac.
68.		Crkva Svete Petke u Binaču	Crkva Sv. Petke u Binaču nalazila se na četiri kilometra južno od Vitine. Na groblju, na starim temeljima, 1973. godine podignuta je nova crkva.	Crkvu su razrušili eksplozivom pripadnici OVK u prisustvu američkih snaga KFOR-a.
69.		Crkva Svete Petke u Gojbulju	Crkva Svete Petke u Gojbulja se nalazi u podnožju Kopaonika, tri kilometra severoistočno od Vučitrna. Crkva je nadzidana na seoskom groblju, na starim ostacima zidova visine1-2 metra, avgusta 1986. godine s očuvanim starim lukom iznad zapadnog portala. Crkva je pravougaone osnove sa polukružnom apsidom i malom pripratom. Na starim zidovima sačuvani su tragovi fresko-maltera.	Nakon dolaska francuskih snaga KFOR-a crkva je demolirana, opljačkana, oskrnavljena i zapaljena, a Parohijski dom opljačkan, od strane Albanskih ekstremista u junu 1999.
70.		Crkva Svetog Nikole u Štimlju	Crkva je podignuta 1926. na temeljima starije grobljanske crkve, na istočnoj strani Štimlja, 29 kilometara jugozapadno od Prištine, u podnožju Crnoljeva i raskršća puteva za Prizren, Uroševac i Lipljan. Istočno od crkve su tri nadgrobna spomenika, starosti preko 250 godina. U 20. veku u porti crkve delovala je Srpska škola.	I pored prisustva snaga britanskog KFOR-a, hram je oskrnavljen i razoren.
71.		Crkva Svetog Arhanđela Mihaila u Štimlju	Crkva Svetog Arhangela Mihaila izgrađen je na bregu iznad Štimlja (1920—1922) na temeljima stare crkve. Crkva je posvećena srpskim ratnicima iz Prvog svetskog rata. Projekat je uradila prva žena arhitekta u Srbiji, Jelisaveta Načić. Crkvu je podiglo društvo „Kneginja Ljubica“. Slikar Uroš Predić ikonopisao je Svetog Savu i Stevana Nemanju. Pored crkve je podignut dom milosrđa za nezbrinute devojke. Crkva je temeljno renovirana 1977. godine.	U prisustvu snaga britanskog KFOR-a hram je oskrnavljen i zapaljena. Na zidovima su ostali samo tragovi fresaka, nijedna cela nije pretekla uništavanju: u nekoliko navrata; 1999. godine i 17. marta 2004. kada je crkva spaljena i demolirana. I tako sve do julskog pustošenja 2012. godine kada su Albanci ponovo uništili crkvu. Tada je odnet krov sa crkve, porazbijani su prozori i vrata, unutrašnjost crkve je opljačkana, a iz zidova su iščupani električni kablovi.
72.		Crkva Svetog Spasa u Prizrenu	Crkva Sv. Spasa u Mecićevoj mahali u prizrenskom podgoru pod planinom Ikona, jedanaest kilometara jugoistočno od Suve Reke.	Hram opljačkan, oskrnavljen i zapaljen po dolasku nemačkih snaga KFOR-a 1999.
73.		Crkva Svete Petke kod sela Mušutište	Crkva je posvećena Svetoj Petki. Nalazila se na udaljenosti od oko jednog kilometra od sela, na polju zvanom Makiš.	Hram je opljačkan, oskrnavljen i zapaljen po dolasku nemačkih snaga KFOR-a 1999.
74.		Crkva Svetog Arhangela u Mušutištu	Crkva Svetog Arhangela nalazi se u selu Mušutište na oko desetak kilometara jugoistočno od Suve Reke, na valovitom i brdovitom terenu ispod planine Presla. Zajedno sa još devet crkava opsluživala je osam mahala: Gornju, Donju, Kovačevu, Bitićevu, Ramićevu, Pašinu, Micićevu i Dragićevu maálu. Sačuvalo se predanje da je dugi niz decenija bila pod zemljom, pa su deca, u igri, otkrila krst na kubetu, te je tako pronađena i otkopana. Veruje se da su ovu crkvu zatrpali preci meštana Mušutišta od straha da ne doživi sudbinu Svetih Arhangela, pošto je, kako se veruje, u njoj kršten Car Dušan. Crkva Svetog Arhangela podignuta je na starim temeljima 1939. godine.	Hram je spaljen i delimično srušena nakon dolaska nemačkih snaga KFOR-a.
