Sremska zemlja

Sremska zemlja; Kraljevina Srbija; Zemlja kralja Stefana
	Grb
	; Sremska zemlja sa severnim granicama na Dunavu i Savi (prema mišljenju većine istoričara).
Geografija
Kontinent	Evropa
Regija	Balkan
Prestonica	Debrc, Beograd
Društvo
Religija	pravoslavlje
Politika
Oblik države	kraljevina
— Kralj	Stefan Dragutin
	Stefan Vladislav II
Istorija
Istorijsko doba	srednji vek
— Osnivanje	1282.
— Ukidanje	1325.
Zemlje prethodnice i naslednice;
Prethodnice:	Naslednice:

Sremska zemlja (srѣmьska zemlѩ), u zapadnim narativnim izvorima poznata i kao Kraljevina Srbija (lat. Regnum Servie), ili Zemlja kralja Stefana (ital. terra del re Stefano), ili Sremska Srbija, bila je srednjovekovna, najpre vazalna, a potom samostalna^[kada?] srpska država, čije se središte nalazilo u Donjem Sremu (današnjoj Mačvi). Prva prestonica kraljevine bio je Debrc (između Beograda i Šapca), a kasnije je rezidencija kralja premeštena u Beograd. Vladar ove kraljevine bio je kralj Stefan Dragutin, a nasledio ga je sin Stefan Vladislav II.

Ime

Ova država je u literaturi poznata pod različitim nazivima: Sremska zemlja, Sremska kraljevina,^[3] država Sremske zemlje,^[4] Dragutinova država, država kralja Dragutina, Kraljevina Srbija (lat. Regnum Serviae), zemlja kralja Stefana itd. U periodu vazalstva je nazivana i Teritorija kralja Dragutina, Oblast kralja Dragutina, Dragutinova oblast itd.

Granice

Sremska zemlja je, prema mišljenju većine autora, imala severne granice na Dunavu i Savi i obuhvatala je Donji Srem (Mačvu), Beograd, delove Šumadije, Podrinje, Braničevo, Kučevo, Usoru i Soli, dok je prema nekim autorima (Dejan Mikavica,^[5] Stanoje Stanojević,^[6]^[7] Aleksa Ivić,^[8] Benjamin Fon Kalaj,^[9] Milojko Brusin,^[10] Miomir Filipović^[11]) obuhvatala i Gornji Srem (današnji Srem). Kralj Dragutin se takođe, prema tradiciji, smatra osnivačem sremskih manastira Bešenova, Velike Remete i Male Remete.

Mišljenje prema kojem Dragutin nije vladao područjem današnjeg Srema bazirano je na tumačenju povelja ugarskih kraljeva iz vremena Dragutinove vladavine, kojima su ovi kraljevi poklanjali dobra u Sremskoj županiji (područje današnjeg istočnog Srema) svojim ljudima.^[12] Međutim, mađarska istoriografija ističe da ugarski kralj u delu perioda Dragutinove vladavine nije ni vršio neposrednu vlast nad Sremom i da je Sremom upravljao osamostaljeni oligarh Ugrin Čak.^[13]^[14]^[15] Prema jednom zapisu, Dragutinova država je obuhvatala oblasti Bosna, Macia i Marcia. Macia je naziv za Mačvu, dok je prema tumačenju M. Dinića, Marcia bila istočni deo Vukovske županije u Sremu.^[16]

Istorija

Stefan Dragutin je prvobitno bio kralj Srbije od 1276. do 1282. godine. Slomio je nogu, dok je jahao pored grada Jelače, a nakon tog događaja došlo je do Deževskog sporazuma: presto je predao bratu Milutinu koji se obavezao da će ga posle njegove smrti naslediti Dragutinovi potomci.

Dragutin je posle odricanja od srpskog prestola na saboru u Deževu zadržao vlast nad nekim severnim delovima države. Pošto je svog sina Vladislava oženio nećakom ugarskog kralja Andrije II, Dragutin je kao nasledni posed dobio Mačvu sa Beogradom, Usoru, Soli, i oblasti južno od Beograda. Dragutin se u srpskim rodoslovima označava kao «sremski kralj», a u delu literature se njegova nova država naziva Sremska zemlja. Prva Dragutinova prestonica je bio grad Debrc (između Beograda i Šapca), da bi kasnije svoje sedište premestio u Beograd. Beograd je prvi put ušao u sastav srpske države za vreme kralja Dragutina, a Dragutin je bio prvi srpski vladar koji je vladao iz ovog grada.

Mesto u jednom srpskom rodoslovu koje se odnosi na „sremskog kralja“ Dragutina.

