Stematografija
Stematografija je bakrorezna knjiga Hristofora Žefarovića i Tomasa Mesmera štampana u Beču 1741. godine.
Istorijat
[uredi | uredi izvor]
Knjigu je izvorno objavio hrvatski pisac Pavle Riter Vitezović na latinskom jeziku pod naslovom Stemmatographia sive armorum Illyricorum delineatio, descriptio et restitutio (Beč, 1701).[1] Zvaničnoj austrijskoj politici odgovarala je Vitezovićeva Stemmatographia u kojoj su bili zastupljeni grbovi zemalja i pokrajina - tada jednim delom u okviru Osmanskog carstva - koje bi Austrija pripojila nakon proterivanja Turaka sa Balkana.[2]
Srpskom patrijarhu Arseniju IV Jovanoviću Šakabenti bila je poznata Vitezovićeva knjiga i ideja o ujedinjenju Hrvata, Srba i Slovenaca, koju je Vitezović izlagao u svojim delima. Problem je predstavljala činjenica što bi takvo ujedinjenje išlo na štetu srpskog naroda. Stoga je patrijarh Arsenije IV sa svojim saradnicima, koji su učestvovali u vođenju politike Karlovačke mitropolije, odlučio da Vitezovićevu knjigu izda u dopunjenom obliku. Knjigu je na ruskoslovenski preveo Pavle Nenadović Mlađi, sekretar patrijarha. Istu knjigu je u bakru izrezao, za štampu priredio i osmislio Hristofor Žefarović u Beču 1741. godine. Žefarović se ovde istakao pre svega kao likovni umetnik, onaj koji je naslikao predloške i likovno komponovao celu knjigu. Mesmerova uloga svodila se na zanatsko-graverski deo posla, koji je on izveo po Žefarovićevim crtežima.
Ovo izdanje prevazišlo je prvobitni koncept heraldičkog zbornika. Tome je dodato dvadeset devet likova južnoslovenskih vladara i svetitelja, portret Arsenija IV sa posvetnom pesmom, trijumfalni portret cara Dušana na konju, okruženog grbovima, lik cara Dušana između Hronosa i Minerve i, na kraju, pesma posvećena Hristoforu Žefaroviću, u kojoj se veliča ovo njegovo delo.[2] Obe posvetne pesme napisao je Pavle Nenadović Mlađi.
Knjiga je bila zamišljena kao politički pamflet urađen sa namerom da austrijskim vlastima pokaže da sa samodržavnošću Srba nije nestala i njihova nacionalna svest i nacionalni ponos. Takođe je trebalo da posluži i kao svojevrsni istorijski album i priručnik koji bi srpskom narodu pružio određena znanja iz nacionalne istorije.[3]
Kada se pojavila Stematografija je bila najtraženija i najbolje primljena knjiga druge polovine 18. veka.[3] Iako osmišljena od strane duhovnog lica ova knjiga je predstavljala ideje mlade srpske građanske klase u Monarhiji. Njen najveći doprinos je svakako očuvanje političke i nacionalne svesti Srba u vremenu kada nije postojala nacionalna država.
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]Literatura
[uredi | uredi izvor]- Acović, Dragomir M. (2008). Heraldika i Srbi. Beograd: Zavod za udžbenike.
- Banac, Ivo (1991). Grbovi: Biljezi identiteta. Zagreb: Grafički zavod Hrvatske.
- Lovrenović, Dubravko (2004). „Fojnički grbovnik, ilirska heraldika i bosansko srednjevekovlje” (PDF). Bosna Franciscana. 12 (21): 173—203.
- Marušić, Branko (2005). O osnovnim pitanjima srpske heraldike. Beograd: Književna omladina Srbije.
- Milićević, Milić (1995). Grb Srbije: Razvoj kroz istoriju. Beograd: Službeni glasnik.
- Novaković, Stojan (1884). Heraldički običaji kod Srba u primeni i književnosti. Beograd: Kraljevsko-srpska državna štamparija.
- Palavestra, Aleksandar (1996). „Londonski grbovnik i ilirska heraldika”. Danica. 3: 96—108.
- Palavestra, Aleksandar (2006). Beogradski grbovnik II i ilirska heraldika. Beograd: Muzej primenjene umetnosti.
- Palavestra, Aleksandar (2010). Ilirski grbovnici i drugi heraldički radovi. Beograd: Zavod za udžbenike.
- Palavestra, Aleksandar (2010). „Izmišljanje tradicije: ilirska heraldika”. Etnoantropološki problemi. 5 (3): 183—199.
- Rudić, Srđan (2006). Vlastela Ilirskog grbovnika. Beograd: Istorijski institut SANU.
- Solovjev, Aleksandar (1954). „Prinosi za bosansku i ilirsku heraldiku”. Glasnik Zemaljskog muzeja u Sarajevu: Arheologija. 9: 87—135.
- Solovjev, Aleksandar (2000). Istorija srpskog grba i drugi heraldički radovi. Beograd: Pravni fakultet.
- Ćosić, Stjepan (2015). Ideologija rodoslovlja: Korjenić-Neorićev grbovnik iz 1595. Zagreb: Hrvatska akademija znanosti i umjetnosti.