Spomenik Caru Oslobodiocu Aleksandru II
| Spomenik Caru Oslobodiocu Aleksandru II | |
|---|---|
 Spomenik Caru Oslobodiocu Aleksandru II u Sofiji | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Sofija |
| Država |  Bugarska |
| Vrsta spomenika | spomenik |
| Vreme nastanka | 1907. |
Spomenik Caru Oslobodiocu Aleksandru II nalazi se u Sofiji, u Bulevaru Cara oslobodioca, okrenut prema Narodnoj skupštini Bugarske. Otkriven je 1907. godine.
Car Aleksandar II
[uredi | uredi izvor]Car Aleksandar II (1818 – 1881) bio je car Rusije od 1855. do njegovog ubistva 1881. godine. Carskim manifestom iz 1861. oslobodio je seljake kmetstva i feudalnih obaveza, zbog čega je dobio naziv Aleksandar Oslobodilac, a sve to dopunio reorganizacijom uprave, vojske i sudstva. U spoljnoj politici nastavio je osvajačku politiku svojih prethodnika, a radi proširenja ruskog uticaja na Balkanu vodio je rat protiv Turske 1877-1878, i tom prilikom ruska vojska je oslobodila najveći deo Bugarske. Oslobođena država dobila je 1879. prvi, tzv. Trnovski ustav, a punu nezavisnost stekla je 1908. godine. [1]
Istorija
[uredi | uredi izvor]
Ideja da se u Sofiji podigne spomenik u znak zahvalnosti bugarskog naroda Caru oslobodiocu, i u celini Rusiji, nastala je neposredno posle oslobođenja 1878. godine. Međutim, događaji koji slede posle petstogodišnje turske vladavine, povezani su pre svega sa uspostavljanjem nove bugarske državnosti – u kneževini Bugarskoj se formiraju državne ustanove, organizuje se sazivanje Ustavotvorne skupštine (1879) za usvajanje osnovnog zakona zemlje, obnavlja se centar prestonice. Naredni period karakterišu napori za ujedinjenje nepravedno podeljene teritorije Bugarske Berlinskim ugovorom iz 1878. g. (na Kneževinu Bugarsku i Istočnu Rumeliju). Posle ujedinjenja 1885. g. bugarsko-ruski odnosi se pogoršavaju, a za vreme vladavine Stefana Stambolova (1854-1895) prekinuti su na period od 10 godina. U svetlu tih istorijskih događaja podizanje takvog spomenika nije odgovaralo željama naroda.
Tek u drugoj polovini 90-tih godina 19. veka knez Ferdinand Koburg (1887-1918) započinje kurs pomirenja i zbližavanja sa Peterburgom pošto očigledno antiruska politika nije koristila državi. Zahvaljujući tome, postalo je moguće da se realizuje ideja o izgradnji spomenika Caru Oslobodiocu Aleksandru II.
1898. Sofijsko dobrovoljno društvo za borbu za slobodu predlaže da se formira komitet koji će imati zadatak da organizuje konkurs za izgradnju spomenika. Za predsednika je izabran Stojan Zaimov (1853-1932) - društveni i prosvetni radnik i pisac. Ideja je dobila podršku kneza Ferdinanda I koga su izabrali za počasnog predsednika. On je uplatio prvi novčani prilog od 50.000 zlatnih leva. Kasnije je Narodno sobranje izglasalo dodelu prilično velikog iznosa novca, a za prikupljanje ostalih sredstava zaslugu imaju društvene organizacije i puštanje u opticaj poštanske marke sa likom Aleksandra II. Godine 1900. raspisan je međunarodni konkurs koji autorima postavlja konkretne zahteve u pogledu događaja koji će biti prikazani i elemenata koji će biti uključeni. [2] Učestvovalo je 90 umetnika, a nakon preliminarne selekcije ostala su 32 predstavnika 13 različitih nacija U skladu sa uslovima svako je morao da napravi maketu svog projekta. Gipsani modeli postavljeni su u veliku dvoranu Kraljevskog dvora kako bi ih javnost mogla videti između 1. i 20. septembra. Međunarodni žiri je 24. septembra izabrao ideju italijanskog vajara Arnalda Cokija (Arnaldo Zòcchi) (1862-1940). [3] Kamen temeljac postavljen je 1901, a spomenik završen 1903. godine, ali je otvoren tek 1907. Tadašnji bugarski pretendent na presto, a kasnije i bugarski car Ferdinand bio je pro-austrijski orijentisan tako da je odugovlačio otkrivanjem spomenika. Na kraju ga je ipak on lično otkrio. Otvaranju je prisustvovao i sin Aleksandra II, Aleksandar III (1845-1894), ruski car od 1881-1894. [4]
Izgled spomenika
[uredi | uredi izvor]Spomenik je od crnog granita, visine 12 m. Glavna figura je car Aleksandar II na konju koji u desnoj ruci drži Manifest kojim se proglašava rat. Oko pijedestala su reljefne figure. Sa severne strane reljefa je figura Nike, grčke boginje pobede, praćena glavnim akterima u ratu. To su: general Gurko, komandant Prednjeg odreda u čijem je sastavu i Bugarski dobrovoljački odred; general Skobeljev, komandant Kavkaske kozačke brigade koja je učestvovala u borbama kod Plevena i Šejnova; grof Ignjatijev – državnik i diplomata. Za njima su bugarski dobrovoljci. Među njima je Dimitar Petkov (1858-1907) – dobrovoljac, odlikovan Georgijevskim krstom za hrabrost, narodni poslanik, gradonačelnik Sofije. S južne strane spomenika je prikazan bugarski narod koji pomaže oslobodilačkoj ruskoj vojsci. Niže se nalaze tri bareljefa koji prikazuju bitku kod Stare Zagore (1877. g.), potpisivanje Sanstefanskog mirovnog ugovora (3. marta 1878. g.), otvaranje Ustavotvorne skupštine u Trnovu (10. februara 1879.) [2]
Rekonstrukcija spomenika
[uredi | uredi izvor]Rekonstrukcija spomenika izvršena je 2012. godine, kada je i vraćen na trg, a o celom procesu je svedočila izložba fotografija. [5]
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Mala enciklopedija Prosveta. Beograd: Prosveta. 1978. str. 41, 268.
- ^ a b Dimitrova, Svetlana. „Spomenik Caru Oslobodiocu – simbol bugarske slobode”. bnr.bg. Pristupljeno 4. 4. 2020.
- ^ van Tilburg, Kees. „Alexander II”. equestrianstatue.org. Pristupljeno 4. 4. 2020.
- ^ „Sofija - šetnja kroz istoriju”. amigobuba.blogspot.com. Pristupljeno 4. 4. 2020.
- ^ „Russian Tsar Alexander II Statue Returns to Sofia”. novinite.com. Pristupljeno 4. 4. 2020.