U to vreme, imenom Srem su nazivane dve teritorije: Gornji Srem (današnji Srem) i Donji Srem (današnja Mačva). Dragutinova Sremska zemlja je u stvari obuhvatala Donji Srem. Neki autori misle da je Stefan Dragutin takođe vladao i Gornjim Sremom i Slavonijom, ali drugi autori pominju drugog mesnog vladara, koji je vladao Gornjim Sremom. Ime ovog vladara je bilo Ugrin Čak. Krajem 13. veka, Dragutin je proširio svoju državu na Braničevo i Kučevo.

Zajedno sa bratom Milutinom, Dragutin je za vreme svoje vladavine ratovao protiv Vizantije, Bugara i Tatara. Potonja saradnja Milutina sa Vizantijom je povredila Dragutinove interese, te dolazi do građanskog sukoba između dva brata 1301-1312/3 godine. Pošto je bio u ratu i sa bratom i sa ugarskim kraljem, Karlom Robertom, odlučio je da se izmiri sa Milutinom 1312. godine. Uspostavile su se stare granice. Ubrzo se teško razboleo i zamonašio primivši ime Teoktist. Svoju državu je dao na upravu sinu Vladislavu II. Umro je 1316. godine.

Posle smrti kralja Dragutina, Stefan Vladislav II je počeo da vlada državom svog oca, ali ga je ubrzo kralj Srbije, Milutin, pobedio i zatvorio. Posle Milutinove smrti (1321. godine), Vladislav je oslobođen i ponovo je, uz pomoć Mađara i bosanskog bana Šubića, zavladao zemljama svog oca, ali su ga pobedile pristalice kralja Srbije Stefana Dečanskog (Milutinovog naslednika) u blizini Rudnika. Vladislav se 1324. godine sklonio u Ugarsku. Posle toga zemljama kralja Vladislava u Bosni (Usorom i Soli) je zavladao ban Stefan II, a oko Mačve su se vodili dugi sporovi između Srba i Mađara. Kralj Vladislav je umro u Ugarskoj posle 1326.

Politički status

Kralj Stefan Dragutin je u periodu posle odricanja od srpskog prestola na saboru u Deževu bio vazal svog brata, kralja Stefana Uroša II — Milutina. Nakon 1284. godine, Dragutin je jednovremeno bio vazal srpskog i ugarskog kralja.^[17] Krajem 13. veka, Kraljevina Ugarska je bila zahvaćena unutrašnjim sukobima, zbog kojih je usledila njena dezintegracija, odnosno raspad na teritorije „oligarha“, osamostaljenih gospodara, koji su vladali prostranim teritorijama. Usled ovakvih okolnosti, i kralj Stefan Dragutin je postao jedan od ovih osamostaljenih gospodara.^[18]

Vladari

Stefan Dragutin (1282—1316)
Stefan Vladislav II (1316—1325)

Stefan Dragutin
Stefan Vladislav II

Vidi još

Reference

^ Stanoje Stanojević, Istorija srpskog naroda, Beograd, 2009.
^ „Najdi.si — vstopna točka v slovenski splet[[Kategorija:Botovski naslovi]]”. Arhivirano iz originala 21. 05. 2014. g. Pristupljeno 20. 05. 2014. Sukob URL—vikiveza (pomoć)
^ Stanoje Stanojević, Istorija srpskog naroda, Beograd, 2009. pp. 58.
^ Miloš Blagojević, Srpska državnost u srednjem veku, Beograd, 2011. pp. 195.
^ Dejan Mikavica, Srpska Vojvodina u Habsburškoj monarhiji 1690-1920, Novi Sad, 2005. pp. 7. (Citat: "...dobio je (1282) na upravu Mačvu s Beogradom, Srem, Usoru i Soli.")
^ Stanoje Stanojević, Istorija srpskog naroda, Beograd, 2009, reprint izdanja iz 1923. pp. 18. (Citat: "...a on zadrži za sebe samo Srem, Mačvu i neke krajeve u Bosni.")
^ Stanoje Stanojević, Istorija srpskog naroda, Beograd, 2009, reprint izdanja iz 1923. pp. 58. (istorijska karta Sremske kraljevine Dragutinove)
^ Dr Aleksa Ivić, Istorija Srba u Vojvodini, Novi Sad, 1929. pp. 6. (Citat: "...dobije na upravu Usoru i Soli, zatim Mačvu i Srem... Tako je jedan deo Vojvodine došao bio u srpsku upravu.")
^ Benjamin Fon Kalaj, Istorija srpskoga naroda, Beograd, 2010, strane 43-44. (Citat: "...ustupio je tom prilikom kralj Stevan svome zetu Mačvansku baniju...u užem smislu obuhvatala je ova banija otprilike predeo od Smedereva duž Dunava i Save do Drine...u širem smislu, po svoj prilici tamo je pripadala i oblast Braničevo od Morave do Timoka, a sem toga još i jedan deo Srema.")
^ Milojko Brusin, Srpsko-hrvatski odnosi i Srbi u Hrvatskoj, Novi Sad, 2008. pp. 22. (Citat: „Dragutin je od mađarskog kralja dobio na upravu Mačvu, Usoru, Soli, Srem i Beograd.")
^ Miomir Filipović, Tri cara i trideset i jedan kralj srpskog naroda, Čikago, 1992. pp. 35. (Citat: "...dobio je od mađarskog kralja... Mačvu sa Beogradom, severoistočnu Bosnu, Srem i rudnik Srebrenicu. Sve se to zvala Sremska Kraljevina. Delila se na ovostrani i onostrani Srem. Granica između ova dva dela je bila reka Sava.")
^ [1] (strane 13-15)
^ http://mek.niif.hu/00900/00940/html/img/nagy/420e.jpg
^ http://www.conflicts.rem33.com/images/Ungarn/Ungarn%20Anjou%20XIV.jpg
^ http://www.conflicts.rem33.com/images/Ungarn/Polen%20Boehmen%20Ungarn%201197-1306.JPG
^ [2] (pp. 15)
^ "Iz napred izloženog vidimo da je kralj Stefan (Dragutin) u periodu posle Deževa bio vazal svog brata, kralja Stefana Uroša" — Google pretraga
^ Ćirković 2004, str. 53-54.