75.		Spomenik kosovskim junacima na Gazimestanu	Spomen-obeležje kosovskim junacima na Gazimestanu je rad arhitekte Aleksandra Deroka. Podignut je 1953. na mestu gde se na Vidovdan 28. juna 1389. godine odigrala Kosovska bitka. Sagrađen je od višebojnog kamena u obliku srednjovekovne kule. U njegovoj unutrašnjosti, na kamenim pločama, bronzanim slovima ispisani su stihovi u kojima se opevava junaštvo i pogibija srpskih vitezova. Na vrhu spomenika u bronzanom bareljefu izrađen je plan bitke i njen opis.	Spomen-obeležje je oskrnavljeno i oštećeno miniranjem u prisustvu britanskih snaga KFOR-a avgusta 1999.
76.		Crkva u selu Gornji Zakut	Hram se nalazio 10 km severno od Podujeva	Hram je u potpunosti uništen podmetanjem požara uprkos patroliranju britanskog kontingenta KFOR-a
77.		Crkva Svetog Đorđa u Rečanu	Crkva svetog Đorđa u selu Rečane kod Suve Reke, severoistočno od Prizrena	Albanski teroristi su u junu 1999. godine crkvu prvo minirali, potom digli u vazduh i sravnili sa zemljom.
78.		Manastir Svetih arhangela (Prizren)	Manastir Svetih Arhangela je zadužbina srpskog cara Dušana Silnog (kralj 1331 — 1346, car 1346—1355), koji se nalazi u kanjonu reke Bistrice nedaleko od grada Prizrena	Nakon dolaska snaga KFOR-a, pripadnici OVK su manastirsku crkvu spalili i opljačkali u junu 1999. godine. Osmočlano manastirsko bratstvo i danas se nalazi pod neposrednom zaštitom nemačkih pripadnika KFOR-a.
79.		Crkva Svetog Nikole u Mlečanima	Crkva Svetog Nikole u Mlečanima koja je poznata u narodu i kao Sveta Petka, sagrađena je na groblju u Mlečanima kod Kline (naspram Kijeva) od 14. do 16. veka. Crkvu su izgradili seljani Mlečani, kao kolektivni ktitor, u vidu bogomolje sa pripratom i jednobrodnim, polukružno zasvedenim naosom. Parom pilastara povezanih polukružnim lukom, između kojih je stajala ikonostasna pregrada, naos je odvojen od oltarskog prostora	Nakon dolaska snaga KFOR-a, pripadnici OVK crkvu su opljačkali krajem leta 1999. godine, a zatim porušili krov i deo oltara.

Literatura

• Pravoslavlje, 1999, Beograd, br. 775, br. 776. i br. 780.
• Pravoslavlje, 2002, Beograd, br. 846.
• Pravoslavlje, 2003, Beograd, br. 872.
• Pravoslavlje, 2004, Beograd, br. 889.
• Puzović 2006: P. Puzović, Kosovo i Metohija u crkvenoj štampi u poslednjih deset godina (1995—2005), Foča.
• Raspeto Kosovo, Beograd, 1999.
• Dragana Janjić, 2013: Kosovski problem i položaj hrišćanskih zajednica na Bliskom i Srednjem istoku, Baština, Priština – Leposavić, sv. 35, 2013. pp. 117–133.

Spoljašnje veze

• Eparhija Raško-prizrenska i Kosovsko-metohijska, Raspeto kosovo Arhivirano na sajtu Wayback Machine (15. septembar 2020)
• Kulturna dobra kosovsko-metohijskog područja, svedočanstvo vekovnog prisustva Srba na ovim prostorima - www.rts.rs 12.5.2023.