Literatura

Ivić, Aleksa (1929). Istorija Srba u Vojvodini od najstarijih vremena do osnivanja potisko-pomoriške granice (1703). Novi Sad: Matica srpska.
Kalić, Jovanka (1967). Beograd u srednjem veku. Beograd: Srpska književna zadruga.
Blagojević, Miloš (1991). „Srpsko kraljevstvo i „države“ u delu Danila II”. Arhiepiskop Danilo II i njegovo doba. Međunarodni naučni skup povodom 650 godina od smrti decembar 1987.
Dinić-Knežević, Dušanka (1996). „Naša kritička istoriografija o srpskom življu na području današnje Vojvodine u srednjem veku”. Zbornik Matice srpske za istoriju. 54: 193—230.
Dinić-Knežević, Dušanka (1988). „Slovenski živalj u urbanim naseljima srednjovekovne Južne Ugarske”. Zbornik Matice srpske za istoriju. 37: 7—42.
Dinić, Mihailo (1978). Srpske zemlje u srednjem veku. Beograd.
Miomir Filipović — Fića, Tri cara i trideset i jedan kralj srpskog naroda, Čikago, 1992.
Drago Njegovan, Prisajedinjenje Vojvodine Srbiji, Novi Sad, 2004.
Ćirković, Sima (1995). Srbi u srednjem veku. Beograd: Idea.
Blagojević, Miloš (1983). „Pregled istorijske geografije srednjovekovne Srbije”. Zbornik Istorijskog muzeja Srbije. 20: 45—126.
Blagojević, Miloš (1989). Srbija u doba Nemanjića: Od kneževine do carstva 1168-1371. Beograd: Vajat.
Blagojević, Miloš (1997). Državna uprava u srpskim srednjovekovnim zemljama. Beograd: Službeni list SRJ.
Blagojević, Miloš (2004). Nemanjići i Lazarevići i srpska srednjovekovna državnost. Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva.
Blagojević, Miloš (2011). Srpska državnost u srednjem veku. Beograd: Srpska književna zadruga.
Blagojević, Miloš; Medaković, Dejan (2000). Istorija srpske državnosti. 1. Novi Sad: Ogranak SANU.
Mišić, Siniša (2014). Istorijska geografija srpskih zemalja od 6. do polovine 16. veka. Beograd: Magelan Pres.
Ćirković, Sima (2004). Srbi među evropskim narodima. Beograd: Equilibrium.
Ćirković, Sima; Mihaljčić, Rade, ur. (1999). Leksikon srpskog srednjeg veka (The Lexicon of Serbian Middle Ages). Beograd: Knowledge.
Mrgić, Jelena (2002). Donji Kraji: Krajina srednjovekovne Bosne. Beograd: Filozofski fakultet.
Mrgić, Jelena (2008). Severna Bosna: 13-16. vek. Beograd: Istorijski institut.
Ćorović, Vladimir (1933). Istorija Jugoslavije. Beograd: Narodno delo.
Ćorović, Vladimir (1940). Historija Bosne. Beograd: Srpska kraljevska akademija.

Spoljašnje veze

[1] Stanoje Stanojević, Istorija srpskog naroda, Beograd, 2009.

[2] „Najdi.si — vstopna točka v slovenski splet[[Kategorija:Botovski naslovi]]”. Arhivirano iz originala 21. 05. 2014. g. Pristupljeno 20. 05. 2014. Sukob URL—vikiveza (pomoć)

[3] Stanoje Stanojević, Istorija srpskog naroda, Beograd, 2009. pp. 58.

[4] Miloš Blagojević, Srpska državnost u srednjem veku, Beograd, 2011. pp. 195.

[5] Dejan Mikavica, Srpska Vojvodina u Habsburškoj monarhiji 1690-1920, Novi Sad, 2005. pp. 7. (Citat: "...dobio je (1282) na upravu Mačvu s Beogradom, Srem, Usoru i Soli.")

[6] Stanoje Stanojević, Istorija srpskog naroda, Beograd, 2009, reprint izdanja iz 1923. pp. 18. (Citat: "...a on zadrži za sebe samo Srem, Mačvu i neke krajeve u Bosni.")

[7] Stanoje Stanojević, Istorija srpskog naroda, Beograd, 2009, reprint izdanja iz 1923. pp. 58. (istorijska karta Sremske kraljevine Dragutinove)

[8] Dr Aleksa Ivić, Istorija Srba u Vojvodini, Novi Sad, 1929. pp. 6. (Citat: "...dobije na upravu Usoru i Soli, zatim Mačvu i Srem... Tako je jedan deo Vojvodine došao bio u srpsku upravu.")

[9] Benjamin Fon Kalaj, Istorija srpskoga naroda, Beograd, 2010, strane 43-44. (Citat: "...ustupio je tom prilikom kralj Stevan svome zetu Mačvansku baniju...u užem smislu obuhvatala je ova banija otprilike predeo od Smedereva duž Dunava i Save do Drine...u širem smislu, po svoj prilici tamo je pripadala i oblast Braničevo od Morave do Timoka, a sem toga još i jedan deo Srema.")

[10] Milojko Brusin, Srpsko-hrvatski odnosi i Srbi u Hrvatskoj, Novi Sad, 2008. pp. 22. (Citat: „Dragutin je od mađarskog kralja dobio na upravu Mačvu, Usoru, Soli, Srem i Beograd.")

[11] Miomir Filipović, Tri cara i trideset i jedan kralj srpskog naroda, Čikago, 1992. pp. 35. (Citat: "...dobio je od mađarskog kralja... Mačvu sa Beogradom, severoistočnu Bosnu, Srem i rudnik Srebrenicu. Sve se to zvala Sremska Kraljevina. Delila se na ovostrani i onostrani Srem. Granica između ova dva dela je bila reka Sava.")

[12] [1] (strane 13-15)

[13] ttp://mek.niif.hu/00900/00940/html/img/nagy/420e.jpg

[14] ttp://www.conflicts.rem33.com/images/Ungarn/Ungarn%20Anjou%20XIV.jpg

[15] ttp://www.conflicts.rem33.com/images/Ungarn/Polen%20Boehmen%20Ungarn%201197-1306.JPG

[16] [2] (pp. 15)

[17] "Iz napred izloženog vidimo da je kralj Stefan (Dragutin) u periodu posle Deževa bio vazal svog brata, kralja Stefana Uroša" — Google pretraga

[FOOTNOTEЋирковић200453-54-18] Ćirković 2004, str. 53-54.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

p r u Srpske zemlje u srednjem vijeku
7—12. vijek	Bela Srbija (6. vijek) Plemenski savez Lužičkih Srba (7—10. vijek) Kneževina Srbija (7—10. vijek) Kneževina Duklja (7—11. vijek) Kneževina Travunija (7—12. vijek) Kneževina Konavli (7—9. vijek) Kneževina Zahumlje (7—12. vijek) Neretljanska kneževina (7—12. vijek) Kraljevina Duklja (11—12. vijek)
12—14. vijek	Velikožupanska Srbija (1091—1217) Banovina Bosna (1154—1377) Kraljevina Srbija (1217—1345) Zeta u doba Nemanjića Sremska zemlja (1282—1325) Srpsko carstvo (1345—1371)
14—15. vijek	Serska država (1355—1371) Valonska kneževina (1355—1417) Zeta u doba Balšića (1360-1421) Dubrovačka republika (1358—1808) Carstvo Simeona Uroša (1359—1373) Zemlja Vojinovića (1367—1373) Moravska Srbija (1371—1402) Zemlja Brankovića (1371—1412) Država kralja Marka (1371—1395) Država Dejanovića (1371—1395) Tesalija (grčko-srpska država) (1373—1393) Kraljevina Bosna (1377—1463) Srpska despotovina (1402—1459) Oblasti Hrvoja Vukčića, Sandalja Hranića i Pavla Radenovića (15. vijek) Vojvodstvo Svetog Save (1448—1482) Zeta u doba Crnojevića (1451—1496)